Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δουλείας (Μέρος Β’)
Σπανιότατες είναι στον Όμηρο οι λέξεις «δούλη» (μόνο στο θηλυκό γένος) και «ανδράπους» (ανδράποδον, δούλος, σκλάβος), ενώ ο όρος «γυναίκες» συχνά δηλώνει τις δούλες, τις σκλάβες
Η παλαιότερη γλωσσική μαρτυρία στο υπό εξέταση ζήτημα ανάγεται στους Μυκηναϊκούς Χρόνους (Ύστερη Εποχή του Χαλκού, β’ μισό της 2ης χιλιετίας π.Χ.). Στη συλλαβική (προαλφαβητική) γραφή που χρησιμοποιήθηκε τότε στα ανάκτορα της ηπειρωτικής Ελλάδας αλλά και στην Κρήτη, στη λεγόμενη Γραμμική Β, απαντούν οι λέξεις do–e–ro (*δόελος), do–e–ra (*δόελα), που κατά τους Αρχαϊκούς Χρόνους εξελίχθηκαν σε δούλος/δούλη. Πάντως, η ακριβής έννοια των μυκηναϊκών αυτών τύπων –το κατά πόσο δήλωναν ένα καθεστώς δουλείας ανάλογο με εκείνο κατοπινών εποχών– δεν είναι απόλυτα σαφής. Κατά τα φαινόμενα, προσδιόριζαν άτομα που αποτελούσαν ιδιοκτησία άλλων, ήταν δε στην πλειονότητά τους γυναίκες. Ορισμένες από αυτές τελούσαν μάλλον σε καθεστώς αιχμαλωσίας, ενώ λιγοστές εργάζονταν επ’ αμοιβή.
Αιώνες αργότερα, στο λεξιλόγιο του Ομήρου (με σχετική βεβαιότητα, τον 8ο αιώνα π.Χ.), ο όρος που χρησιμοποιείται κατά κανόνα προκειμένου να δηλωθεί ο στερημένος ελευθεριών άνθρωπος είναι δμως (-ωός)/δμωή. Οι λέξεις αυτές από ετυμολογικής απόψεως συνδέονται από τους μελετητές είτε με το ρήμα δαμάω (ημερώνω, τιθασεύω, υποτάσσω, υποβάλλω υπό ζυγόν) είτε με τη ρίζα *domu–, η οποία ενυπάρχει στο λατινικό domus (δόμος, οίκος, οικία) και σε συγγενικές λέξεις άλλων γλωσσών.
Οι λέξεις θεράπων και αμφίπολος δηλώνουν συνήθως στο ομηρικό λεξιλόγιο τον υπηρέτη ή τον ακόλουθο που προσφέρει ελευθέρως και αξιοπρεπώς τις υπηρεσίες του. Θεράπων ονομαζόταν, επίσης, ο κατωτέρας τάξεως σύντροφος εν όπλοις ή συμπολεμιστής (παραδείγματος χάριν, ο Πάτροκλος ήταν θεράπων του Αχιλλέως). Εξάλλου, η λέξη οικεύς (παράγωγο του ρήματος οικέω, κατοικώ, διαμένω), σπάνια στο λεξιλόγιο του Ομήρου, σημαίνει τον άνθρωπο του σπιτιού, τον ένοικο, «τον εν τη οικία διαμένοντα», ο οποίος μπορεί να είναι είτε δούλος είτε ελεύθερος. Σπανιότατες είναι, τέλος, στον Όμηρο οι λέξεις δούλη (μόνο στο θηλυκό γένος) και ανδράπους (ανδράποδον, δούλος, σκλάβος), ενώ ο όρος γυναίκες συχνά δηλώνει τις δούλες, τις σκλάβες.
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, λιθογραφία απεικονίζουσα τον Πάτροκλο, τον θεράποντα του Αχιλλέως.
Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δουλείας (Μέρος Α’)
- The Lowdown – H νέα δραματική σειρά του Ίθαν Χοκ είναι ξεκαρδιστικά συγκινητική
- AI κάτσε λίγο στην άκρη… – Πότε πατάμε pause για να δουλέψει ο εγκέφαλος
- Παναγιώτα Διαμαντή: Ελληνίδα δασκάλα ανάμεσα στους 50 κορυφαίους εκπαιδευτικούς του κόσμου
- Ακραίες καταστάσεις στην Τουρκία: 29 ακόμη συλλήψεις στο πλαίσιο έρευνας για παράνομα στοιχήματα
- Υπερτουρισμός: Νέοι κανόνες στην Ευρώπη – Τι αλλάζει στα ταξίδια το 2026 και τι ισχύει στην Ελλάδα
- Φόροι: Ποιες φορολογικές εκκρεμότητες λήγουν το 2025 [πίνακας]
- Ύπνος στον αέρα; 4 απίστευτες μέθοδοι που χρησιμοποιούν τα ζώα για να κοιμηθούν ακίνδυνα
- Η αποθεραπεία του Λεσόρ, η διαχείριση του Αταμάν και η «συμφόρηση» στο «5» με την επιστροφή του
Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Πέμπτη 25.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/evgeni-tcherkasski-bE4C_M7M4xY-unsplash-1-315x220.jpg)
![Φόροι: Ποιες φορολογικές εκκρεμότητες λήγουν το 2025 [πίνακας]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/ΧΡΗΜΑΤΑ-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442