Στην κοιλάδα των Αθηνών

Οταν είχα διαβάσει το μυθιστόρημα του Γιώργη Γιατρομανωλάκη «Στην κοιλάδα των Αθηνών», με είχε γοητεύσει το θέμα του. Κεντρικός ήρωας ένας φωτορεπόρτερ που μάζευε υλικό για κάποιο άλμπουμ με στιγμιότυπα από τις παρελάσεις της 25ης Μαρτίου. Στην τελευταία λήψη, ένα εκτυφλωτικό φως που έρχεται από τον Αγνωστο Στρατιώτη γίνεται αιτία να χάσει τις αισθήσεις του. Συνέρχεται σε ένα εντελώς άγνωστό του τοπίο. Είναι μεν η Αθήνα, αλλά χωρίς τα κτίρια, τα μνημεία, τους δρόμους, τα τοπόσημά της. Μια κοιλάδα, η «πόλη» πριν από τον θεμέλιο λίθο των ανθρώπων.

Σκεφτόμουν πώς θα ήταν να περπατούσα λίγα λεπτά σε αυτό το τοπίο, να κατηφορίσω, ας πούμε, την έρημη πλαγιά όπου, αιώνες αργότερα, θα χτιζόταν η Πλατεία Συντάγματος. Θα προτιμούσα βέβαια να περιδιαβάσω σε κάποιες φωτογραφίες της πρωτεύουσας από τα τέλη του 19ου αιώνα με πρόβατα στην ευθεία όπου χαράχθηκε μετά η οδός Βουκουρεστίου και «αραμπάς περνά, σκόνη γίνεται» στους καρόδρομους του Κολωνακίου. Η σύνδεση με τη σημερινή εικόνα της πόλης θα έκανε πιο γοητευτική αυτήν την τράμπα της πραγματικότητας. Να βλέπεις διαφορετικό ό,τι ξέρεις πολύ καλά, ό,τι θεωρείς φυσικό σου περιβάλλον. Και όσο ακόμη διαρκεί η καραντίνα, μπορούμε να ζήσουμε, στην Αθήνα του lockdown, ό,τι πιο κοντά σε αυτήν την εμπειρία.

Ερημη πόλη

Αρχικά, «διαβάζεις» την εικόνα της έρημης πόλης με τη γλώσσα της λογικής. Σαν να αλλάζεις κομμάτια από ένα πολύ γνωστό παζλ. Με πεζοδρόμια χωρίς ανθρώπους, δρόμους με ελάχιστα αυτοκίνητα, φανάρια που αναβοσβήνουν εις μάτην, μαγαζιά κλειστά. Και σαν να έχει πέσει ο διακόπτης του ήχου. Κάποιες στιγμές, ειδικά τη νύχτα, έχεις την αίσθηση ότι κινείσαι όχι σε ζωντανή εικόνα αλλά σε φωτογραφία. Σιγά σιγά όμως κυριαρχούν οι αισθήσεις. Συνειδητοποιείς ήχους πρωτόγνωρους για την πόλη. Ακούς τα φύλλα να θροΐζουν και τον ήχο των παπουτσιών σου μεσημέρι στο Σύνταγμα. Και, τώρα που ανοίγουν οι μπαλκονόπορτες, το αφτί σου πιάνει κουβέντες από το διαμέρισμα του πρώτου ορόφου σε κεντρικό δρόμο στο Παγκράτι. Ναι, οι νεραντζιές της Αθήνας φέτος μυρίζουν πιο έντονα. Πιο ενδιαφέρουσα όμως είναι η απουσία οσμών που έχουμε συνηθίσει, από την εξάτμιση του αυτοκινήτου έως τον εξαερισμό από το εστιατόριο της γωνίας. Και είναι τόσο έντονη αυτή η ανοσμία, ώστε μοιάζει με μυρωδιά.

Ανθρωποι, άνθρωποι

Η απουσία των ανθρώπων δεν «γράφει» με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα σημεία της πόλης. Μια ευκαιρία να προσδιορίσουμε το ειδικό τους βάρος στο αστικό τοπίο ανάλογα με την περιοχή. Η γεμάτη από καφέ και καταστήματα εστίασης Πλατεία Κολωνακίου, έτσι άδεια, μοιάζει με έργο που κάτι έπαθε ξαφνικά ο καλλιτέχνης και το άφησε μισοτελειωμένο. Οι κούκλες με τα πολύχρωμα ανοιξιάτικα στις βιτρίνες έχουν κάτι από Πομπηία, καθώς σου θυμίζουν ότι η υπαίθρια ζωή σταμάτησε ξαφνικά. Το ίδιο η Ερμού και το Σύνταγμα. Στην Πλατεία Βικτωρίας, πάλι, ή χαμηλά στην Αχαρνών είναι σαν να έχει αραιώσει απλώς η εικόνα. Στις συναθροίσεις έξω από τα πακιστανικά μπακάλικα τηρούνται ευλαβικά οι αποστάσεις ασφαλείας. Και χάζεψα μια μουσουλμάνα καθώς προσπαθούσε να συνδυάσει τη μάσκα με τη μαντίλα.