Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η «τριμερής θεωρία» και το λεξιλόγιο των ινδοευρωπαϊκών θεσμών

Μάλιστα, ορισμένοι σημαντικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι, πέραν της προαναφερθείσης ινδοευρωπαϊκής ενότητας σε επίπεδο γλωσσικό, είναι δυνατόν να εντοπιστεί και μια κοινή κληρονομιά σε επίπεδο κοινωνικό και πολιτισμικό, με άλλα λόγια ένα μίνιμουμ κοινού ινδοευρωπαϊκού πολιτισμού.

Αυτός ο ελάχιστος πολιτισμικός κοινός παρονομαστής καθίσταται εμφανής μέσα από τις συγκρίσεις που επιχειρούνται στο επίπεδο της κοινωνικής οργάνωσης, της θρησκείας και της μυθολογίας.

Σύμφωνα λοιπόν με την εν λόγω θεωρία, στις ινδοευρωπαϊκές κοινωνίες της αρχαιότητας εμφανίζεται ένα τριμερές σχήμα, μια τριμερής ιεραρχική δομή, που αποτελεί συστατικό στοιχείο της ινδοευρωπαϊκής κοινωνικής και πολιτισμικής ταυτότητας.

Η τριμερής αυτή διάκριση σε κοινωνικό επίπεδο (ιερείς, πολεμιστές, καλλιεργητές της γης) αντανακλάται και στο θρησκευτικό πεδίο, με αντίστοιχες διακρίσεις θεοτήτων.

Στο πλαίσιο της λεγόμενης «τριμερούς» θεωρίας, που εκτέθηκε συνοπτικά στις παραπάνω γραμμές, οι πολιτισμικές ομοιότητες στις αρχαίες ινδοευρωπαϊκές κοινωνίες συνιστούν τεκμήρια μιας απώτερης πολιτισμικής ενότητας, ενός «ινδοευρωπαϊκού πολιτισμικού οικοδομήματος».

Βεβαίως, το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει η «τριμερής» θεωρία δεν είναι αρκούντως πειστικό, καθώς αφενός μεν υπήρχαν αρχαίες κοινωνίες με ανάλογη τριμερή οργάνωση και ανάλογους θεσμούς που δεν ανήκαν στον ινδοευρωπαϊκό γλωσσικό χώρο, αφετέρου δε οι αρχαιολογικές μαρτυρίες δε συνηγορούν υπέρ μιας έντονα ιεραρχικής κοινωνικής οργάνωσης στην απώτερη προϊστορία, όπου τοποθετείται και η απαρχή της ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής ενότητας.

Σε σαφώς πιο στέρεες βάσεις από την προαναφερθείσα θεωρία περί ενός ινδοευρωπαϊκού πολιτισμικού οικοδομήματος εδράζεται η μελέτη που αφορά το αποκαλούμενο λεξιλόγιο των ινδοευρωπαϊκών θεσμών, δηλαδή τις αναμφισβήτητες μορφικές ομοιότητες που παρατηρούνται σε συγγενείς όρους διαφόρων ινδοευρωπαϊκών γλωσσών (π.χ., ο θεσμικός όρος «βασιλιάς» στη λατινική, την αρχαία ινδική και την ιρλανδική γλώσσα). Όμως, τα γλωσσικά δεδομένα που έχουμε εν προκειμένω στη διάθεσή μας, μολονότι υποδηλώνουν διά της συγκριτικής μελέτης κάποια αρχέγονη γλωσσική μορφή, δεν είναι αρκούντως διαφωτιστικά ως προς το σημαινόμενο των όρων αυτών, δεδομένου ότι οι σημασίες αλλάζουν παρά τη διατήρηση των μορφικών ομοιοτήτων.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια