Ποιος ήταν ο Ρασπούτιν – Αλήθειες και μύθοι

Η ζωή και ο θάνατος του Γκριγκόρι Γιεφίμοβιτς Ρασπούτιν αποτελεί ένα πραγματικό ερωτηματικό, καθώς έχει μείνει καταγραμμένος στη μνήμη του ρωσικού λαού (και όχι μόνο) ως ένας άνθρωπος – μύθος.

Καλόγερος, θεραπευτής, σύμβουλος της αυλής του τσάρου Νικολάου Β’ αλλά και μάγος, δολοπλόκος και άτομο με σεξουαλικά πάθη… Ο Ρασπούτιν, που δεν ήξερε καν να γράφει το όνομά του, κατάφερε να λατρευτεί αλλά και να μισηθεί όσο λίγοι, εκμεταλλεύτηκε τη μανία της ρωσικής υψηλής κοινωνίας στις αρχές του 20ου αιώνα για τον μυστικισμό και κατάφερε να αποκτήσει φανατικούς θαυμαστές σε αριστοκρατικούς κύκλους.

Ένας άνθρωπος με τρομερό παρουσιαστικό – μακριά μαύρα μαλλιά, μούσια και ράσα – έκανε έκλυτο βίο στην Αγία Πετρούπολη, κηρύσσοντας ότι η σωματική επαφή μαζί του είχε εξαγνιστικά και θεραπευτικά αποτελέσματα. Εξάλλου, φέρεται να ήταν μέρος της αίρεσης των «Μαστιγούμενων» και είχε δημιουργήσει το δικό του δόγμα, σύμφωνα με το οποίο η σεξουαλική εξάντληση ήταν το καλύτερο μέσο για να φθάσει ο πιστός στην κατάσταση της «θείας αταραξίας», ώστε να βρεθεί πιο κοντά στον Θεό.

Το αμφιλεγόμενο αυτό άτομο δημιούργησε πολλές παρεξηγήσεις και μύθους γύρω από το όνομα του, που παραμένουν δημοφιλείς και στη σύγχρονη εποχή. Είναι ένα πρόσωπο όπου η αλήθεια και ο μύθος μπλέκονται και είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος τι πραγματικά ισχύει.

Mύθος 1: Είχε μαγικές δυνάμεις

Ο γιος χωρικών από τη Δυτική Σιβηρία στράφηκε προς τη θρησκεία από νεαρή ηλικία. Ακόμα και όταν ήταν παιδί, κυκλοφορούσαν φήμες στο χωριό του ότι ο Ρασπούτιν είχε μαγικές δυνάμεις.

Παρόλο που παντρεύτηκε και απέκτησα πολλά παιδιά, ο Ρασπούτιν εγκατέλειψε την οικογενειακή ζωή στο όνομα του Ορθόδοξου Χριστιανισμού.

Μετά από χρόνια περιπλανήσεων, όπου μαθήτευσε κοντά σε πνευματικούς ηγέτες της εποχής, ο Ρασπούτιν κατέληξε στην Αγία Πετρούπολη.

Μέσω διάφορων διασυνδέσεων, ο Ρασπούτιν κατάφερε να γνωριστεί με τον τσάρο Νικόλαο και τη γυναίκα του, Αλεξάνδρα.

Ο γιος του βασιλικού ζεύγους έπασχε από αιμοφιλία και ο απελπισμένος τσάρος απευθύνθηκε ένα βράδυ στον Ρασπούτιν. Μετά την επίσκεψη του καλόγερου, το αγόρι σταμάτησε να αιμορραγεί για κάποιο διάστημα, πράγμα που θεωρήθηκε απόδειξη των μαγικών του δυνάμεων. Η τσαρίνα ενθουσιάστηκε και προσκάλεσε τον Ρασπούτιν στην αυλή της ως κοντινό της σύμβουλο.

Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι η αιμορραγία σταμάτησε επειδή ο Ρασπούτιν επέμενε το αγόρι να σταματήσει να παίρνει ασπιρίνη (που ως γνωστόν λειτουργεί ως αιμοδιαλύτης).

Μύθος 2: Ήταν εραστής της τσαρίνας

Λίγο καιρό αφότου έγινε μέλος της βασιλικής αυλής, άρχισαν να διαδίδονται ιστορίες για τις σεξουαλικές ορμές του Ρασπούτιν. Η εκκεντρική του συμπεριφορά – όπως το γεγονός ότι έπινε πολύ ή ότι επισκεπτόταν οίκους ανοχής – θεωρήθηκε ότι ερχόταν σε αντίθεση με τη θρησκευτική του πίστη.

Ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Ρασπούτιν ήταν μέλος της θρησκευτικής σέκτας των «Μαστιγούμενων» (Khlyst), η οποία δίδασκε ότι η αμαρτωλή συμπεριφορά και η σεξουαλική εξάντληση έφερνε τους πιστούς πιο κοντά στον Θεό.

Σίγουρα ο Ρασπούτιν διασκέδαζε στα σαλόνια της εποχής, όμως δεν υπάρχουν αποδείξεις για τη λεγόμενη σεξουαλική του μανία ούτε για τον κρυφό δεσμό του με την τσαρίνα. Η εξήγηση για αυτές τις αντιφάσεις είναι απλή: οι πράξεις του διαστρεβλώθηκαν και μεγαλοποιήθηκαν από τους μεταγενέστερους εχθρούς του.

Μύθος 3: Ήταν ο πραγματικός ηγέτης της Ρωσίας

Λόγω της συχνής του παρουσίας στην αυλή του τσάρου, θεωρήθηκε ότι ο Ρασπούτιν κουνούσε τα νήματα και εξουσίαζε στη θέση του ζεύγους Νικολάου – Αλεξάνδρας.

Κάποιες φορές, ο καλόγερος προσέφερε τις συμβουλές του σε στρατιωτικά ζητήματα, ενώ προσέφερε και τις υπηρεσίες του ως θεραπευτής στην τσαρίνα γενικότερα. Οι ιδέες του, ωστόσο, αποδείχτηκαν καταστροφικές για τον ρωσικό στρατό και προσωπικά για τον τσάρο Νικόλαο.

Μάλιστα, ο Νικόλαος πήρε ο ίδιος τον έλεγχο του στρατού τον Αύγουστο του 1915 και με τις «συμβουλές» της συζύγου του και του Ρασπούτιν, έγινε ο αποδέκτης της οργής του ρωσικού λαού για τις ήττες της χώρας στα πεδία της μάχης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Την ώρα που ο τσάρος πολεμούσε σε μακρινές περιοχές, η γυναίκα του Αλεξάνδρα είχε αναλάβει τα ηνία.

Σε αυτήν την περίπτωση, βέβαια, ο μύθος δεν απέχει πολύ από την αλήθεια. Αν και η τσαρίνα ήταν τυπικά στην εξουσία, ο Ρασπούτιν την επηρέαζε αρκετά ως σύμβουλός της. Φρόντισε μάλιστα να διορίσει γνωστούς τους σε δημόσιες θέσεις, αλλά και στον κλήρο.

Μύθος 4: Ήταν αθάνατος

Η συμπεριφορά και η επιρροή του Ρασπούτιν ήταν η επιτομή της διαφθοράς της ρωσικής κοινωνίας και της πολιτικής ζωής της εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι είχαν γίνει πολλές απόπειρες δολοφονίας του.

Τον Ιούνιο του 1914, μία ζητιάνα μαχαίρωσε τον καλόγερο στο στομάχι, με τη δικαιολογία ότι ο Ρασπούτιν προσπαθούσε να την αποπλανήσει. Ο Ρασπούτιν βρέθηκε πολύ κοντά στον θάνατο αλλά τελικά ανάρρωσε πλήρως.

Δύο χρόνια αργότερα, μία ομάδα ευγενών με επικεφαλής τον Φίλιξ Γιουσούποφ κατέστρωσε ένα σχέδιο για να απαλλαγούν από τον σύμβουλο του τσάρου. Στις 30 Δεκεμβρίου 1916, ο Γιουσούποβ κάλεσε τον Ρασπούτιν σε δείπνο στο σπίτι του. Η ιστορία λέει ότι όλα τα εκλεκτά εδέσματα και ποτά στο δείπνο ήταν δηλητηριασμένα, οι καλεσμένοι όμως εξεπλάγησαν όταν είδαν ότι ο Ρασπούτιν δεν φάνηκε να επηρεάζεται από το δηλητήριο.

Στη συνέχεια, οι άνδρες του Γιουσούποφ άνοιξαν πυρά ενάντια στον Ρασπούτιν, ο οποίος – σύμφωνα με τον θρύλο – συνέχισε να αναπνέει παρά τον μεγάλο αριθμό σφαιρών που είχε δεχτεί και άφησε την τελευταία του πνοή μόνο όταν τελικά τον πέταξαν στα παγωμένα νερά του ποταμού Μαλάγια Νέβκα.

Αν και ο θάνατος του Ρασπούτιν ήταν σίγουρα αποτέλεσμα της δολοπλοκίας του Γιουσούποφ και των άλλων ευγενών, η αυτοψία δεν έδειξε ότι ο Ρασπούτιν είχε καταναλώσει δηλητήριο. Μάλιστα, το κείμενο των ιατροδικαστών αναφέρει ότι ο Ρασπούτιν πέθανε από μία μόνο σφαίρα στο κεφάλι.

Μύθος 5: Ο Ρασπούτιν αναστήθηκε

Όπως η ιστορία του θανάτου, έτσι και τα γεγονότα μετά από αυτόν έχουν γίνει μύθος με το πέρασμα των χρόνων. Έτσι λοιπόν, ο θρύλος λέει ότι το σώμα του Ρασπούτιν βρέθηκε από ψαράδες στο ποτάμι, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι ο καλόγερος ήταν ακόμα ζωντανός.

Στην πραγματικότητα, η αστυνομία έκανε μέρες να βρει το πτώμα καθώς το ποτάμι είχε παγώσει.

Στις 15 Μαρτίου 1917, ο τσάρος Νικόλαος Β’ εγκατέλειψε τον θρόνο της Ρωσίας ως αποτέλεσμα της Επανάστασης του Φεβρουαρίου. Την επόμενη χρονιά, οι Μπολσεβίκοι εξάλειψαν τα τελευταία απομεινάρια της δυναστείας των Ρομανόφ.

Ωστόσο, οι μύθοι για τον Ρασπούτιν παρέμειναν και πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η επιρροή του καλόγερου στον τσάρο και τη γυναίκα του έπαιξε ένα ρόλο στην περιφρόνηση που έδειξε ο ρωσικός λαός απέναντι στους βασιλείς.

Η ιστορία του Ρασπούτιν αποδεικνύει ότι κάποιες φορές ο μύθος ξεπερνά και παίρνει τη θέση της αλήθειας.