Μπάμπης Κλάρας: Το άκρως απόρρητο αρχείο του Άρη

[…]

Όλα πάντως αρχίζουν στην αντάρα κάποιας μάχης στον Παρνασσό το 1942.

Είναι ξημερώματα όταν σε κάποια στροφή του δρόμου που οδηγεί στην Αγόριανη οι αντάρτες του Άρη κάνουν ξαφνική έφοδο σε μια γερμανική εφοδιοπομπή. Η ομάδα των Γερμανών που συνοδεύει την εφοδιοπομπή εξοντώνεται μέχρι ενός.

Ανάμεσα στα εφόδια που κυριεύονται είναι και δυο σιδερένια κιβώτια γεμάτα χειροβομβίδες. Δυο κιβώτια με σκούρο πράσινο χρώμα με διπλά χερούλια στις άκρες, γύρω στο μισό μέτρο ύψος και πλάτος και ένα μέτρο μήκος.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.2.1983, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Τζαβέλας αναλαμβάνει να μοιράσει τις χειροβομβίδες στους αντάρτες. Μια απ’ αυτές την κρατάει για τον εαυτό του. Τα κιβώτια όμως δεν πετιούνται, ο Άρης ζητά να τα κρατήσουν για αρχείο.

Σ’ αυτά τα άδεια πια κιβώτια θα χωρέσουν στα επόμενα χρόνια όλα τα απόρρητα ντοκουμέντα της Εθνικής Αντίστασης και της περιόδου μέχρι την άνοιξη του ’45.

Αυτά πάντως τα κιβώτια έχουν γίνει γνωστά για τη «δύναμή» τους παντού.

«Δε μου δίνεις καπετάνιε απ’ το αρχείο σου κανένα έγγραφο να γράψουμε την ιστορία;» θα πει στον Άρη το 1943 ο Γρηγοριάδης.

«Εδώ πάνω δημιουργούμε ιστορία», θα του απαντήσει ο Άρης, «και δεν μπορούμε να ασχοληθούμε με το γράψιμο της ιστορίας».

Ο Θανάσης και ο Μπάμπης Κλάρας

Στο τέλος βέβαια, κι ύστερα από την επιμονή του Γρηγοριάδη, ο Άρης θα ανοίξει τα κιβώτια και θα του προσφέρει μια σφραγίδα και το πρωτότυπο του όρκου του αντάρτη.

Λίγο αργότερα βέβαια τόσο η σφραγίδα όσο και το πρωτότυπο του όρκου, όπως είπε ο Γρηγοριάδης στον Μπάμπη Κλάρα, θα εξαφανίζονταν κατά τη διάρκεια των εκκαθαρίσεων από τους εθνοφύλακες.

Τα δυο αυτά κιβώτια μεταφέρονταν με ένα άλογο στα διάφορα σημεία που πήγαινε ο Άρης. Στο ένα απ’ αυτά έβαζε ντοκουμέντα που αφορούσαν καθαρά τις επιχειρησιακές κινήσεις του ΕΛΑΣ και στο άλλο ντοκουμέντα για το πολιτικό κλίμα που δημιουργείτο.

[…]

Στο δεύτερο κιβώτιο υπήρχε η πολύχρονη και άκρως απόρρητη αλληλογραφία του με το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ: οι εντολές, οι διαταγές, η καθοδήγηση.

Αλλά ακόμη και διάφορες αναφορές ανθρώπων του για την πολιτική κατάσταση που διαμορφωνόταν στη χώρα μας λίγο πριν από τη Βάρκιζα. Λίγο πριν και λίγο μετά τη Γιάλτα.

Και τέλος ένας μπούσουλας από ημερολογιακά σημειώματα και πολιτικές πράξεις, που τον έκαναν να διαβλέπει το μέλλον και να επιβεβαιώνεται η μεγάλη του αντίθεση με το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ.

[…]

Ο Άρης Βελουχιώτης

«Εδώ μέσα είναι η αλήθεια, Θωμά» έλεγε στον καπετάνιο του ο Άρης (σ.σ. «Θωμάς» ήταν το παρατσούκλι του Γιάννη Χατζηπαναγιώτου, πρωτοπαλίκαρου του Άρη και καπετάνιου της 7ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ). «Απ’ αυτά θα δούμε τους προδότες όταν θάρθει η ώρα» συμπλήρωνε.

[…]

Λίγο μετά τη Βάρκιζα ο Άρης είχε πάρει τη θέση που νόμιζε σωστή, και που προβλημάτισε εχθρούς και φίλους της Αριστεράς.

Στο κέντρο ο Τζαβέλας, αριστερά του ο Λέων

Έχει έρθει σε σύγκρουση με το Π.Γ. του ΚΚΕ, και για την ορθότητα των ενεργειών του κρατά σαν απόδειξη το αρχείο του. Το άκρως απόρρητο αρχείο.

Οι τεχνικές δυσκολίες όμως για να το κρατήσει είναι πολλές. Υπάρχει πρόβλημα ελιγμών, γρήγορης μετακίνησης. Τα δυο σιδερένια κιβώτια είναι δύσκολο να μεταφέρονται.

Έτσι, στη Σπερχειάδα, λίγο μετά τη Βάρκιζα, επιλέγεται ένα κτήμα κάποιας Εαμίτισσας και ένα σούρουπο, μακριά απ’ τα βλέμματα ανθρώπων, τρεις άνδρες θα σκάψουν μια τάφρο. Οι τρεις άνδρες δεν είναι άλλοι από τον Τάκη Φίτσιο, τον αχώριστο σύντροφο του Άρη τον Λέοντα, έναν απ’ τους καπετάνιους του ΕΛΑΣ, και τον ίδιο τον Άρη.

Το μυστικό αυτών των κιβωτίων είχε χωριστεί στα τρία. Το άλογο που ήταν φορτωμένο με τα κιβώτια ξεφορτώνεται. Λίγο πριν όμως τα κιβώτια θαφτούν στην τάφρο, ο Άρης βγάζει απ’ το δεύτερο κιβώτιο τα άκρως απόρρητα ντοκουμέντα που ο ίδιος πιστεύει ότι θα αποτελέσουν την καλύτερη απόδειξη για να δικαιωθούν οι ενέργειές του και τα βάζει σε μια δερμάτινη μαύρη τσάντα.

[…] Τα ντοκουμέντα που έβαζε στη μαύρη τσάντα πρέπει να ήσαν όλα όσα ήθελε να εκθέσει στον Ζαχαριάδη, για να αποδείξει κάτι σπουδαίο, κάτι μεγάλο, κάτι που θα δικαίωνε τις ενέργειες ανυπακοής προς την ηγεσία του κόμματος.

Η συνάντηση με τον Ζαχαριάδη δεν έγινε βέβαια ποτέ, και κανείς δεν θα μάθει τον μηχανισμό που κινήθηκε για να μη γίνει. Ένα μήνα όμως πριν απ’ το θάνατό του ο Άρης θα συναντήσει κάπου στην κεντρική Ελλάδα τον αδελφό του και θα ζητήσει απ’ αυτόν να μεταφέρει τις απόψεις του στον Ζαχαριάδη.

Ο Μπάμπης Κλάρας τότε επιστρέφει στην Αθήνα και ζητά να δει τον Ζαχαριάδη, για να του δώσει 100 χειρόγραφα που περιείχαν πάνω κάτω τις απόψεις του Άρη.

Αυτά τα χειρόγραφα δεν ήταν βέβαια το αρχείο του, αλλά το απόσταγμα των σκέψεων και των θέσεων του Άρη.

Ο Μπάμπης Κλάρας παραδίδει αυτά τα χειρόγραφα στον Ζαχαριάδη, μια μέρα πριν από την αποκήρυξη του Ριζοσπάστη.

Τη μέρα αυτήν είχε καθορίσει ο ίδιος ο Ζαχαριαδικός μηχανισμός για να συναντηθεί ο Μπάμπης Κλάρας με τον Γραμματέα του ΚΚΕ.

Σ’ αυτή βέβαια τη συνάντηση ο Μπάμπης Κλάρας ζητά να δοθεί κάποια παράταση σ’ αυτό που θα γράψει ο Ριζοσπάστης για τον αδελφό του.

Ο Ζαχαριάδης δεν δέχεται.

Ζαχαριάδης: «Πού ποντάρει, Μπάμπη, ο Άρης; Σε πόλεμο ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση;»

Μπάμπης Κλάρας: «Μα θαρρώ δεν το θέτει έτσι το ζήτημα. Αν μιλούσατε μαζί, θα σου εξηγούσε πώς σκέπτεται και γιατί ενεργεί όπως ενεργεί…»

Λένε βέβαια και διάφορα άλλα, και ο Μπάμπης Κλάρας δίνει στον Ζαχαριάδη το πακέτο με τα χειρόγραφα, κρατώντας βέβαια ένα αντίγραφο απ’ αυτά. Αυτά τα χειρόγραφα ο Ζαχαριάδης τα εξαφάνισε, αλλά η βασική θέση του Άρη από τα αντίγραφα που διασώθηκαν παρουσιάζεται στο πιο κάτω κείμενο, χειρόγραφο που διέσωσε ο καπετάν Θωμάς:

«Και σα να μην έφταναν όλ’ αυτά, πριν φθάσει στη Λαμία από την Αθήνα, ο γέρος [Σιάντος] δήλωνε στον κόσμο ότι πάμε να υπογράψουμε συμφωνία, σα να ειδοποιούσε τον αντίπαλο να επιμείνει στους όρους του, γιατί το ΚΚΕ θα υποχωρούσε οπωσδήποτε. Κάτω από τέτοιες συνθήκες έφθασε η αντιπροσωπεία στη Βάρκιζα και κει, υποχωρώντας κάθε μέρα σε κάθε ζήτημα που την προηγούμενη επέμενε, λίγες ώρες πριν τελειώσει η διάσκεψη της Γιάλτας, με την παρουσία και την επιμονή του Μίλλαν και του Λήπερ, υπέγραψε τη συμφωνία πιστοποιητικό, που ο Τσώρτσιλ επειγόταν να παρουσιάσει και παρουσίασε στην τριμερή διάσκεψη. Τη συμφωνία αυτή η ηγεσία την παρουσίασε στο Κόμμα σαν νίκη του λαού (έτσι δινόταν ο χαρακτηρισμός στις κομματικές αναλύσεις). Αντίθετα ο Άρης τη θεωρούσε προδοσία που έφερνε και τις υπογραφές της ηγεσίας του ΕΑΜ και ΚΚΕ γιατί:

1) Αναγνώριζε και επεξέτεινε σ’ όλη τη χώρα την αγγλική κατοχή για ακαθόριστο χρονικό διάστημα.

2) Ουσιαστικά υπέτασσε τον ελληνικό λαό στον αγγλικό ιμπεριαλισμό και την ελληνική αντίδραση.

3) Με τις διατάξεις της για την αμνηστία, έτσι όπως ήταν διατυπωμένες, έθετε σε «νόμιμο» διωγμό όλο το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα.

Όλ’ αυτά τα έβλεπε και τα έλεγε ο Άρης, και έβαζε το ζήτημα της ανατροπής της συμφωνίας. Και δεχότανε ακόμα να αναλάβει αυτός την ευθύνη της ανατροπής, έστω και αποκηρυσσόμενος από το Κόμμα. Όλα αυτά τα απέρριπτε η ηγεσία».

Αυτά λοιπόν έγραφε ανάμεσα στ’ άλλα στα χειρόγραφά του ο Μπάμπης Κλάρας μεταφέροντας τις θέσεις του Άρη.

*Αποσπάσματα από δισέλιδο δημοσίευμα του «Βήματος» της 27ης Φεβρουαρίου 1983, που έφερε τον τίτλο «Το μυστικό αρχείο του Άρη Βελουχιώτη» και την υπογραφή του Μπάμπη Γεωργούλα.

Ο Μπάμπης Κλάρας, αδελφός του Θανάση Κλάρα (ευρέως γνωστού ως Άρη Βελουχιώτη), αξιόλογος λογοτέχνης, κριτικός και δημοσιογράφος, γεννήθηκε στη Λαμία στις 30 Απριλίου 1910.

Ο Μπάμπης ήταν το τελευταίο τέκνο του Δημήτρη και της Αγλαΐας Κλάρα, μετά τον Περικλή, τη Λιλή και τον Θανάση.

Το 1926 εισήλθε στη Νομική Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1930.

Από τα γυμνασιακά του ήδη χρόνια στρατεύτηκε στην Αριστερά και εντάχθηκε στο ΚΚΕ, από το οποίο διεγράφη το 1932.

Επί Κατοχής προσχώρησε στο ΕΑΜ και έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση.

Η δημοσιογραφική πορεία του Μπάμπη Κλάρα ξεκίνησε προπολεμικά και κορυφώθηκε στη μεταπολεμική περίοδο, όταν —ως βασικό στέλεχος τής ιδεολογικά αντίθετης προς τον ίδιον «Βραδυνής»— είχε την επιμέλεια της «Φιλολογικής Βραδυνής», που συνέβαλε ουσιωδώς στην ανάδειξη νέων λογοτεχνών.

Στο πλούσιο συγγραφικό έργο του Μπάμπη Κλάρα περιλαμβάνονται φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές μελέτες, φιλολογικά δοκίμια, πεζογραφήματα, ποίηση και ιστοριογραφία.

Το σημαντικότερο κεφάλαιο στην όλη συγγραφική πορεία του καταλαμβάνει η πεζογραφική τριλογία που αναφέρεται στη μακρά περίοδο από την Εθνική Αντίσταση έως και τη Μεταπολίτευση. Την εν λόγω τριλογία συγκροτούν η συλλογή διηγημάτων «Το παραμύθι ενός λαού που δεν είναι παραμύθι» (εκδόσεις Δωρικός, 1983), το αντιμυθιστόρημα (μυθιστορηματική βιογραφία του Άρη Βελουχιώτη) «Ο αδερφός μου ο Άρης» (εκδόσεις Δωρικός, 1983) και η μυθιστορηματική αυτοβιογραφία «Η περιπέτεια ενός ανθρώπου του 20ού αιώνα» (εκδόσεις Δωρικός, 1985).

Ο Μπάμπης Κλάρας έφυγε από τη ζωή στις 19 Δεκεμβρίου 1986.