Έργα της συλλογής Πρίντζχορν στο Μουσείο Μπενάκη

Ενενήντα έξι έργα της παγκοσμίως γνωστής Συλλογής Prinzhorn της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη.

Τα έργα είναι φιλοτεχνημένα από 18 καλλιτέχνες/ψυχικά ασθενείς, οι οποίοι την περίοδο 1939-1944 υπήρξαν θύματα του ανελέητου προγράμματος ευθανασίας των Ναζί.

Τα εγκαίνια της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη θα τελέσει στις 20 Ιανουαρίου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 13 Μαρτίου.

Εμπνευστής της συλλογής υπήρξε ο Χανς Πρίντζχορν (1886-1933), ψυχίατρος και ιστορικός τέχνης, ο οποίος θεωρείται σήμερα πρωτοπόρος στην ανάδειξη της σημασίας που είχε και έχει για την τέχνη η εκφραστικότητα ατόμων που πάσχουν από ψυχικά νοσήματα.

Ο Πρίντζχορν, γοητευμένος από τις θεματικές αναζητήσεις της πολιτισμικής ανθρωπολογίας, όπως την απαρχή της καλλιτεχνικής ενόρμησης, θέλησε να προσεγγίσει τη «σχιζοφρενική αίσθηση της ύπαρξης», όπως αυτή αποτυπωνόταν στη σύγχρονή του εξπρεσιονιστική τέχνη.

Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Πρίντζχορν συγκέντρωσε περισσότερα από 5.000 έργα από διάφορες ψυχιατρικές κλινικές και δημιούργησε μία μοναδική συλλογή στην Χαϊδελβέργη. Στο εικονογραφημένο βιβλίο που εξέδωσε το 1922, ο Πρίντζχορν όχι μόνο αποτύπωσε τη συλλογή αλλά και την ερμήνευσε, πλαισιώνοντάς την με μία κριτική εξέταση της κυρίαρχης κουλτούρας της εποχής.

Με τον τρόπο αυτό αποσυνέδεσε τα έργα των ασθενών από τη διαγνωστική ερμηνευτική σμίκρυνση της σημασίας τους και συνέβαλε αποφασιστικά στην επαναθεώρηση των δημιουργικών αυτών φαινομένων, υπογραμμίζοντας την συχνά απαράμιλλη αισθητική δεινότητα και διεισδυτικότητα ορισμένων από αυτά.

Η μείζων συμβολή του έγκειται στο ότι, προσφέροντας στην παραγκωνισμένη «τρελή» τέχνη και στους δημιουργούς της μία διαφορετική επανεκτίμηση της συνεισφοράς τους, προήγαγε αποφασιστικά τόσο την αναγνώριση της επικοινωνίας ψυχικά ασθενών με την καλλιτεχνική πρωτοπορία, όσο και την επανένταξη των ίδιων στον ευρύτερο κοινωνικό διάλογο.

Αργότερα η αναγνώριση τους θα διευρυνθεί με την Art Brut από τον Jean Dubuffet και ακολούθως την Raw Creation και την Outsider Art.

«Αιτία Θανάτου: Ευθανασία»

Η έκθεση που θα παρουσιαστεί στην Αθήνα έχει τίτλο «Αιτία Θανάτου: Ευθανασία» και αποτελεί παράλληλα την έκφραση μιας τραγικής τομής, της φρικτότερης στιγμής στην ιστορία του 20ού αιώνα κατά της ελευθερίας της τέχνης και της κριτικής ενάντια στον εκβαρβαρισμό και την αποτελμάτωση της κοινωνίας. Πρόκειται για την προγραμματική απαίτηση του Χίτλερ να εξολοθρευτεί η «εκφυλισμένη τέχνη», όπως και να αφανισθούν μαζικά οι ασυλοποιημένοι πολίτες. Η έκθεση υπενθυμίζει τη μαζική δολοφονία ανυπεράσπιστων ατόμων στους θαλάμους αερίων που χρησιμοποιήθηκαν ήδη πριν από το Ολοκαύτωμα στα ψυχιατρικά άσυλα.

Το βιβλίο «Αιτία θανάτου: ευθανασία» (Εκδόσεις Ίνδικτος) που συνοδεύει την έκθεση περιλαμβάνει, εκτός από τον κατάλογο των εκθεμάτων, μια ιστορική παρουσίαση της «Επιχείρησης Ευθανασία», καθώς και βιογραφίες των καλλιτεχνών, με πλούσιο πρωτογενές υλικό (μαρτυρίες των ιδίων, του αμέσου περιβάλλοντος και του νοσηλευτικού προσωπικού των ψυχιατρείων).

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης παράλληλες συνοδευτικές εκδηλώσεις, όπως διαλέξεις και συζητήσεις ανάμεσα σε εκπροσώπους της Ψυχιατρικής και της Τέχνης, θα πραγματοποιηθούν στο Μουσείο Μπενάκη (22 Ιανουαρίου 2011) και στο Ινστιτούτο Γκέτε (11 Φεβρουαρίου 2011). Στον κινηματογράφο Τριανόν Filmcenter θα προβληθούν από 12 Φεβρουαρίου έως 19 Μαρτίου 2011 κάθε Σάββατο μεσημέρι, ταινίες σχετιζόμενες με τη θεματική της έκθεσης.

Χορηγός επικοινωνίας είναι το in.gr.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ