«Οι Εβραίοι της κρίσης»;

Ο βανδαλισμός του μνημείου στο παλαιό Εβραϊκό Νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης, τελευταίο μόνο περιστατικό σε μια σειρά αντίστοιχων, είναι μια εικόνα ξεκάθαρη. Το βαθύ υπόστρωμα του αντισημιτισμού υπενθυμίζει την παρουσία του με ένα διαστροφικό τελετουργικό (λίγες ημέρες μάλιστα πριν από τη χθεσινή Διεθνή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος). Στην άλλη πλευρά της εικόνας, οι κατά καιρό έρευνες της κοινής γνώμης υποδεικνύουν τη μεγάλη απήχηση των στερεοτύπων στην ελληνική κοινωνία. Σύμφωνα με το Ιδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, το 2016 το 75% των περίπου 1.000 συμμετεχόντων δήλωνε βέβαιο ότι οι Εβραίοι εκμεταλλεύονται το Ολοκαύτωμα και το 65% ότι το Ισραήλ μεταχειρίζεται τους Παλαιστίνιους όπως οι ναζί τους Εβραίους. Παράλληλα με αυτόν τον μπρουταλισμό και τον ανορθολογισμό, υπάρχει ακόμη μία έκφανση, η οποία πήρε μαζικές διαστάσεις στην Ελλάδα της τελευταίας οκταετίας.

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που οι Ελληνες παρομοιάζονταν με τους «Εβραίους της οικονομικής κρίσης» στα αντιμνημονιακά συλλαλητήρια και σε εμπρηστικά άρθρα. Σ’ αυτό το ανάδελφο «εργαστήριο πειραμάτων της Νοτιοανατολικής Ευρώπης» έπρεπε να βρεθεί η υπέρτατη σύγκριση. Μέσα σε τέσσερις λέξεις, όμως, κατέληγε να υποβιβάσει τη μοναδικότητα του Ολοκαυτώματος σε ιστορικό επαναλαμβανόμενο μοτίβο, απ’ το οποίο πολλοί διεκδικούσαν το μερίδιο της «δικής» τους αυτοθυματοποίησης. «Αν το νέο πακέτο σκληρών και βάρβαρων μέτρων έρθει στη Βουλή και υπερψηφιστεί και υλοποιηθεί, τότε η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε ένα κοινωνικό ολοκαύτωμα» δήλωνε το 2013 στη Βουλή και στο Βερολίνο ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αλέξης Τσίπρας.

Από τότε η υπερδραματοποιημένη έκφραση πέρασε στην ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ (και όσων θα γίνονταν αργότερα ΛΑΕ) για να υποδηλώσει το αιτιατό της επαπειλούμενης καταστροφής. Η ανακάλυψη του αιτίου περνούσε στον διψασμένο για στερεότυπα ψηφοφόρο: πίσω από το «ολοκαύτωμα» θα έπρεπε ο ίδιος να φανταστεί τον εντολέα του. Διόλου τυχαίο, λοιπόν, ότι οι πλησιέστερες συμπαραδηλώσεις – σε σλόγκαν, πλακάτ, σκίτσα, άρθρα – απεικόνιζαν τη Μέρκελ ή τον Σόιμπλε με ναζιστική εμφάνιση, ενώ οι έλληνες πολιτικοί παρομοιάζονταν με γκαουλάιτερ.

Η σχετικοποίηση, εξάλλου, της βιομηχανοποιημένης εξόντωσης 6 εκατομμυρίων ανθρώπων με την κρατική βία του Ισραήλ δεν λείπει ποτέ από τον ελληνικό δημόσιο λόγο. Η ένταξη της έκφρασης στην κανονικότητα («ολοκαύτωμα Παλαιστινίων», ολοκαύτωμα μισθών», «γενοκτονία ανέργων») διαπερνά οριζόντια και κάθετα το πολιτικό σώμα που υιοθετεί αντίστοιχα στερεότυπα.

Ειδικά, η ελληνική Αριστερά και Ακροδεξιά – σε όλες τις πολιτικές εκδοχές τους – συνδέουν τον «εβραϊκό εθνικισμό» με την πηγή του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού. Στην περίοδο της κρίσης δεν ήταν σπάνιο το ρητορικό σχήμα που έδειχνε προς την κατεύθυνση των «εβραϊκών λόμπι» για τις διεθνείς εξελίξεις (ακόμη και αν ένας από τους «ρήτορες» εντός της ελληνικής Βουλής μπέρδευε τους Ρόθτσιλντ με τον Ροκφέλερ).

Με υπόρρητο τρόπο εδώ και χρόνια η εβραϊκή γενοκτονία γινόταν το υπόδειγμα της ελληνικής θυματοποίησης. Ο πληθωρικός ανορθολογισμός και οι βερμπαλιστικές εξάρσεις δεν ήταν «προνόμιο» του απελθόντος κυβερνητικού εταίρου. «Οσο κι αν το ολοκαύτωμα παραπέμπει, γενικώς, στον διωγμό και στη γενοκτονία… οι Εβραίοι πέτυχαν να ταυτίσουν το ολοκαύτωμα προς την τραγική μοίρα του έθνους των… με απώτερο στόχο να προκαλέσουν την οργή εναντίoν εκείνων που εγκλημάτησαν κατά της εθνικής των υπόστασης και την συμπάθεια του πολιτισμένου κόσμου για όσα υπέστησαν.

Με υπομονή και επιμονή εξασφάλισαν την οικειοποίηση του ολοκαυτώματος… Με ανάλογο τρόπο, ίσως, θα μπορούσαμε, κι εμείς, να οικειοποιηθούμε την καταστροφή, σταθερό παρακολούθημα της ιστορίας του Ελληνισμού». Σεπτέμβριος του 2016. Ο τότε υφυπουργός Παιδείας Θεοδόσης Πελεγρίνης.