Η Παλαιστίνη, η μεγάλη διπλωματική μετατόπιση υπέρ της και ένα άδηλο μέλλον

Ήταν Νοέμβριος του 1988 όταν ο Γιάσερ Αραφάτ διακήρυξε, με την Παλαιστινιακή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας απ’ το Αλγέρι, την ίδρυση κράτους: μια ιστορική στιγμή για την πολύπαθη Παλαιστίνη και έναν λαό υπό ισραηλινή κατοχή και προσφυγιά.

Σχεδόν 37 χρόνια μετά -κι ενώ οι Συμφωνίες του Όσλο της δεκαετίας του 1990 έμειναν «κενό γράμμα»- το κράτος της Παλαιστίνης παραμένει χίμαιρα, εν μέσω της σφαγής αμάχων και της ανθρωπιστικής καταστροφής στη Λωρίδα της Γάζας από τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, και της ταυτόχρονης επέκτασης της ισραηλινής κατοχής στη Δυτική Όχθη.

Σε αυτό το γκρίζο φόντο συντελείται το νέο, όψιμο κύμα επίσημων αναγνωρίσεων του κράτους της Παλαιστίνης, κυρίως από ευρωπαϊκές χώρες, με ρητές αναφορές στον αποκλεισμό της Χαμάς από την επόμενη ημέρα και στην απελευθέρωση των ομήρων της επίθεσης που εξαπέλυσε στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023.

Συμβαίνει στο αποκορύφωμα της φετινής 80ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και λίγο πριν συμπληρωθούν δύο χρόνια του πολέμου μεταξύ Ισραήλ-Χαμάς: από τα πλέον «μελανά» κεφάλαια στην έως τώρα ιστορία του 21ου αιώνα, μαζί με αυτό που άνοιξε τον Φεβρουάριο του 2022 η πλήρης ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Κομβική εν προκειμένω ήταν η χθεσινή «Διάσκεψη Υψηλού Επιπέδου για τη Λύση των Δύο Κρατών», υπό τη συμπροεδρία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας.

Έφτασαν έτσι τα 157, επί συνόλου 193, τα κράτη μέλη του ΟΗΕ που αναγνωρίζουν το κράτος της Παλαιστίνης.

Αν και συμβολικής σημασίας, δεδομένων των ζοφερών συνθηκών επί των παλαιστινιακών εδαφών, ζητούμενο είναι η αύξηση των πιέσεων στο Ισραήλ και πρωτίστως στον ισχυρότερο σύμμαχό του: στις ΗΠΑ επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ.

Με την αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία και τη Βρετανία, έπειτα από αυτές της Ρωσίας και της Κίνας το 1988, οι ΗΠΑ γίνονται «μύγα μεσ’ στο γάλα» των πέντε μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Έχουν ωστόσο το δικαίωμα βέτο.

Προς αναβίωση της λύσης των δύο κρατών;

Παρά το νέο κύμα αναγνωρίσεων, το μόνο σαφές είναι ότι ένα παλαιστινιακό κράτος δεν θα προκύψει ούτε από αυτή τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Φευ, δεν υφίστανται βασικές προϋποθέσεις, εν μέσω ισραηλινής επιθετικότητας, κατοχής και απειλών ακόμη και για προσάρτηση της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης, που μετατρέπεται από τους παράνομα επεκτεινόμενους εβραϊκούς οικισμούς σε «μικρές Γάζες».

Στο φόντο είναι η χρόνια πολιτική «διαίρει και βασίλευε» του Ισραήλ στα παλαιστινιακά εδάφη, αλλά και η χαίνουσα ενδοπαλαιστιναική διαίρεση.

Τώρα, εν μέσω αναγνωρίσεων με «αστερίσκους», προβάλλεται ως εκ των ων ουκ άνευ από τη διεθνή κοινότητα (συμπεριλαμβανομένων αυταρχικών αραβικών μοναρχιών του Κόλπου) η «μεταρρύθμιση» της Παλαιστινιακής Αρχής, που υπό τη διαιωνιζόμενη ηγεσία του Μαχμούντ Αμπάς μαστίζεται από ενδημική διαφθορά.

Το σκηνικό συμπληρώνει η αναιμική στάση των αραβικών κρατών έναντι του Τελ Αβίβ, εν μέσω διεργασιών για επέκταση των (τραμπικής εμπνεύσεως) Συμφωνιών του Αβραάμ προς ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων.

Μοναδικό επί της ουσίας αντίβαρο, ακόμη και μετά τους πρόσφατους ισραηλινούς βομβαρδισμούς στη Ντόχα του Κατάρ κατά της πολιτικής ηγεσίας της Χαμάς -εν μέσω διαπραγματεύσεων επί της αμερικανικής πρότασης για κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας και την απελευθέρωση των ομήρων- δεν αποτέλεσε η τελευταία αραβο-ισλαμική σύνοδος κορυφής, αλλά η νέα συμφωνία αμυντικής συνεργασίας της Σαουδικής Αραβίας με το Πακιστάν: μια μουσουλμανική πυρηνική δύναμη, με επαμφοτερίζουσα εξωτερική πολιτική μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δε, ειδικά στη Γαλλία και στη Βρετανία, η διπλωματική μετατόπιση συμπίπτει με κλιμακούμενες εσωτερικές κρίσεις, ενόσω η «Πράσινη Γραμμή», που οριοθετεί τα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα του Ισραήλ με τα παλαιστινιακά εδάφη -τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας- δείχνει να σβήνει.

Η Παλαιστίνη μεταξύ μικροπολιτικής και διεθνούς διπλωματίας

Η ανακοίνωση της Κυριακής από τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ για επίσημη αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης από το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ιστορική σημασία, δεδομένης της πάλαι ποτέ βρετανικής εντολής για την Παλαιστίνη, στα απομεινάρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και της μετέπειτα Διακήρυξης Μπάλφουρ το 1917, που έθεσε τα θεμέλια για την ίδρυση ενός κράτους στην περιοχή για τους εβραίους.

Αποτελεί ωστόσο ταυτόχρονα δίοδο πολιτικής διαφυγής για τον υπό αμφισβήτηση πρωθυπουργό και ηγέτη των κυβερνώντων Εργατικών στη Βρετανία, εν μέσω κλιμακούμενων εσωκομματικών πιέσεων και του κινδύνου διαρροής ψήφων προς το νέο κόμμα του προκατόχου του στην κομματική ηγεσία, Τζέρεμι Κόρμπιν.

Για τον δε Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν -που πρωτοστάτησε στο νέο κύμα διεθνούς αναγνώρισης της Παλαιστίνης, προαναγγέλλοντας πρώτος τον περασμένο Ιούλιο τη σχετική πρόθεσή του- η κίνηση γίνεται εν μέσω εσωτερικής αμφισβήτησης του ίδιου, της πολιτικής και δημοσιονομικής αστάθειας στη χώρα του και της προσπάθειάς του για φυγή προς το εμπρός, με εστίαση στον διεθνή ρόλο του Παρισιού και με φόντο το γεωπολιτικό «ναρκοπέδιο» πέριξ της Ουκρανίας.

Τα προαναφερθέντα προφανώς δεν αναιρούν τον σημαίνοντα ρόλο της εν εξελίξει διπλωματικής μετατόπισης υπέρ της Παλαιστίνης, και δη από δύο μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (Γαλλία, Βρετανία) και τρία της ομάδας των G7 (συμπεριλαμβανομένου δηλαδή του Καναδά).

Μένει ωστόσο να φανεί εάν οι διακηρύξεις περί ύστατης διάσωσης της (εδώ και χρόνια στα λόγια) λύσης των δύο κρατών θα συνοδευτούν στο προσεχές μέλλον με αντίμετρα, ήτοι βαρύνουσες κυρώσεις κατά του συμμάχου Ισραήλ, η πολιτική ηγεσία του οποίου απολαμβάνει της πλήρους υποστήριξης των ΗΠΑ, απορρίπτει το κύμα αναγνωρίσεων της Παλαιστίνης ως «επιβράβευση της τρομοκρατίας», απειλεί με άμεση προσάρτηση της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης και υπερθεματίζει της συνέχισης του πολέμου στη Γάζα, εν μέσω θανάτου, μαζικού εκτοπισμού των Παλαιστινίων και ολοκληρωτικής ανθρωπιστικής καταστροφής.