Τι σημαίνει η ανακεφαλαιοποίηση

Όπως αναφέρουν σε δημόσιες τοποθετήσεις τους πολύπειρα τραπεζικά στελέχη μόνον εάν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα μπορεί να αποκατασταθεί και η εμπιστοσύνη στην ελληνική οικονομία. Η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης και η ανασύνταξη του τραπεζικού συστήματος αποτελούν κομβικής σημασίας μεταρρυθμίσεις, καθώς η αύξηση των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη προς αυτές εκ μέρους των εγχώριων αποταμιευτών και των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών.

Η εξέλιξη αυτή θα συμβάλει στη χαλάρωση των πιέσεων που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες επί της ρευστότητάς τους, καθώς θα επηρεάσει θετικά τη ροή των καταθέσεων και τη δυνατότητα πρόσβασης των ελληνικών τραπεζών στις διεθνείς αγορές χρήματος και κεφαλαίων. Μέσω και αυτού του διαύλου, η αναπλήρωση της κεφαλαιακής βάσης των πιστωτικών ιδρυμάτων θα αυξήσει τις δυνατότητές τους να χρηματοδοτούν την ελληνική οικονομία και να αμβλύνουν τις συσταλτικές επιπτώσεις της δημοσιονομικής προσαρμογής.

Οι τράπεζες θα πρέπει να ολοκληρώσουν τις αναγκαίες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μέχρι το τέλος Απριλίου 2013.Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει ήδη κοινοποιήσει σε κάθε τράπεζα το ύψος των κεφαλαιακών αναγκών της, καθώς και τις προθεσμίες για την υποβολή σχεδίων κεφαλαιακής ενίσχυσης και τη δρομολόγηση της εφαρμογής τους. Το πρόγραμμα επαναγοράς χρέους αναμένεται να επιδράσει σε ένα βαθμό στα μεγέθη αυτά, αλλά δεν θα τα ανατρέψει καθολικά. Αναλυτικότερα, η ανακεφαλαιοποίηση των συστημικής σημασίας πιστωτικών ιδρυμάτων όπως έχει περιγραφεί από την Τράπεζα της Ελλάδος θα γίνει σε τρία στάδια:

• Πρώτον, μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2012, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο θα έχει λάβει στο πλαίσιο του Προγράμματος Στήριξης της Ελληνικής Οικονομίας 23,8 δισεκ. ευρώ υπό τη μορφή τίτλων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), θα καταβάλει στα εν λόγω πιστωτικά ιδρύματα πρόσθετη προκαταβολή, ώστε αυτά να ικανοποιούν το ελάχιστο όριο (9%) του δείκτη βασικών ιδίων κεφαλαίων (Core Tier 1).

• Δεύτερον, μέχρι το τέλος Ιανουαρίου 2013, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα καλύψει πλήρως τις εκδόσεις των υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολογιών -τα γνωστά CoCos-που θα πραγματοποιήσουν οι τράπεζες αυτές.

• Τρίτον, μέχρι τον Απρίλιο του 2013, τα συστημικής σημασίας πιστωτικά ιδρύματα θα ολοκληρώσουν τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου τους με διάθεση τίτλων σε ιδιώτες επενδυτές και, στο βαθμό που θα παραστεί ανάγκη, τα επιπλέον κεφάλαια θα προέλθουν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Οι παλαιοί και νέοι μέτοχοι των συστημικής σημασίας πιστωτικών ιδρυμάτων θα ασκούν τον έλεγχο των τραπεζών αυτών, εφόσον κρίνονται κατάλληλοι για το σκοπό αυτό και καλύψουν τουλάχιστον το 10% των νεο-εκδιδόμενων μετοχών. Κίνητρο για την προσέλκυση κεφαλαίων από επενδυτές του ιδιωτικού τομέα αποτελεί η χορήγηση δικαιώματος στους μετόχους να εξαγοράσουν τις υπόλοιπές μετοχές, τις οποίες αρχικά θα αποκτήσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Οι λεπτομέρειες

Μέσα από την αποκωδικοποίηση της σχετικής Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου που διέπει την ανακεφαλαιοποίηση προκύπτει ότι τουλάχιστον το 6% του σταθμισμένου ενεργητικού κάθε τράπεζας θα καλύπτεται από βασικά εποπτικά κεφάλαια που αντιστοιχούν σε κοινές μετοχές. Το υπόλοιπο, για να ανέλθει ο δείκτης Core Tier I στο 9%, μπορεί να καλυφθεί από CoCos, ενώ θα προσμετρηθούν και οι προνομιούχες μετοχές. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες με θετικά ίδια κεφάλαια (όπως η Alpha Bank) θα έχουν κεφαλαιακή δομή που θα αποτελείται κατά 66,7% από κοινές μετοχές και κατά τουλάχιστον 33,3% από CoCos.

Για να μπορούν να αποκτήσουν δικαιώματα επαναγοράς (warrants) η συμμετοχή των ιδιωτών στην όλη διαδικασία θα πρέπει να φτάσει τουλάχιστον στο 10% και αντίστοιχα η συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα καλύψει το υπόλοιπο 90%. Οι ιδιώτες μέτοχοι θα πρέπει να εισφέρουν τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου για να καλύψουν το 10% των κεφαλαιακών αναγκών που απαιτούνται για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες. Έτσι, αν καλυφθεί το 10% της ελάχιστης συμμετοχής και ένας μέτοχος αποκτήσει 100 μετοχές στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, θα μπορεί να λάβει και τα αντίστοιχα δικαιώματα για να αγοράσει επιπλέον 900 μετοχές στο μέλλον.

Οι τιμές έκδοσης των νέων μετοχών στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης θα είναι με έκπτωση 50% της χρηματιστηριακής τιμής των τελευταίων 50 ημερών πριν από την απόφαση της γενικής συνέλευσης της κάθε τράπεζας.

Οι τράπεζες μπορούν να εκδίδουν CoCos πριν ή μετά την αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου που θα καλυφθούν κατά 100% από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Τα CoCos θα είναι αόριστης διάρκειας, χωρίς ημερομηνία λήξης, εκτός αν εξαγοραστούν ή μετατραπούν σε μετοχές. Αν περάσουν πέντε χρόνια από την έκδοση των CoCos και οι τράπεζες δεν τα έχουν επαναγοράσει, τότε μετατρέπονται υποχρεωτικά σε κοινές μετοχές και μάλιστα σε τιμή κατά 50% χαμηλότερη αυτής στην οποία είχε διενεργηθεί η αύξηση κεφαλαίου.

Ο όρος αυτός -που ουσιαστικά έχει μπει ως κίνητρο ανάκτησης των ομολογιών από τους ιδιώτες μέτοχους- είναι στην ουσία αντικίνητρο για τη συμμετοχή των ιδιωτών στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου καθώς η απόδοση της επένδυσής του εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την ικανότητα της τράπεζας να εξοφλήσει τις μετατρέψιμες ομολογίες.

Οι τράπεζες θα πρέπει μέχρι τον Μάρτιο να έχουν καταθέσει τα ενημερωτικά τους φυλλάδια στις αρμόδιες αρχές προκειμένου να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου. Μάλιστα θα προηγηθεί προγραμματισμός και χρονικός συντονισμός, ώστε να μην πέσουν όλες οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μαζί. Οι αυξήσεις κεφαλαίου θα πρέπει να ολοκληρωθούν εντός του Απριλίου του 2013.

Σε όσες τράπεζες δεν ολοκληρωθεί επιτυχώς η διαδικασία αύξησης κεφαλαίων και δεν έχει βρεθεί ένα αξιόπιστο επιχειρησιακό σχέδιο που θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητά τους, θα εφαρμοστούν μέτρα εξυγίανσης.

Συνοψίζοντας βασικός στόχος της ανακεφαλαιοποίησης είναι η θωράκιση των τραπεζών, η διασφάλιση των μετόχων και καταθετών, αλλά και η ανάκτηση τους αμιγώς ιδιωτικού χαρακτήρα των τραπεζών με ορίζοντα το 2018. Όπως επαναλαμβάνουν έμπειρα τραπεζικά στελέχη, τα κεφάλαια των τραπεζών δεν προορίζονται για νέα δάνεια αλλά για την δημιουργία αποθεμάτων για την απορρόφηση τυχόν ζημιών στο μέλλον. Τα δάνεια θα αυξάνονται μόνον στο βαθμό που θα επιστρέφουν οι καταθέσεις στο τραπεζικό σύστημα, που είναι και η έμπρακτη απόδειξη ότι ενισχύεται η ρευστότητα όπως αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στην οικονομία.

Τα περίπου 50 δισ. ευρώ που δοθούν για την κεφαλαιακή θωράκιση των τραπεζών και θα βαρύνουν ισόποσα το δημόσιο χρέος θα επιστραφούν μεσοπρόθεσμα -στο μεγαλύτερο τουλάχιστον μέρος τους – οδηγώντας σε μείωση του χρέους, αλλά και των βαρών για τον Κρατικό Προϋπολογισμό.

Θανάσης Κουκάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ