Πολλαπλή Σκλήρυνση: στην αναζήτηση της θεραπείας

Παρ’ όλη την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης, υπάρχουν ακόμα κάποια νοσήματα, των οποίων η αιτιολογία, η διάγνωση και η θεραπεία, εξακολουθούν να αποτελούν πεδίο αδιάκοπης έρευνας. Τα περισσότερα μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής του ασθενούς και των οικείων του. Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι ένα απ’ αυτά.

Τί είναι η Πολλαπλή Σκλήρυνση

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση (Multiple Sclerosis, MS) ή σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι ένα χρόνιο νευρολογικό νόσημα , που ανήκει στην κατηγορία των αυτοάνοσων. Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς, το οποίο συνήθως επιτίθεται σε μικρόβια και ιούς, τώρα επιτίθεται εναντίον φυσιολογικών ιστών του σώματος. Στη σκλήρυνση κατά πλάκας το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται εναντίον ιστών του κεντρικού νευρικού συστήματος, στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.

Τα νεύρα του σώματός μας περιβάλλονται από ένα λεπτό περίβλημα, το οποίο αποτελείται από μυελίνη, μια ουσία που βοηθά στην προστασία των νεύρων καθώς και στη μετάδοση των νευρικών ώσεων.

Στη σκλήρυνση κατά πλάκας η επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος καταστρέφει ακριβώς αυτό το περίβλημα. Η διαδικασία καταστροφής της μυελίνης λέγεται απομυελίνωση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η διαδικασία μετάδοσης των πληροφοριών από και προς τον εγκέφαλο, δια μέσου των νεύρων να συναντά σημαντικές δυσκολίες.

Ο τύπος, η βαρύτητα και η πορεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας ποικίλουν ανάλογα με την εντόπιση των βλαβών στο νευρικό σύστημα και την έκταση της απομυελίνωσης.

Με τι συμπτώματα παρουσιάζεται

Τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάζουν οι ασθενείς είναι πολλά και ποικίλα. Εξαρτώνται από την περιοχή του νευρικού συστήματος που προσβάλλεται καθώς και τη βαρύτητα της προσβολής.

Έτσι μπορεί να παρουσιαστεί με αδυναμία, παράλυση ή τρόμο σε κάποιο από τα άκρα του σώματος. Παράλληλα οι μύες μπορεί να εμφανίσουν σπαστικότητα ή και ατροφία, γεγονός που έχει σαν συνέπεια δυσκολία στην κίνηση.

Σε άλλους ασθενείς προεξάρχουν συμπτώματα που σχετίζονται με διαταραχές των αισθήσεων, όπως μούδιασμα, ή πόνος σε διάφορα σημεία του σώματος. Συχνή είναι και η προσβολή των οφθαλμών που συνήθως ξεκινάει με θολή όραση ή διπλωπία (όταν ο ασθενής βλέπει τα αντικείμενα διπλά). Αρκετές φορές παρουσιάζονται επίσης ίλιγγοι και ζαλάδες που δεν οφείλονται σε άλλα αίτια καθώς και διαταραχές της ούρησης, όπως ακράτεια, έντονη ανάγκη για συχνή ούρηση ή δυσκολία στην έναρξη της ούρησης.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν από κρίση σε κρίση και μπορεί να διαρκούν από λίγες ημέρες μέχρι και μήνες, στη συνέχεια να εξαφανίζονται και να υποτροπιάζουν με απρόβλεπτο τρόπο.

Πως εξελίσσεται

Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία χρόνια νόσος. Κανείς όμως δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα εξελιχτεί και τί αναπηρία θα προκαλέσει στον άρρωστο. Πολλές φορές εξελίσσεται με επεισόδια, στα οποία ο ασθενής εμφανίζει εικόνα νευρολογικής αναπηρίας, ενώ όταν το επεισόδιο υποχωρήσει ο ασθενής φαίνεται σχεδόν φυσιολογικός. Σε άλλες περιπτώσεις, η νόσος ακολουθεί μία σταθερή πορεία επιδείνωσης ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν και περίοδοι έξαρσης.

Πώς μπαίνει η διάγνωση

Δεν υπάρχει ένα διαγνωστικό τεστ για τη νόσο. Παρότι υπάρχουν πολλά κριτήρια, τόσο εργαστηριακά όσο και κλινικά για τη διάγνωση της νόσου, αυτό δεν επιτυγχάνεται πάντα με ακρίβεια.

Γι’ αυτό η διάγνωση της νόσου πρέπει να μπαίνει πάντα από έναν ειδικό νευρολόγο. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι περίπου το 10% των ασθενών στους οποίους έχει μπει η διάγνωση τελικά αποκαλύπτεται ότι πάσχουν από κάτι άλλο.

Παραδείγματα παθήσεων που μπορεί να μιμηθούν τη σκλήρυνση κατά πλάκας, περιλαμβάνουν διάφορες αγγείιτιδες, πολλαπλά μικροέμφρακτα στον εγκέφαλο, λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος, ανεπάρκεια στην πρόσληψη βιταμινών καθώς και αγχώδεις διαταραχές.

Βοηθητική της διάγνωσης είναι η μαγνητική τομογραφία, η οποία σε πολλές περιπτώσεις δίνει μία ανάγλυφη εικόνα των χαρακτηριστικών βλαβών που έχει υποστεί ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός σαν αποτέλεσμα της νόσου.

Παράλληλα πολλές φορές απαιτείται η εξέταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού μετά από διενέργεια οσφυονωτιαίας παρακέντησης, η εξέταση προκλητών δυναμικών ή και εξετάσεις αίματος για τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων. Σε κάθε περίπτωση η διάγνωση της νόσου μπαίνει μόνο από το σωστό συσχετισμό της κλινικής εξέτασης του ασθενούς, του ιστορικού του και των εργαστηριακών εξετάσεων από έναν ειδικό νευρολόγο.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία γνωστή θεραπεία για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν πολλοί τύποι θεραπευτικής αντιμετώπισης και παρέμβασης, ενώ εξελίσσονται πολλές ελπιδοφόρες θεραπείες.

Οι παρεμβάσεις που μπορεί να επιλέξουν οι ιατροί και οι άλλοι επαγγελματίες της υγείας που ασχολούνται με τη σκλήρυνση κατά πλάκας δεν στοχεύουν στο να εξαφανίσουν τη νόσο. Η φαρμακευτική αγωγή, οι ειδικές φυσικοθεραπευτικές ασκήσεις, τα βοηθήματα και οι στρατηγικές αυτοβοήθειας, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, στην πρόληψη επιπλοκών, στον έλεγχο της εξέλιξης της νόσου καθώς και στην ελαχιστοποίηση της αναπηρίας.

Στη διάρκεια των κρίσεων ο ασθενής αντιμετωπίζεται συνήθως με τη χορήγηση κορτικοστεροειδών ενδοφλεβίως. Με αυτό τον τρόπο τα συμπτώματα αντιμετωπίζονται και υποχωρούν σχετικά αποτελεσματικά. Μετά την ενδοφλέβια χορήγηση των κορτικοστεροειδών ο ασθενής ίσως χρειαστεί να πάρει κορτικοστεροειδή και από το στόμα για ένα χρονικό διάστημα.

Πέρα από τη φάση των κρίσεων, υπάρχουν πλέον πολλές θεραπευτικές επιλογές και για να αυξηθεί το μεσοδιάστημα μεταξύ των κρίσεων καθώς και η βαρύτητά τους. Σαν αποτέλεσμα μειώνονται και ο αριθμός των εγκεφαλικών βλαβών αλλά και η συνολική τους έκταση. Όλα αυτά τα φάρμακα δρουν παρεμβαίνοντας στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, που όπως είπαμε βασικά ευθύνεται για την εμφάνιση της νόσου.

Μέσα σε αυτά τα φάρμακα είναι και η ιντερφερόνη, η χρήση της οποίας έφερε πολλές ελπίδες στους πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας. Πάντως ακόμα και μετά την χρήση της ιντερφερόνης, ή και των άλλων φαρμάκων που προαναφέραμε, θεραπεία δεν έχει ακόμα βρεθεί. Η χρήση τους μειώνει την συχνότητα και τη βαρύτητα των κρίσεων, την εμφάνιση επιπλοκών και την εξέλιξη της νόσου, μειώνοντας έτσι την αναπηρία του ασθενούς και βελτιώνοντας την ποιότητα της ζωής του.

Πολύ σημαντική παράμετρος στη θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας, παραμένει η υποστήριξη τους με φυσιοθεραπεία και κινησιοθεραπεία ώστε να καθυστερεί η αναπηρία που προκαλεί η νόσος. Ο ασθενής με τον τρόπο αυτό μπορεί να αυτοεξυπηρετείται διατηρώντας δεξιότητες που του είναι απαραίτητες για τις καθημερινές του ασχολίες.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία χρόνια νόσος που θέτει σε δοκιμασία την προσωπική και οικογενειακή ζωή του κάθε αρρώστου. Η αναπηρία που συνεπάγεται καθώς και το ότι συνήθως χτυπά τον άρρωστο σε μία παραγωγική ηλικία, που έχει ξεκινήσει οικογένεια και εργάζεται δημιουργώντας μεγάλα προβλήματα τόσο στην διάθεση του ιδίου όσο και στο περιβάλλον του. Η σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος από τον ίδιο τον ασθενή αλλά και η υποστήριξη από το περιβάλλον αποτελούν ένα από τα βασικότερα ζητήματα στο σχεδιασμό της θεραπευτικής στρατηγικής.

health.in.gr