Τι συνδέει το Σατυρικόν με τον Μεγάλο Γκάτσμπι;

Το ερώτημα ακούγεται εύλογο από τις κερκίδες, ειδικά στην εποχή της Wikipedia: ακόμη μία «Ιστορία της αρχαίας Ρώμης»; Με τη γνωστή παρέλαση των αυτοκρατόρων, που αποθεώνονται, βυσσοδομούν, δολοφονούν και δολοφονούνται, αρκετές φορές κάτω από το πέπλο της άκρας μυστικότητας;

Η απάντηση από την καθηγήτρια Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και εταίρο της Βρετανικής Ακαδημίας Μαίρη Μπίαρντ: «Προσφέρουμε κακές υπηρεσίες στους Ρωμαίους αν τους ηρωοποιήσουμε, όσο και αν τους δαιμονοποιήσουμε. Αλλά προσφέρουμε κακές υπηρεσίες και σ’ εμάς τους ίδιους αν δεν τους πάρουμε στα σοβαρά – και αν κλείσουμε τη μακρά συνομιλία μας μαζί τους» γράφει στο «SPQR» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια (υπεύθυνος σειράς «Ο αρχαίος κόσμος» Δήμος Κουβίδης, μετάφραση Κώστας Κουρεμένος).

Σύμφωνα με τα Νέα η επιτυχία της Μπίαρντ είναι ότι ξανασυστήνει στο ευρύτερο κοινό μία αφήγηση που όλοι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε, αλλά οι περισσότεροι αγνοούμε (το α’ πληθυντικό μόνο σχήμα λόγου δεν είναι: ας μην αφήσουμε έξω από τον δαντικό κύκλο της άγνοιας τους λειτουργούς της τέταρτης εξουσίας). Αυτός εδώ είναι ο κόσμος που μας κληροδότησε ιδέες περί ελευθερίας και ιδιότητας του πολίτη, αλλά και περί αυτοκρατορικής εκμετάλλευσης. Είναι ο κόσμος όπου η εξουσία της Συγκλήτου εξισορροπείται από τη δύναμη του δήμου – εξού και ο τίτλος «SPQR», Senatus PopulisQue Romanus.

«Οσο γαλαζοαίματος και αν ήσουν, μπορούσες να καταλάβεις το αξίωμα του υπάτου… μόνο αν ο ρωμαϊκός δήμος σε εξέλεγε» θυμίζει η συγγραφέας. Κατακτήσεις εδαφών, μεγάλες μάχες, ρήτορες και στρατιωτικοί βρίσκονται όλα μέσα στην αφήγηση, αλλά είναι οι «μύθοι και οι αλήθειες» που κυριαρχούν. Οσο γνωστός κι αν είναι αυτός ο κόσμος, άλλο τόσο παραμένει άγνωστος.

Ο Ρουβίκωνας, γράφει η Μπίαρντ, «μάλλον με μικρό ρέμα έμοιαζε περισσότερο παρά με τον ορμητικό χείμαρρο της λαϊκής φαντασίας». Και παρά τη συνηθισμένη μας μετάφραση «ο κύβος ερρίφθη», που φαίνεται να υπονοεί ένα αμετάκλητο βήμα, τα ελληνικά που ξεστόμισε ο Ιούλιος Καίσαρας (σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γάιου Ασίνιου Πολλίωνα) ήταν μάλλον μια έκφραση αβεβαιότητας: ότι δηλαδή όλα εκείνη τη στιγμή βρίσκονταν στα χέρια των θεών.

in.gr