Πρόσφατα έπεσα πάνω σε ένα βίντεο μιας νεαρής ρεπόρτερ του Μουσείο Moco στο Άμστερνταμ, η οποία τριγυρνούσε στην ολλανδική πρωτεύουσα εξιστορώντας ένα από τα ρηξικέλευθα πειράματα-περφόρμανς της Marina Abramović, το οποίο ξεκίνησε αλλόκοτα, παράδοξα, πανηγυρικά: η καλλιτέχνις, η οποία έλαβε αυστηρή ανατροφή ως παιδί στην πρώην Γιουγκοσλαβία, φοβόταν ένα και μόνο πράγμα.
Και ποιο ήταν αυτό; Να μην κυλιστεί στην ηθική κατάπτωση που συνδέοταν κοινωνικά με την σεξεργασία. Ωστόσο, θέλοντας να ξεπεράσει αυτή την τραγελαφική και επίπονη προσέγγιση που μάτωνε τις γυναίκες του επαγγέλματος, κατέληξε στο επαναστατικό «Role Exchange».
Το χαμηλότερο σημείο
Το 1975 λοιπόν, η Marina Abramović βρέθηκε στη συνοικία με τα κόκκινα φανάρια της πόλης -γνωστή ευρέως ως Red-light district. Εκεί, συνάντησε μια σεξεργάτρια που εξασκούσε το επάγγελμά της για δέκα χρόνια – το ίδιο χρονικό διάστημα που η Abramović εργαζόταν ως καλλιτέχνις. Κατά τη διάρκεια των εγκαινίων της έκθεσής της, η Abramović και η γυναίκα άλλαξαν θέσεις (και ζωές) για τέσσερις ώρες.
Σε ένα συνοδευτικό κείμενο που περιγράφει τις παραμέτρους της παράστασης, η Abramović ισχυρίζεται υπαινικτικά ότι η καθεμία τους ανέλαβε «πλήρη ευθύνη» για τον ρόλο που επρόκειτο να αναλάβει, όπως αναφέρει το Artforum.
Role Exchange | Jaap de Graaf
«Ερχόμενη στο Άμστερνταμ, για πρώτη φορά στη ζωή μου, και βλέποντας πόρνες να στέκονται στο παράθυρο, [κάτι το οποίο θεωρείτο] το χαμηλότερο που μπορείς να φτάσεις, ξέρεις, να γίνεις πόρνη. Και αυτός ο φόβος ήταν τεράστιος. Αυτό ακριβώς ήθελα να αντιμετωπίσω. Κάθε φορά που μου έρχεται μια ιδέα, αν φοβάμαι αυτή την ιδέα και πανικοβάλλομαι γι’ αυτή, της δίνω σάρκα και οστά για να απελευθερωθώ και επίσης για να καταλάβω από πού προέρχεται ο φόβος. Θα ψάξω για την πόρνη με δέκα χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας και εγώ ήμουν δέκα χρόνια επαγγελματίας καλλιτέχνης. Αυτή θα έρθει στη γκαλερί και θα είναι εγώ και εγώ θα πάω στο παράθυρό της και θα είμαι εκείνη, και θα ανταλλάξουμε ρόλους. Μου δίνει μόνο την οδηγία να μην κατεβάσω ποτέ κάτω από την τιμή της γιατί θα καταστρέψω την επιχείρησή της. Είχα λοιπόν τους δύο πελάτες- ο ένας ρωτούσε γι’ αυτήν και ο δεύτερος δεν ήθελε να πληρώσει την τιμή. Μου είπε ότι θα πεινάσω αν γίνω πόρνη γιατί δεν έχω ταλέντο γι’ αυτό το ρόλο», ανέφερε σε poadcast του MοΜΑ.
Τα παράθυρα
Η Anna Novakov, Σέρβα ιστορικός τέχνης και επιμελήτρια, σε μια άρθρο-κριτικής με τίτλο «Point of Access: Marina Abramovic’s 1975 Performance «Role Exchange»» το 2003, σημείωσε ότι μια σημαντική πτυχή της καλλιτεχνικής δράσης ήταν η χρήση παραθύρων και θυρών, οι οποίες λειτουργούν ως «πολυεπίπεδες μεταφορές για τη διεπαφή μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού χώρου, εμπορίου και σεξουαλικότητας, ηδονοβλεψία και θεάματος, καλλιτέχνη και πόρνης, εαυτού και άλλου».
Τα παράθυρα λειτουργούν επίσης ως φράγμα μεταξύ του δημόσιου και του ημι-ιδιωτικού κόσμου -δηλαδή τους οίκους ανοχής-, όπου οι άνδρες συχνά διεισδύουν στο βωμό της εκπλήρωσης της επιθυμίας με χρηματικό κόμιστρο.
*Κεντρική φωτογραφία θέματος: Frank Uwe Laysiepen | Role Exchange | Marina Abramović
![Αγρότες: Η στιγμή που άνδρας των ΜΑΤ πετάει δακρυγόνα στο πλήθος στην Πάτρα [βίντεο]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/image-1-130x85.jpg)
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Πέμπτη 11.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/colton-sturgeon-6FQuEH9mcNk-unsplash-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442
