Βασικό εισόδημα : Τι έδειξε η περίπτωση της Φινλανδίας για την επίδρασή του

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πρώτης μεγάλης έρευνας για την παροχή βασικού εισοδήματος άνευ όρων σε Φινλανδούς πολίτες, το “πείραμα” βελτίωσε την ψυχολογική κατάσταση, τη σιγουριά και την αίσθηση ικανοποίησης από τη ζωή τους για τους αποδέκτες.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι που εκπόνησαν τη μελέτη, η οποία έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας ενόψει και της στρατηγικής οικονομικής ανάκαμψης από την πανδημία, αναφέρουν: “Οι αποδέκτες του βασικού εισοδήματος ανέφεραν μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή τους και βίωναν λιγότερη ψυχολογική πίεση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Ταυτόχρονα, είχαν πιο θετική εκτίμηση για την οικονομική τους κατάσταση”.

Ποιες κυβερνήσεις εξετάζουν την εφαρμογή του

Τα αποτελέσματα της έρευνας έρχονται στο φως τη στιγμή που οι καταστροφικές επιπτώσεις των lockdown στρέφουν την παγκόσμια προσοχή στο ενδεχόμενο παροχής βασικού εισοδήματος στους πολίτες. Πρόκειται, μάλιστα, για μια λύση που υποστήριξε και ο πάπας, στο κήρυγμα που απηύθυνε στους πιστούς το Πάσχα.

Τον περασμένο μήνα, η ισπανική κυβέρνηση ανέφερε ότι σκοπεύει να παρέχει βασικό εισόδημα “όσο το δυνατόν γρηγορότερα” σε περίπου ένα εκατομμύριο φτωχά νοικοκυριά, με την υπουργό οικονομικών Νάντια Καλβίνιο να δηλώνει ότι η κυβέρνηση ελπίζει ότι το καθολικό εγγυημένο εισόδημα θα μετατραπεί σε “μόνιμο εργαλείο”.

Η πρωθυπουργός της Σκωτίας, Nicola Sturgeon, ανέφερε αυτή την εβδομάδα ότι ο ιός και οι οικονομικές συνέπειες “με έκαναν να πιστεύω πολύ, πολύ πιο έντονα ότι πρόκειται για μια ιδέα που πρέπει πλέον να αρχίσει να εφαρμόζεται”.

Το πείραμα της Φινλανδίας

Το διετές πλάνο της Φινλανδίας, το οποίο παρέμεινε σε ισχύ κατά τα έτη 2017 και 2018, συγκεντρώνοντας ευρύτατο και διεθνές ενδιαφέρον, συνίστατο στην μηνιαία καταβολή 560€ σε 2.000 τυχαία επιλεγμένους ανέργους της χώρας, οι οποίοι δεν είχαν καμία υποχρέωση να αναζητήσουν εργασία προκειμένου να συνεχίσουν να το λαμβάνουν, ούτε υποβάλλονταν σε μειώσεις του επιδόματος στην περίπτωση που έβρισκαν κάποια δουλειά.

Κύριος στόχος του προγράμματος ήταν ο έλεγχος του κατά πόσον οι άνεργοι θα ενθαρρύνονταν να αποδεχθούν μια χαμηλόμισθη ή περιστασιακή εργασία, αν δεν είχαν τον φόβο απώλειας του επιδόματος. Δεν επρόκειτο για ένα πρόγραμμα βασικού εισοδήματος με την ουσιαστική έννοια, καθώς οι αποδέκτες ήταν περιορισμένοι, ενώ το ποσό δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών διαβίωσης στην Φινλανδία.

Ωστόσο, πολλές κυβερνήσεις παρακολούθησαν με προσοχή καθώς αντιμετωπίζουν το βασικό εισόδημα όχι μόνο ως έναν τρόπο να ωθήσουν περισσότερους ανθρώπους σε κάποια μορφή απασχόλησης, αλλά και ως ένα μέσο μείωσης της εξάρτησης από το κράτος και της περικοπής δαπανών πρόνοιας.

Η ιδέα είχε αρχίσει να αποκτά υποστηρικτές όταν οι προβλέψεις των ειδικών ανέφεραν ότι έως και το ένα τρίτο των σημερινών θέσεων εργασίας απειλούνται από την αυτοματοποίηση.

Τα ευρήματα

Οι ερευνητές, οι οποίοι εκπόνησαν 81 εις βάθος συνεντεύξεις με τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, κατέληξαν ότι αν και υπήρχε σημαντική απόκλιση στις εμπειρίες τους, γενικότερα κυριαρχούσε η αύξηση της ικανοποίησης για τη ζωή τους και η μείωση της ψυχολογικής πίεσης, της κατάθλιψης και της μοναξιάς σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.

Οι ερευνητές αναφέρουν επίσης ότι υπήρξε μια ήπια βελτίωση σε ό,τι αφορά την απασχόληση, ιδιαιτέρως σε ορισμένες κατηγορίες ωφελούμενων, όπως οι οικογένειες με παιδιά, προσθέτοντας ότι οι συμμετέχοντες έτειναν να σημειώνουν καλύτερες επιδόσεις και σε άλλους δείκτες ευημερίας, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης αίσθησης αυτονομίας, οικονομικής ασφάλειας και σιγουριάς για το μέλλον.

“Ορισμένοι ανέφεραν ότι το βασικό εισόδημα δεν είχε κανένα αποτέλεσμα στην παραγωγικότητά τους, καθώς εξακολουθούν να μην υπάρχουν θέσεις εργασίας στους κλάδους εξειδίκευσής τους”, αναφέρει η καθηγήτρια Helena Blomberg-Kroll, επικεφαλής της έρευνας. “Όμως άλλοι δήλωσαν ότι με το βασικό εισόδημα ήταν διατεθειμένοι να αναλάβουν χαμηλόμισθες εργασίες, τις οποίες σε άλλη περίπτωση θα απέφευγαν”.

“Κάποιοι σημείωσαν ότι το βασικό εισόδημα τους επέτρεψε να επιστρέψουν στις συνθήκες ζωής τους πριν την ανεργία ενώ άλλοι τόνισαν ότι τους έδωσε την δύναμη να αρνηθούν χαμηλόμισθες και επισφαλείς εργασίες, αυξάνοντας έτσι την αίσθηση αυτονομίας τους”.

Το πρόγραμμα έδωσε επίσης σε κάποιους συμμετέχοντες “τη δυνατότητα να προσπαθήσουν να εκπληρώσουν τα όνειρά τους”, αναφέρει η Blomberg-Kroll. “Οι freelancers και οι καλλιτέχνες αλλά και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, είχαν την πιο θετική άποψη για τις επιπτώσεις του βασικού εισοδήματος, με ορισμένους να νιώθουν ότι δημιούργησε ευκαιρίες για να ξεκινήσουν δικές τους επιχειρήσεις”.

Ευκαιρία για κοινωνική προσφορά

Επιπλέον, αρκετοί συμμετέχοντες ενθαρρύνθηκαν να αναλάβουν κοινωνικούς ρόλους, για παράδειγμα μέσω του εθελοντισμού. “Κάποιοι διαπίστωσαν ότι το εγγυημένο εισόδημα τους παρείχε αυξημένες δυνατότητες για δραστηριότητες όπως η παροχή φροντίδας σε μέλη της οικογένειάς τους ή στους γείτονές τους”, σημειώνει ο Christian Kroll, ένας από τους ερευνητές.

“Η ασφάλεια του βασικού εισοδήματος τους επέτρεψε να κάνουν πιο ουσιαστικά πράγματα, καθώς ένιωσαν ότι “νομιμοποιείται” τέτοιου είδους παροχή φροντίδας. Πολλοί από τα άτομα που προχώρησαν σε τέτοιου είδους αμισθί προσφορά στο διάστημα των δύο ετών, αναφέρονταν σε αυτή ως δουλειά”.

Ο Kroll τονίζει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης προσφέρουν επιχειρήματα τόσο υπέρ όσο και κατά της παροχής βασικού εισοδήματος. “Όμως όπως μας δίδαξε το πρώτο μέρος του 2020, η ανασφάλεια δεν είναι ένας καλός τρόπος ζωής”, συμπλήρωσε.

“Είναι γεγονός ότι το βασικό εισόδημα δεν μπορεί να λύσει όλα τα υγειονομικά και κοινωνικά μας προβλήματα, όμως είναι βέβαιο πως πρέπει να συζητήσουμε σοβαρά το ενδεχόμενο να αποτελέσει μέρος της λύσης σε καιρούς οικονομικής κρίσης”.

Πηγή: www.theguardian.com