Observer: Τι συμβαίνει όταν οι πολιτικοί αδιαφορούν για την αλήθεια; Πούτιν και Τραμπ σύντομα θα μας δείξουν

Η αλήθεια είχε πει ο Χέγκελ είναι ένα γλέντι από το οποίο κανείς δεν μπορεί να μείνει ξεμέθυστος…

Το δίχως άλλο, όπως έγραφε αυτή την Κυριακή άρθρο του Observer, οι ισχυροί θα έπρεπε να φοβούνται την αλήθεια. Οι δημοσιογράφοι θα έπρεπε να την συντηρούν στην εξουσία.

Οι αποδείξεις θα έπρεπε να καταστρέφουν τους παραβάτες, ακριβώς όπως το φως του ήλιου τους βρικόλακες. Βρες τα στοιχεία, είναι η λογική, και οι ισχυροί μπορούν να ντροπιαστούν και να προσαχθούν στη δικαιοσύνη.

Ιστορικά, οι ισχυροί προσπάθησαν να λογοκρίνουν και να αποσιωπήσουν τα γεγονότα. Οι Ναζί επιχείρησαν να κρατήσουν την αλήθεια για τις θηριωδίες τους κρυφή. Η σοβιετική ηγεσία ούρλιαζε από αμηχανία, όταν οι αντιφρονούντες μετέδιδαν πληροφορίες για τις συνθήκες στα γκουλάγκ στον έξω κόσμο.

Ο Ρίτσαρντ Νίξον ανατράπηκε όταν ήρθαν στο φως τα γεγονότα για τις υποκλοπές, που έκανε στους πολιτικούς του αντιπάλους, και η επακόλουθη συγκάλυψη τους.

Αδιαφορία και περιφρόνηση

Τι συμβαίνει όμως όταν οι ισχυροί σταματούν να φοβούνται την αλήθεια, αντίθετα επιδεικνύουν την περιφρόνησή τους προς αυτήν, όπως βλέπουμε στη συμπεριφορά του Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας και του Ντόναλντ Τραμπ στην Αμερική;

Γιατί εξαφανίστηκε η ντροπή και γιατί βασιλεύει η ατιμωρησία; Είμαστε πλέον ανήμποροι να κρατήσουμε υπόλογους τους ισχυρούς για τις πράξεις τους;

Στις ΗΠΑ, την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ ψευδόταν χονδροειδώς και με θρασύτητα. Σε μια τηλεοπτική εκδήλωση του CNN στο δημαρχείο, η δημοσιογράφος Κάτι Κόλινς προσπάθησε να τον χαλιναγωγήσει με «σχοινιά» τις αποδείξεις και τα λογικά επιχειρήματα,  αλλά εκείνος απλά διασκέδαζε με το να απορρίπτει κάθε αλήθεια και λογική.

Σύμφωνα με τον Τραμπ, οι προεδρικές εκλογές που έχασε το 2020 ήταν «στημένες», παρότι δεν υπάρχει καμιά απόδειξη που να στηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό.  Η δημοσιογράφος Ε Τζιν Κάρολ, για την υπόθεση της οποίας το αστικό δικαστήριο έκρινε ένοχο τον Τραμπ για δυσφήμιση και σεξουαλική κακοποίηση –  ήταν απλά «ψυχιατρική περίπτωση».

Άλλα λόγια να… εκλεγούμε ξανά

Όταν η Κόλινς έκανε λόγο για τα απόρρητα έγγραφα που ο Τραμπ είχε απομακρύνει από τον Λευκό Οίκο, την απέρριψε ως ένα «κακόβουλο άτομο». Το κοινό στο Νιου Χαμσάιρ, γεμάτο οπαδούς του Τραμπ, χειροκροτούσε και ζητωκραύγαζε.

Αντί να βρεθεί υπόλογος με τη βοήθεια της αλήθειας, ο Τραμπ είχε μια υπέροχη μέρα στο γήπεδο δείχνοντας ότι δεν του καίγεται καρφί. Γιατί όμως οι υποστηρικτές το απολαμβάνουν αυτή τη συμπεριφορά του τόσο πολύ;

Πρώτα απ’ όλα υπάρχει μια ισχυρή ανακούφιση, που προέρχεται από την αποτίναξη του βάρους των γεγονότων, τους περιορισμούς της ζοφερής πραγματικότητας. Τα γεγονότα είναι γενικά δυσάρεστα πράγματα, αλλά είναι εξαιρετικά χρήσιμα στους πολιτικούς, που προσπαθούν να δημιουργήσουν αποδείξεις ότι η  πολιτική τους λειτουργεί.

Ο Τραμπ όμως δεν έχει σταθερές κατευθυντήριες γραμμές: μπορεί να είναι πιο δεξιός από τους δεξιούς και μετά να στρέφεται προς τα αριστερά, όταν εξυπηρετεί τα συμφέροντα του. Από τότε που ο κυβερνήτης της Φλόριντα, Ρον ΝτεΣάντις, ο αντίπαλος του για το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, προσπάθησε να δείξει ότι είναι πιο συντηρητικός από τον Τραμπ -και τους περισσότερους Αμερικανούς- σε θέματα όπως η άμβλωση, ο Τραμπ παρουσίασε τον εαυτό του περισσότερο φιλελεύθερο.

Παραμορφωμένα ελκυστικός

Ούτε έχει κάποια ιδανικά, που θα μπορούσε να κατηγορηθεί ότι πρόδωσε. Αντίθετα, απευθύνεται σε ένα αίσθημα καθαρής δυσαρέσκειας, όπου η αποτίναξη κάθε μορφής εξουσίας και ευθύνης (η εξουσία της λογικής, των ιδανικών, των ορθολογικών πολιτικών, των «ελίτ») τον καθιστά ελκυστικό στους ανθρώπους.

Σε μια δημοκρατία, όπως οι ΗΠΑ, όμως η πραγματικότητα μπορεί να πάρει εκδίκηση. Η απόρριψη των γεγονότων που αφορούσαν τον Covid από τον Τραμπ, του κόστισε τις εκλογές του 2020.

Κάθε μήνα, συσσωρεύονται περισσότερες δικαστικές υποθέσεις εναντίον του: η πιο σοβαρή αφορά την κατηγορία ότι προσπάθησε να εξαναγκάσει αξιωματούχους στη Τζόρτζια να μετρήσουν περισσότερες ψήφους υπέρ του το 2020.

Το Fox News, το τηλεοπτικό δίκτυο που τον υποστηρίζει και εν γνώσει του διακίνησε θεωρίες συνωμοσίας για την ενίσχυση των ισχυρισμών του του περί «στημένων» εκλογών, μόλις κατέβαλε 787 εκατ. δολάρια στην εταιρεία που κατηγόρησε για παραποίηση ψήφων.

Ο Πούτιν… χωρίς αιδώ

Ο Πούτιν έχει λιγότερους περιορισμούς. Αντίθετα με τους προηγούμενους πολεμοκάπηλους δικτάτορες, δεν προσπαθεί καν να κρύψει τις φρικαλεότητες και την πρόθεσή του να διαπράξει γενοκτονία στην Ουκρανία.

Ο Πούτιν και οι προπαγανδιστές του μιλούν ανοιχτά για την επιθυμία τους να καταστρέψουν την ουκρανική ταυτότητα και κυριαρχία, για την απαγωγή των παιδιών της χώρας και την επανεκπαίδευσή τους με το ζόρι.

Ο ρωσικός στρατός βομβαρδίζει μαιευτήρια, εξαφανίζει υποδομές για τους πολίτες και ολόκληρες πόλεις. Ο Πούτιν θέλει να δείξει ότι μπορεί ανοιχτά να δολοφονεί μαζικά και κανείς δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι’ αυτό. Θέλει να ανοίξει ένα χάσμα μεταξύ της αλήθειας και της δικαιοσύνης, ώστε η σύνδεση μεταξύ των δύο να διαρραγεί εντελώς.

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής: Η μάστιγα της ατιμωρησίας του Πούτιν αρχίζει να αντιμετωπίζεται από καινοτόμες πρωτοβουλίες μεγάλες και μικρές.

Η αντεπίθεση δημοσιογράφων και δικηγόρων

Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, δημοσιογράφοι και δικηγόροι συνεργάζονται στο Reckoning Project για να επιταχυνθεί η απονομή της δικαιοσύνης γύρω από τις θηριωδίες.

Ομάδες Ουκρανών δημοσιογράφων, που έχουν εκπαιδευτεί στο διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγκεντρώνουν στοιχεία για τις αγριότητες στο έδαφος μέσω μαρτυριών των θυμάτων.

Στη συνέχεια, δημιουργείται περιεχόμενο για τα μέσα ενημέρωσης, βασισμένο σε αυτά τα στοιχεία, για το «δικαστήριο της κοινής γνώμης», ενώ ταυτόχρονα η νομική ομάδα φτιάχνει διάφορους φακέλους για εγκλήματα πολέμου.

Συνήθως, τέτοιες υποθέσεις έρχονται πολύ καιρό μετά τη λήξη της σύγκρουσης. Σε αυτόν τον πόλεμο, όμως, επιχειρείται να γίνει όσο αυτός βρίσκεται σε εξέλιξη.

Διαφορετική προσέγγιση

Είναι προφανές ότι απαιτείται μια διαφορετική προσέγγιση στην απονομή δικαιοσύνης. Αυτή δεν μπορεί να αφορά πια τις παλιομοδίτικες υποθέσεις εγκλημάτων πολέμου, όπου ένας στρατηγός ή ένας πολιτικός παραπέμπεται σε δίκη.

Εξάλλου, ορισμένοι από την ελίτ του Πούτιν είναι πολύ περήφανοι που κατηγορούνται για αυτές τις φρικαλεότητες, που επιβεβαιώνουν την αφοσίωση τους στον ηγέτη τους

Μια από τις πιο καινοτόμες ιδέες που διατυπώθηκαν πρόσφατα, είναι αυτή της Αιλόνα Χλέμεβα του Συμβουλίου Οικονομικής Ασφάλειας της Ουκρανίας και της βρετανικής νομικής εταιρείας McCue Jury.

Η πρόταση τους αφορά ένα δικαστήριο οικονομικής δικαιοσύνης. Αυτό θα αποφανθεί για το πώς μπορούν να κατασχεθούν τα διεθνή περιουσιακά στοιχεία του ρωσικού κράτους και των ολιγαρχών του, ώστε να διανεμηθούν στη συνέχεια σε συγκεκριμένα θύματα της ρωσικής επιθετικότητας.

Πρόστιμα δισεκατομμυρίων

Μια ακόμα πρόταση είναι η επιβολή προστίμων ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά των δυτικών εταιρειών και των υποκινητών, που συνεχίζουν να υποστηρίζουν την πολεμική μηχανή του Πούτιν παρά τις κυρώσεις.

Ένα τέτοιο δικαστήριο θα αποζημίωνε τα θύματα  και θα υπονόμευε το διεφθαρμένο, παγκόσμιο, σύστημα που δημιούργησε ο Πούτιν (από τον Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία μέχρι τον Τραμπ στις ΗΠΑ) και το οποίο χρησιμοποιεί για να αποδείξει το βάθος εδραίωσης της εξουσίας του.

Οι δημοσκοπήσεις στη Ρωσία δείχνουν ότι οι Ρώσοι πιστεύουν όποιον έχει την εξουσία: η αλήθεια δεν έχει αξία από μόνη της, αλλά αποτελεί υποσύνολο της εξουσίας. Όπως συμπεραίνει μια πρόσφατη σφυγμομέτρηση του Ινστιτούτου Open Minds, οι Ρώσοι «πιστεύουν ότι η κυβέρνηση έχει δίκιο, αποκλειστικά και μόνο επειδή είναι η κυβέρνηση και έχει εξουσία».

Αν ο Πούτιν μπορεί να δείξει ότι είναι ισχυρός, μέσω της ατιμωρησίας του σε παγκόσμιο επίπεδο και της επικράτησης του στο πεδίο της μάχης, τότε γίνεται πιστευτός. Η ήττα του στο πεδίο της μάχης, υπονομεύει το σύστημα του στα δικαστήρια, αποδυναμώνοντας την ικανότητα του να ορίζει την πραγματικότητα. Δεν οδηγεί μόνο η αλήθεια στη δικαιοσύνη, είναι η δικαιοσύνη που οδηγεί στην αλήθεια.