Τεχνητή Νοημοσύνη: «Βλέπει» φτωχά και πλούσια έθνη;

Η Τεχνητή Νοημοσύνη, ως τεχνολογία, δεν έχει συνείδηση ή «μάτια» για να διακρίνει με δική της βούληση. Όμως, μια νέα έκθεση του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών κρούει των κώδωνα του κινδύνου καθώς σημειώνει ότι τα περισσότερα από τα οφέλη είναι πιθανό να τα μοιραστούν τα πλούσια έθνη.

Η σχέση μεταξύ της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) και του πλούτου είναι πολυδιάστατη και σύνθετη, με τη ΤΝ να λειτουργεί ως καταλύτης για την δημιουργία, την ανακατανομή και, δυνητικά, την συσσώρευση του πλούτου

Η έκθεση παρομοιάζει την κατάσταση με τη «Μεγάλη Απόκλιση» της βιομηχανικής επανάστασης, όταν πολλές δυτικές χώρες είδαν ταχύ εκσυγχρονισμό, ενώ άλλες έμειναν πίσω.

Τέσσερις βασικοί παράγοντες

Η δυνατότητα ενός έθνους να επωφεληθεί από την ΤΝ εξαρτάται από ορισμένους βασικούς παράγοντες, στους οποίους τα πλούσια έθνη έχουν σαφές προβάδισμα:

Επένδυση και Πόροι (Investment and Resources)

Πλούσια Έθνη: Διαθέτουν τεράστια ιδιωτικά και δημόσια κεφάλαια για επενδύσεις σε έρευνα, ανάπτυξη αλγορίθμων και κατασκευή της απαραίτητης υποδομής (π.χ., κέντρα δεδομένων, υπερυπολογιστές). Αυτή η χρηματοδοτική δύναμη τους δίνει ένα σημαντικό προβάδισμα.

Φτωχά Έθνη: Έχουν περιορισμένη ικανότητα να χρηματοδοτήσουν τέτοιες δαπανηρές πρωτοβουλίες, με αποτέλεσμα να βασίζονται σε τεχνολογίες και μοντέλα που αναπτύχθηκαν αλλού.
Τεχνολογική Υποδομή (Technological Infrastructure)

Η ΤΝ απαιτεί γρήγορο και αξιόπιστο ίντερνετ, ισχυρά υπολογιστικά συστήματα (GPUs/TPUs) και μεγάλα, αξιόπιστα σύνολα δεδομένων (datasets) για την εκπαίδευση των μοντέλων.

Στις αναπτυσσόμενες χώρες, το Ψηφιακό Χάσμα—η έλλειψη πρόσβασης σε αυτές τις ψηφιακές υποδομές και την ηλεκτρική ενέργεια—αποτελεί μεγάλο εμπόδιο στην υιοθέτηση της ΤΝ.

Ανθρώπινο Κεφάλαιο και Δεξιότητες (Human Capital and Skills)

Πλούσια Έθνη: Διαθέτουν ένα ήδη ανεπτυγμένο ειδικευμένο εργατικό δυναμικό (μηχανικούς ΤΝ, επιστήμονες δεδομένων) και ισχυρά συστήματα εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης για να προσαρμόσουν τους εργαζόμενους στις νέες απαιτήσεις της αγοράς.
Φτωχά Έθνη: Συχνά αντιμετωπίζουν διαρροή εγκεφάλων (brain drain), με τους καλύτερους επιστήμονες να μεταναστεύουν σε χώρες με υψηλότερους μισθούς και καλύτερους ερευνητικούς πόρους.

Οικονομικά Κίνητρα για Αυτοματοποίηση (Economic Incentives for Automation)

Στα πλούσια έθνη, οι υψηλοί μισθοί δημιουργούν ισχυρότερο οικονομικό κίνητρο για τις επιχειρήσεις να αυτοματοποιήσουν τις διαδικασίες τους χρησιμοποιώντας ΤΝ και ρομποτική, μεγιστοποιώντας έτσι τα κέρδη παραγωγικότητας.

Στις φτωχές χώρες, όπου το εργατικό κόστος είναι χαμηλό, το κίνητρο για την αντικατάσταση της εργασίας με μηχανές είναι μικρότερο. Ωστόσο, η ΤΝ μπορεί να επιφέρει μείωση του ΑΕΠ, καθώς οι επενδύσεις τείνουν να μετατοπίζονται στις προηγμένες οικονομίες.

Προειδοποιήσεις

Εκθέσεις από οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προειδοποιούν ότι, αν δεν ληφθούν μέτρα, η ΤΝ θα:

• Διευρύνει το Χάσμα Παραγωγικότητας: Οι ανεπτυγμένες χώρες μπορεί να έχουν 20-25% μεγαλύτερα οικονομικά οφέλη από την ΤΝ έως το 2030, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες μόνο 5-15%.
• Ενισχύσει τη Συγκέντρωση του Πλούτου: Η αυτοματοποίηση πλήττει κυρίως τις χαμηλότερες και μεσαίες δεξιότητες—τις θέσεις εργασίας που συχνά αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας τόσο μεταξύ των χωρών όσο και εντός αυτών.
• Επιδιώξει την Επιστροφή της Παραγωγής (Reshoring): Η ΤΝ και η ρομποτική μπορεί να καταστήσουν οικονομικά βιώσιμη την επαναφορά της παραγωγής από χώρες με χαμηλούς μισθούς (αναπτυσσόμενες) πίσω στις ανεπτυγμένες χώρες, μειώνοντας τις ευκαιρίες για βιομηχανική ανάπτυξη στον Παγκόσμιο Νότο.

Υπάρχει και αυτό

Ωστόσο, κανείς δεν πρέπει να παραγνωρίζει πως ακόμη και σε πλούσιες χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η πιθανότητα τα κέντρα δεδομένων να καταναλώσουν πολύ μεγάλο μερίδιο ηλεκτρικής ενέργειας και νερού έχει εγείρει ανησυχίες.

Η αύξηση της παραγωγής ενέργειας για την κάλυψη της υψηλότερης ζήτησης μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο στον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη, ενώ παράλληλα προκαλεί κινδύνους για την υγεία.