Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών: Πόσο «πολιτική» είναι τελικά η φετινή διοργάνωση;

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών διαχρονικά αποτελεί μια διοργάνωση χωρίς πολιτική θέση. Η φετινή κινηματογραφική γιορτή όμως έχει τραβήξει τα βλέμματα του Μέσων Ενημέρωσης διεθνώς καθώς φέρεται να έχει το πιο πολιτικό περιεχόμενο που είχε από το 1968.

Θα μπορούσε αυτό να είναι το «πιο πολιτικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών από το 1968»; Αυτό ήταν το ερώτημα που έθεσε το Hollywood Reporter την Παρασκευή 16 Μαΐου.

Σε ένα ταραγμένο γεωπολιτικό πλαίσιο, η πολιτική έχει παρεισφρήσει σχεδόν παντού: στον φόρο τιμής στην Παλαιστίνια φωτορεπόρτερ που σκοτώθηκε στη Γάζα και ήταν το επίκεντρο ενός ντοκιμαντέρ που παρουσιάστηκε στο Acid, στο αφιέρωμα σχεδόν 400 προσωπικοτήτων του κινηματογράφου που ζητούσαν να σταματήσει η σιωπή μπροστά στη φρίκη στη Γάζα, στην ομιλία του Ρόμπερτ Ντε Νίρο κατά του Τραμπ στην τελετή έναρξης ή στο κόκκινο χαλί όπου ο Μπόνο και ο Σον Πεν προσκάλεσαν Ουκρανούς ένστολους στρατιώτες την Παρασκευή.

Παράλληλα, φέτος, μεταξύ άλλων κανόνων που αφορούν τη διαχείριση της σεξιστικής και σεξουαλικής βίας και τον ενδυματολογικό κώδικα στο κόκκινο χαλί, η καλή συμπεριφορά για να είναι ο τέλειος καλός μαθητής στην Κρουαζέτ έχει οριστεί στη «Χάρτα των επισκεπτών του Φεστιβάλ» παράγραφος 1, «Συμπεριφορά»: «Για να μην προσβληθούν οι διάφορες ευαισθησίες των συμμετεχόντων, εκδηλώσεις ή διαδηλώσεις πολιτικού, μαχητικού ή εκλογικού χαρακτήρα δεν έχουν θέση στους χώρους του Φεστιβάλ. Απαγορεύονται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ όλες οι ενέργειες που ενδέχεται να διαταράξουν την ομαλή διεξαγωγή του, ιδίως όλες οι επικοινωνιακές ενέργειες ή η διοργάνωση εκδηλώσεων που επιδιώκουν στόχους άσχετους με το σκοπό του Φεστιβάλ, χωρίς προηγούμενη γραπτή συμφωνία.» Οποιαδήποτε «συμπεριφορά αντίθετη με τους κανόνες και τις αρχές» του κειμένου «μπορεί να οδηγήσει σε οριστική αφαίρεση του σήματος».

Το πιο πολιτικά φορτισμένο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών από το 1968

Ο οικοδεσπότης της τελετής, ο Γάλλος ηθοποιός Λοράν Λαφίτ, εκφώνησε μια παρόμοια παθιασμένη και άκρως πολιτική ομιλία, καλώντας τους ηθοποιούς να χρησιμοποιήσουν τη δημόσια πλατφόρμα τους για να κάνουν πραγματικές αλλαγές. Ανέφερε ονόματα όπως ο Τζέιμς Στιούαρτη Ζοζεφίν Μπέικερ, η Μαρλέν Ντίτριχ, η Αντέλ Ενέλ και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι (τον οποίο ο Λαφίτ αποκάλεσε ηθοποιό που έγινε ηγέτης πολέμου), ως καλλιτέχνες που είχαν θετική επιρροή σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, η ισότητα, ο ρατσισμός, η μετανάστευση, τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων και άλλα.

Η πρόεδρος των Καννών, η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός Ζιλιέτ Μπινός, συνέχισε με παρόμοιο τρόπο, λέγοντας ότι οι καλλιτέχνες έχουν καθήκον να καταδικάζουν τις καταχρήσεις εξουσίας αναφορικά με τη διεξαγωγή πολέμου, την κλιματική αλλαγή, τον μισογυνισμό και τους «δαίμονες της βαρβαρότητάς μας».

Ο πολιτικός τόνος δόθηκε την παραμονή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών, όταν περισσότερες από 350 προσωπικότητες του παγκόσμιου κινηματογράφου, μεταξύ των οποίων ο Ρίτσαρντ Γκιρ, Χαβιέ Μπαρδέμ και Μαρκ Ράφαλο δημοσίευσαν ανοιχτή επιστολή στον ιστότοπο της γαλλικής εφημερίδας Libération καταδικάζοντας αυτό που αποκαλούσαν «σιωπή και αδιαφορία» της παγκόσμιας κινηματογραφικής κοινότητας απέναντι στις θανατηφόρες επιπτώσεις της συνεχιζόμενης στρατιωτικής εκστρατείας του Ισραήλ στη Γάζα. Η επιστολή απευθυνόταν «Για τη Φατέμ», στη μνήμη της 25χρονης καλλιτέχνιδας και φωτορεπόρτερ από τη Γάζα Φατίμα Χασούνα, που αποτελεί το θέμα του ντοκιμαντέρ της Σεπιντέ «Put your soul on your hand and walk», το οποίο έκανε ντεμπούτο στις Κάννες το βράδυ της Πέμπτης. Η Φατίμα σκοτώθηκε στις 16 Απριλίου σε ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στο σπίτι της στη βόρεια Γάζα, μαζί με 10 μέλη της οικογένειάς της.

Οι δύο φορές νικητές του Χρυσού Φοίνικα Κεν Λόουτς και Πολ Λάβερτι μοιράστηκαν την επιστολή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κάλεσαν τη διεθνή κινηματογραφική κοινότητα στις Κάννες να υποστηρίξει την ειρήνη.

«Για λίγες σύντομες ημέρες, η προσοχή του κόσμου είναι στραμμένη στις Κάννες, καθώς κινηματογραφιστές από πολλές χώρες προσπαθούν με κάθε τρόπο να κατανοήσουν τι συμβαίνει γύρω τους», ανέφεραν στην ανάρτησή τους. «Οι Κάννες έχουν παράδοση στην εμπλοκή τους στις υποθέσεις της εποχής και ορισμένοι έχουν ακόμη ζωντανές αναμνήσεις από τα γεγονότα του 1968», υπενθυμίζοντας την τελευταία φορά που ένα φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών φάνηκε τόσο πολιτικά φορτισμένο όσο φέτος.

Σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι Κάννες ξεκαθάρισαν τη θέση τους, αφιερώνοντας την ημέρα έναρξης του φεστιβάλ, στις 13 Μαΐου, στον ουκρανικό λαό στον συνεχιζόμενο αγώνα του κατά της ρωσικής εισβολής. Το φεστιβάλ πρόβαλε τρία ντοκιμαντέρ, εκτός της επίσημης επιλογής του, που εξετάζουν μια από τις βασικές φιγούρες της σύγκρουσης – το Zelensky, το οποίο παρακολουθεί τη ζωή του προέδρου της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του πολέμου Βολοντίμιρ Ζελένσκι – και τη ζωή στην πρώτη γραμμή του μετώπου.

Το 2000 Meters to Andriivka του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνοθέτη Μστίσλαβ Τσέρνοφ (20 ημέρες στη Μαριούπολη) βλέπει τον σκηνοθέτη να ενσωματώνεται σε μια ουκρανική διμοιρία, καθώς αυτή προχωρά προσπαθώντας να απελευθερώσει το στρατηγικό χωριό Αντριίβκα. Το Notre Guerre των Μπερνάρ-Ανρί Λεβί και Μάρκ Ρουσέλ, γυρίστηκε στα μέτωπα Ποκρόβσκ και Σούμι στην ανατολική Ουκρανία μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου του τρέχοντος έτους.

Σε τι αφορούν οι αλλαγές καλής «συμπεριφοράς» τελικά;

Το βράδυ της τελετής έναρξης στις 13 Μαΐου, η δράση της συλλογικότητας Sous les écrans la dèche («Πίσω από τις οθόνες, αφραγκιά»), η οποία συγκεντρώνει επισφαλείς επαγγελματίες του κινηματογραφικού φεστιβάλ που ζητούν να ενταχθούν στο καθεστώς της διαλείπουσας απασχόλησης, δεν έγινε ακριβώς δεκτή με χειροκροτήματα, σύμφωνα με τη Liberation.

Στο κόκκινο χαλί, τρεις από αυτούς έριξαν τα σακάκια τους για να αποκαλύψουν μηνύματα και κόκκινα αυτοκόλλητα με το όνομα της κολεκτίβας στο πίσω μέρος της μπλούζας τους. Τους συνάντησε η αστυνομία, η οποία έλεγξε την ταυτότητά τους, και δύο από αυτούς κλήθηκαν στο αστυνομικό τμήμα τις επόμενες ημέρες, απειλούμενοι με πρόστιμο για συμμετοχή σε αδήλωτη διαδήλωση.

Όπως εξήγησε ένα μέλος της συλλογικότητας το βράδυ της δράσης στη Liberation, υπήρχε σαφής εντύπωση μιας «σκλήρυνσης» της διοίκησης και μιας «αυστηροποίησης της ασφάλειας για πολιτικούς λόγους».

Η διαμαρτυρία όμως των όσων συμμετείχαν σε αυτή για τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας δεν ήταν κάτι νέο για τη διοργάνωση, σύμφωνα με το παραπάνω μέσο, καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών λαμβάνουν χώρα τον τελευταίο έναν χρόνο με τους διαδηλωτές εργαζόμενους να δηλώνουν πως είχαν την αίσθηση πως τους «παρακολουθούσαν» όλο αυτό το χρονικό διάστημα. «Ένιωθαν σαν αγκάθι στο πλευρό του Φεστιβάλ», σημειώνει το ίδιο μέσο.

Εν ολίγοις, οι Κάννες έγιναν πολιτικές, αλλά μέχρι το σημείο που η «ελευθερία, η ισότητα και η αδελφοσύνη» είναι στα μέτρα και τα σταθμά που όρισαν οι ίδιες. Τουτέστιν, μπορείτε να βγάζετε λόγο κατά του Τραμπ, του Ισραήλ, της ισότητας των φύλων, υπέρ της Ουκρανίας, κατά της Ρωσίας και όχι κατά της διοργάνωσης. Είναι, σαν να λέμε, πράγματι, πολιτικά φορτισμένη, αλλά το ποια είναι η πολιτική της θέση τελικά;

*Με πληροφορίες από: The Hollywood Reporter, Liberation