Πρεμιέρα για την «Οδύσσεια» του Ρόμπερτ Ουίλσον στο Εθνικό

«Aν κατά τη διάρκεια της παράστασης θελήσετε να γελάσετε, μπορείτε να το κάνετε ελεύθερα», είπε με νόημα απευθυνόμενος στους θεατές που είχαν κατακλύσει την Κεντρική Σκηνή του Εθνικού θεάτρου το βράδυ της Πέμπτης ο 71χρονος θεατράνθρωπος Ρόμπερτ Ουίλσον πριν την έναρξη της τελευταίας γενικής δοκιμής της πολυαναμενόμενης «Οδύσσειας».

Η επίσημη πρεμιέρα της παράστασης που ανεβαίνει στα ελληνικά από έναν αμιγώς ελληνικό θίασο και αποτελεί μία συμπαραγωγή με το Piccolo Teatro του Μιλάνου διεξάγεται το βράδυ της Παρασκευής.

«Πριν από μιάμιση ώρα προσθέσαμε την τελευταία σκηνή στο έργο» είπε την Πέμπτη στο κοινό, απολογούμενος για την 45λεπτη καθυστέρηση και ζητώντας του παράλληλα να υποστηρίξει όσο μπορεί τους ηθοποιούς, καθώς για πρώτη φορά θα έπαιζαν ολόκληρη την παράσταση και με τις 26 σκηνές.

Λίγο πριν τους παραδώσει τη σκυτάλη, πρόσθεσε: «Είναι πολύ τιμητικό για μένα, ένα αγόρι που ξεκίνησε από το Τέξας να βρίσκομαι σήμερα στην Αθήνα για να σκηνοθετήσω ένα σπουδαίο έργο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας».

Ένα μυθικό, υπερβατικό και γεμάτο αλληγορία σύμπαν, όλα τα πρόσωπα της ομηρικής Οδύσσειας βρέθηκαν στη σκηνή για να αφηγηθούν την πορεία ενός ανθρώπου προς τις ρίζες του και προς την ίδια του την ύπαρξη.

Αν το ένα ατού της παράστασης είναι η εξαιρετική η ικανότητα του Ρόμπερτ Ουίλσον να διεισδύσει στο κλασικό κείμενο με τρόπο ριζοσπαστικό, φωτίζοντας όλες τις διαστάσεις του και αποκαλύπτοντας απρόσμενες πλευρές του, με αρωγούς την κίνηση, τον ήχο και το φως, καθώς και η ερμηνευτική δεινότητα των ηθοποιών, το άλλο είναι η εικαστική αρτιότητα της που είναι απαράμιλλη, όπως γίνεται εδώ και σαράντα χρόνια με τις σκηνοθεσίες του.

Ένα κυκλόραμα στο βάθος της σκηνής, αλλάζει διαρκώς υφή και χρώματα και μετατρέπει τη σκηνή σε ένα μαγικό κουτί που μεταμορφώνεται διαρκώς: άλλοτε είναι το νησί των Λωτοφάγων και άλλοτε το Βασίλειο των Νεκρών, άλλοτε το παλάτι των Φαιάκων και άλλοτε μια τρικυμισμένη θάλασσα, για να καταλήξει στη μυθική Ιθάκη του γυρισμού.

Μέρος του σκηνικού αποτελεί και ο Κύκλωπας (στον οποίο δανείζει τη φωνή του ο Δημήτρης Πιατάς) με το γιγάντιο χέρι του να αρπάζει έναν από τους Συντρόφους του Οδυσσέα, σωριάζοντας τους υπόλοιπους στη γη.

Παρότι ο Ουίλσον είναι γνωστός για τα κατεξοχήν βωβά, εικονογραφικά θεάματά του, εδώ ο λόγος δεν υστερεί.

Ακολουθώντας τη διασκευή του Σίμον Αρμιτέιτζ, ο σκηνοθέτης δημιουργεί μια σύνθεση εικόνων βασισμένη στους σταθμούς της περιπλάνησης του Οδυσσέα, εστιάζοντας στην αίσθηση της περιπέτειας.

Ο λόγος που ακούγεται στην παράσταση δεν είναι καθαρά ο Ομηρικός, αφού ουσιαστικά ακούμε τη συνοπτική περιγραφή των περιπλανήσεων του Οδυσσέα, αφήνοντας την κεντρική αφήγηση να γίνεται μέσω της εικαστικής παρέμβασης και της σωματικής φόρμας.

Εκτυφλωτικά χρώματα, εικόνες που θυμίζουν βωβό κινηματογράφο, ηθοποιοί που κινούνται και χορεύουν σαν μαριονέτες ή καρτούν και μια γάργαρη διαδοχή των εικόνων συνθέτουν το σκηνικό της Οδύσσειας, μιας ανάλαφρης παράστασης που δεν οδηγεί σε κάτι το βαρύγδουπο.

Άλλωστε, όπως είχε αναφέρει και ο ίδιος ο Ουίλσον στη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση της παράστασης «Θα υπάρχει σασπένς, χιούμορ, θα είναι ένα ταξίδι στη φαντασία και το μύθο και μια παράσταση που απευθύνεται σε όλους, ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου, ηλικίας και γούστου. Φέρτε και τα παιδιά σας!».

Η ζωντανά εκτελεσμένη πρωτότυπη μουσική του Θοδωρή Οικονόμου υπέβαλλε κάθε φορά κι ένα διαφορετικό συναίσθημα, ενώ αποτελούσε από μόνη της μέρος του σκηνικού καθώς ήταν απόλυτα εναρμονισμένη με τους φωτισμούς, τον ήχο και την κίνηση των ηθοποιών.

Στην παράσταση πρωταγωνιστούν οι Σταύρος Ζαλμάς, Μαρία Ναυπλιώτου (ερμηνεύει όλες τις μοιραίες γυναίκες στην περιπλάνηση του Οδυσσέα: την Πηνελόπη, την Καλυψώ, τη μάγισσα Κίρκη αλλά και μία από τις Σειρήνες).

Τρεις ρόλους-κλειδιά επωμίζεται και η Λυδία Κονιόρδου: το φάντασμα της Αντίκλειας- της μητέρας του Οδυσσέα, την βασίλισσα των Φαιάκων, Αρήτη, και τη γηραιά υπηρέτρια της Πηνελόπης , Ευρύκλεια.

Στην «Οδύσσεια» του Ουίλσον, πάντως, παρών είναι και ο ίδιος ο Όμηρος, με τον Νικήτα Τσακίρογλου να τον ερμηνεύει και να εισάγει το κοινό στην παράσταση με το «Άνδρα μοι ένεπε Μούσα πολύτροπον…».

Τον θίασο συμπληρώνουν, μεταξύ άλλων, οι Αλέξανδρος Μυλωνάς (Δίας, Αλκίνοος, Εύμαιος), Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης (ένας από τους συντρόφους του Οδυσσέα), Ζέτα Δούκα (Αθηνά, Σειρήνα), Βίκυ Παπαδοπούλου (Ναυσικά, Σειρήνα), Άκης Σακελλαρίου (ο σύντροφος του Οδυσσέα Ευρύλοχος και ο αρχηγός των μνηστήρων Αντίνοος), Αποστόλης Τότσικας (Τηλέμαχος και Ερμής), Λένα Παπαληγούρα (Σειρήνα), Μαριάννα Καβαλιεράτου (Σειρήνα) κ.ά.

Το κοινό επιβράβευσε την παράσταση με ένα θερμό και παρατεταμένο χειροκρότημα, ενώ ενθουσιώδη ήταν και τα σχόλια που ακολούθησαν κατά την έξοδο από το κτίριο Τσίλερ.

Ορισμένοι, ωστόσο, δήλωσαν ότι παρά το εντυπωσιακό θέαμα κουράστηκαν από την μεγάλη διάρκεια του έργου.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ,ΑΠΕ-ΜΠΕ