Ορμονικές αλλαγές συντελούν στην επαναπρόσληψη των περιττών κιλών

Αυστραλοί ερευνητές δίνουν επιτέλους απάντηση στο ερώτημα γιατί είναι δύσκολο να μη ξαναπάρουμε τα κιλά που χάσαμε μετά από μια δίαιτα, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο The New England Journal of Medicine.

Για πολλά χρόνια οι μελέτες για την παχυσαρκία είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αμέσως μετά την απώλεια των περιττών κιλών ο μεταβολισμός επιβραδύνει και ο οργανισμός βιώνει ορμονικές αλλαγές που συντελούν σε αύξηση της όρεξης. Οι επιστήμονες υπέθεταν ότι οι βιολογικές αυτές αλλαγές ενδεχομένως να αιτιολογούν την ταχεία επαναπρόσληψη των περιττών κιλών, ειδικά στα παχύσαρκα άτομα που με μεγάλο κόπο καταφέρνουν να χάσουν βάρος.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης θέλησαν να μελετήσουν τη διάρκεια των ορμονικών αυτών αλλαγών. Συγκρότησαν λοιπόν μια ομάδα υγιών εθελοντών που ήταν είτε υπέρβαροι, είτε παχύσαρκοι και τους υπέβαλλαν σε αυστηρή δίαιτα που συντέλεσε σε απώλεια τουλάχιστον του 10% του βάρους τους. Στην συνέχεια τους υπέβαλλαν σε νέα δίαιτα για να μπορέσουν να συντηρήσουν τα απώλεια. Δώδεκα μήνες μετά, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο μεταβολισμός και τα ορμονικά επίπεδα των συμμετεχόντων δεν είχαν επιστρέψει στα επίπεδα που είχαν καταγράψει, πριν την έναρξη της μελέτης.

Ειδικότερα, ο Δρ Τζόζεφ Προϊέττο και οι συνεργάτες του επέλεξαν άτομα που ζύγιζαν κατά μέσο όρο 95 κιλά. Στην αρχή της μελέτης μέτρησαν τα ορμονικά επίπεδα και την διακύμανση της πείνας και της όρεξης των εθελοντών, αφού είχαν καταναλώσει ένα βραστό αβγό, ένα τοστ, μαργαρίνη, χυμό πορτοκαλιού και κράκερ, για πρωινό. Στην συνέχεια οι εθελοντές έκαναν για 10 εβδομάδες δίαιτα με λίγες θερμίδες (500-550 την ημέρα) ώστε να χάσουν το 10% του αρχικού βάρους τους. Έχασαν τελικά κατά μέσο όρο 13 κιλά. Όπως αναμενόταν, τα επίπεδα των ορμονών μεταβλήθηκαν έτσι ώστε να αυξηθεί η όρεξή τους και όντως οι εθελοντές δήλωσαν ότι πεινούσαν περισσότερο, απ’ ότι πριν αρχίσει η έρευνα.

Στην δεύτερη φάση ακολούθησαν διατροφικό σχήμα που τους βοήθησε να μην ξαναπάρουν τα 13 κιλά που είχαν χάσει. Δώδεκα μήνες αργότερα, επαναλήφθηκαν οι μετρήσεις και οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι εθελοντές έπαιρναν και πάλι βάρος παρά τη δίαιτα συντήρησης (είχαν πάρει περίπου τα μισά κιλά).

Η ορμόνη λεπτίνη, που «ενημερώνει» τον εγκέφαλο για το σωματικό λίπος, είχε μειωθεί κατά δύο τρίτα αμέσως μετά την απώλεια βάρους. Όταν η λεπτίνη μειώνεται, η όρεξη αυξάνεται και ο μεταβολισμός επιβραδύνει. Έναν χρόνο μετά τη δίαιτα απώλειας βάρους, τα επίπεδα της λεπτίνης εξακολουθούσαν να είναι κατά ένα τρίτο χαμηλότερα απ’ ότι στην αρχή της έρευνας και τα επίπεδά της αυξάνονταν καθώς το βάρος άρχισε και πάλι να αυξάνεται.

Άλλες ορμόνες που επίσης διεγείρουν το αίσθημα της πείνας, ειδικά η ghrelin (τα επίπεδα της οποίας αυξήθηκαν) και το πεπτίδιο ΥΥ (τα επίπεδα του οποίου μειώθηκαν) μεταβλήθηκαν επίσης κάνοντας εντονότερη την όρεξη των εθελοντών, σε σχέση με την αρχή της μελέτης.

Αν και η μελέτη είναι μικρής κλίμακας (μόνο 50 άτομα, εκ των οποίων 16 δεν ολοκλήρωσαν την μελέτη ή δεν έχασαν το 10% του αρχικού βάρους) και σχεδιαστικά έχει κάποια λάθη, επιβεβαιώνει γιατί είναι δύσκολη η διατήρηση των απολεσθέντων κιλών.

Ο Δρ Ρούντολφ Λίμπελ ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια εξηγεί ότι «ενώ δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα επίπεδα των ορμονών άλλαξαν αμέσως μετά την απώλεια βάρους, μας κάνει εντύπωση ότι οι αλλαγές αυτές έχουν διάρκεια».

Και συμπληρώνει ότι «η απώλεια βάρους δεν είναι ένα ουδέτερο γεγονός και δεν είναι τυχαίο ότι το 90% των ατόμων που χάνουν βάρους, τελικά το ανακτούν. Ο οργανισμός αντιστέκεται.»

Μια λύση στο πρόβλημα είναι η αποκατάσταση των ορμονικών ισορροπιών με φάρμακα, μετά την απώλεια κιλών. Αλλά οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη επαρκείς γνώσεις για την παχυσαρκία, ώστε να μπορέσουν να δώσουν ασφαλείς λύσεις.