Η υγιεινή πλευρά της σοκολάτας

Η σοκολάτα αποτελεί τη βάση πολλών γλυκισμάτων και κατατάσσεται πρώτη στις προτιμήσεις μικρών και μεγάλων. Μάλιστα δεν είναι λίγοι αυτοί που δηλώνουν «εθισμένοι» στη σοκολάτα, αψηφώντας τις αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η κατανάλωσή της για την υγεία τους. Aλλωστε η επιστημονική έρευνα τα τελευταία χρόνια έχει καταδείξει και θετικά στοιχεία.

Η ιστορία της σοκολάτας

Η σοκολάτα παράγεται από καρπούς του δέντρου Theobroma cacao. Η λέξη theobroma στα ελληνικά σημαίνει «τροφή των θεών». Οι αρχαίοι Αζτέκοι λάτρευαν το κακαόδεντρο και χρησιμοποιούσαν τους καρπούς του σαν μια μορφή νομίσματος. Θεωρούσαν το δέντρο ως πηγή δύναμης και πλούτου και είχαν αναθέσει την προστασία του στο θεό Quetzalcoalt.

Η ανακάλυψη της πρώτης χρήσης της σοκολάτας έγινε τυχαία από τους Αζτέκους, οι οποίοι θρυμμάτιζαν τους κόκκους κακάο και προσθέτοντας μπαχαρικά, δημιουργούσαν ένα θρεπτικό και δροσιστικό ρόφημα, το οποίο είχε πολύ πικρή γεύση εν αντιθέσει με τα σημερινά ροφήματα σοκολάτας.

Το 16^ο αιώνα Ευρωπαίοι εξερευνητές έφεραν τους πρώτους σπόρους κακάο στη Γηραιά Ήπειρο προσθέτοντας ωστόσο γλυκαντικές ουσίες που έκαναν την σοκολάτα ιδιαίτερα δημοφιλή.

Το 1800, η σοκολάτα σε στερεά μορφήδιαδώθηκε χάρη στη δημιουργία καλουπιών που της έδωσαν νέα σχήματα. Ο Ολλανδός Κόνραντ Βαν Χούτεν τελειοποίησε τη διαδικασία εξαγωγής του βουτύρου κακάο το 1825. Οι σπόροι θρυμματίζονται και παίρνουν την μορφή πολτού, ο οποίος θερμαίνεται σε πολύ υψηλή θερμοκρασία, δημιουργώντας διάλυμα σοκολάτας και βούτυρο κακάο. Το βούτυρο στη συνέχεια λειαίνεται και περνά από μια διαδικασία αφαίρεσης των οσμών.

Την ίδια περίπου εποχή ο Ελβετός Ρούντολφ Λιντ, άρχισε να προσθέτει επιπλέον βούτυρο κακάο κατά τη διάρκεια παραγωγής της σοκολάτας, ώστε αυτή να γίνει πιο απαλή. Το 1875 ο επίσης Ελβετός Ντάνιελ Πήτερ τελειοποίησε την παρασκευή της σοκολάτας γάλακτος, η οποία είναι πιο γλυκιά και απαλή συγκριτικά με την μαύρη σοκολάτα.

Σοκολάτα και Υγεία

Η λέξη σοκολάτα εκτός από τους «γλυκούς» συνειρμούς που φέρνει στο νου, έχει ενοχοποιηθεί για την πρόκληση παχυσαρκίας, για οδοντιατρικά προβλήματα, εκδήλωση ακμής και κεφαλαλγίες. Η επιστημονική έρευνα είναι σε εξέλιξη και τα συμπεράσματα είναι αντικρουόμενα. Τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα αποκαλύπτουν ωστόσο την «υγιεινή» πλευρά της σοκολάτας, η οποία ήταν γνωστή από την εποχή των Ατζέκων.

Συγκεκριμένα από τον 16^ο μέχρι και τις αρχές του 20^ου αιώνα στην Ευρώπη η σοκολάτα χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση της μειωμένης όρεξης, της νευρικής ή πνευματικής κόπωσης, των εντερικών προβλημάτων και συνέβαλε στη διαδικασία της πέψης. Υπάρχουν μάλιστα και αναφορές για τη χρήση της σοκολάτας στην αντιμετώπιση της αναιμίας, του πυρετού, της ουρικής αρθρίτιδας και της φυματίωσης. Το 17^ο αιώνα η σοκολάτα θεωρούνταν ιδανική για την καλή υγεία της καρδιάς και την αντιμετώπιση της στηθάγχης.

Από τον 20^ο αιώνα και μετά η ευεργετική επίδραση της σοκολάτας άρχισε να φθίνει με αποτέλεσμα σήμερα να θεωρούμε ότι είναι απλά ένα γλύκισμα πλούσιο σε θερμίδες και λιπαρά και χωρίς θρεπτικά συστατικά. Ωστόσο, νεότερα επιστημονικά ευρήματα αποκαθιστούν τη φήμη της σοκολάτας.

Η σοκολάτα περιέχει βούτυρο κακάο, το οποίο είναι πλούσιο σε κορεσμένα λίπη. Ωστόσο, το 1/3 του υπόλοιπου λίπους της σοκολάτας προέρχεται από στεατικό οξύ, το οποίο αν και είναι κορεσμένο λίπος, δεν αυξάνει την «κακή» LDL χοληστερόλη όπως τα περισσότερα κορεσμένα λίπη. Το στεατικό οξύ μετατρέπεται από το ήπαρ σε ελαϊκό οξύ, ένα μονοακόρεστο λίπος που προάγει την υγεία της καρδιάς.

Πρόσφατη μελέτη σε εθελοντές που ακολούθησαν πρόγραμμα διατροφής στο οποίο η πλειοψηφία των θερμίδων προέρχονταν από σοκολάτα ή βούτυρο, έδειξε ότι η κατανάλωση λίπους από σοκολάτα δεν αύξησε τα επίπεδα των τιμών της χοληστερόλης, εν αντιθέσει με την κατανάλωση βουτύρου.

Στη σοκολάτα εντοπίζονται επίσης περισσότερα από 300 φυσικά χημικά στοιχεία, μεταξύ των οποίων και τα φλαβονοειδή. Περισσότερο από το 10% του βάρους του κακάο σκόνη είναι φλαβονοειδή, κυρίως κατεχίνη και επικατεχίνη, ενώ η μαύρη σοκολάτα περιέχει τέσσερις φορές περισσότερη κατεχίνη από αυτή που περιέχεται στο τσάι. Τα φλαβονοειδή της σοκολάτας απορροφώνται και μεταβολίζονται από το κυκλοφορικό σύστημα γρήγορα, όπως έχει αποδειχθεί και από μεγάλο αριθμό μελετών.

Η κυριότερη αιτία που καθιστά τα φλαβονοειδή ευεργετικά για την υγεία είναι οι αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες, παρόμοιες με αυτές των βιταμινών C και Ε. Οι οξειδωτικές ουσίες είναι ενώσεις με ασταθή άτομα οξυγόνου, που προκαλούν βλάβες στο γενετικό υλικό των κυττάρων. Τα αντιοξειδωτικά αντιδρούν χημικά με τις ρίζες οξυγόνου και τις καθιστούν αδρανείς και αβλαβείς για το κύτταρο και τον οργανισμό γενικότερα. Διάφορες εργαστηριακές αναλύσεις και μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δώσει ενδείξεις για μια σειρά θετικών επιδράσεων των φλαβονοειδών στην υγεία, όπως η καταπολέμηση φλεγμονών και η ανακοπή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων.

Σε πρόσφατη μελέτη που διεξήχθη από τον Άντριου Γουότερχαουζ, βρέθηκε ότι η σοκολάτα περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες που ονομάζονται φαινόλες. Είναι ο ίδιος τύπος αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχονται και στο κόκκινο κρασί. Οι φαινόλες του κακάο πιστεύεται ότι προλαμβάνουν την «κακή» χοληστερόλη, η οποία προκαλεί το σχηματισμό πλάκας στις αρτηρίες.

Ο Δρ Γουότερχαουζ διαπίστωσε επίσης ότι όσο πιο σκούρα η σοκολάτα, τόσο περισσότερες φαινόλες περιέχει. Η μαύρη σοκολάτα περιέχει 70% βούτυρο κακάο, το οποίο παρέχει το στεατικό οξύ. Οι περισσότερες πλάκες σοκολάτας που κυκλοφορούν στο εμπόριο περιέχουν μόνο 20% βούτυρο κακάο.

Η σοκολάτα περιέχει εκτός από γλυκαντικές ουσίες και ψευδάργυρο, κάλιο, φώσφορο, χαλκό και μαγνήσιο, μάλιστα σε υψηλότερες συγκεντρώσεις από αυτές του γάλακτος. Ο χαλκός βοηθά το σώμα να χρησιμοποιήσει τον σίδηρο και συμβάλλει στην ανάπτυξη των συνδετικών ιστών, των αιμοφόρων αγγείων και του δέρματος. Το μαγνήσιο είναι μέρος της δομής των οστών και παίζει επίσης ρόλο στο νευρικό σύστημα και στη διάσπαση των πρωτεϊνών. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη αξία για τα παιδιά καθώς έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες γάλακτος όταν αυτό είναι σοκολατούχο εν συγκρίσει με το λευκό.

Εν αντιθέσει με την αντίληψη που επικρατεί η σοκολάτα περιέχει περιορισμένη ποσότητα καφεΐνης. Η ποσότητα καφεΐνης που περιέχεται σε μια μεσαίου μεγέθους πλάκα σοκολάτας ή σε ένα ποτήρι σοκολατούχου γάλακτος ισούται με ένα φλιτζάνι καφέ χωρίς καφεΐνη. Μια σοκολάτα υγείας βάρους περίπου 28 γραμμαρίων έχει περίπου 5-35 μικρογραμμάρια καφεΐνη, ενώ ένα κομμάτι κουβερτούρας βάρους επίσης 28 γραμμαρίων περιέχει 35 μικρογραμμάρια καφεΐνης. Είναι λοιπόν προφανές ότι η κατανάλωση μια σοκολάτας σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να «εφοδιάσει» τον οργανισμό μας με τα 140 μικρογραμμάρια καφεΐνης που περιέχει ένα φλιτζάνι γαλλικού καφέ.

Τέλος, η κατανάλωση σοκολάτας έχει ενοχοποιηθεί για προβλήματα στα δόντια και συγκεκριμένα για την εκδήλωση τερηδόνας. Ωστόσο για να δημιουργηθεί τερηδόνα θα πρέπει η οδοντοστοιχία να είναι ευπαθής, η διατροφή να είναι επιβαρυντική και να έχει σχηματιστεί πλάκα. Η σοκολάτα γάλακτος έχει την ικανότητα να εμποδίζει τη μετατροπή των σακχάρων που περιέχει σε οξέα, ενώ περιέχει πρωτεΐνες, ασβέστιο, φωσφορικό άλας και άλλα μεταλλικά στοιχεία, τα οποία προστατεύουν την αδαμαντίνη των δοντιών. Τέλος, λόγω της περιεκτικότητάς της σε λίπος, λιώνει» στη στοματική κοιλότητα σχετικά γρηγορότερα εν συγκρίσει με άλλα γλυκίσματα, άρα δεν αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης τερηδόνας.

Μέτρον άριστον

Ίσως όλα όσα αναφέραμε πιο πάνω, να σας κάνουν να αισθάνεστε λιγότερες ενοχές κάθε φορά που απολαμβάνετε μια σοκολάτα. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάτε ότι όλα εναπόκεινται στον τρόπο χρήσης ενός πράγματος. Τίποτα δεν είναι από μόνο του καλό ή κακό. Ο τρόπος που θα επιλέξετε να εντάξετε τη σοκολάτα στη διατροφή σας είναι καθοριστικός σε συνάρτηση πάντα με τις προσωπικές παραμέτρους υγείας που ισχύουν για τον καθένα μας ξεχωριστά. Απολαύστε λοιπόν με μέτρο μια σοκολάτα, ενθυμούμενοι ότι ακόμα και το πιο υγιεινό πράγμα μπορεί να επιβαρύνει την υγείας μας όταν ρέπουμε στην υπερβολή.

health.in.gr