Δημοσιεύτηκε η Ετήσια Έκθεση 2002 για το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Ε.Ε.

Αθήνα: Τις μεθόδους με τις οποίες η Ευρώπη ανταποκρίνεται στην πρόκληση των ναρκωτικών αντικατοπτρίζει η Ετήσια Έκθεση 2002 σχετικά με το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Ε.Ε. και τη Νορβηγία, την οποία έδωσε στη δημοσιότητα ο οργανισμός για τα ναρκωτικά με έδρα τη Λισσαβόνα (ΕΚΠΝΤ). Ορισμένα από τα βασικά σημεία της έκθεσης συνοψίζονται στα εξής:

Τα ναρκωτικά στην Ελλάδα

Στα θετικά στοιχεία, περιλαμβάνονται οι επιδόσεις της Ελλάδας στην πρόληψη της χρήσης των ναρκωτικών. Ειδικότερα, αναφέρεται, ότι «στην Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ολλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία δημιουργούνται βάσεις δεδομένων για την εκτίμηση και την παρακολούθηση της εθνικής κάλυψης της πρόληψης».

Στην έκθεση εκφράζεται, επίσης, ικανοποίηση για την πορεία υλοποίησης των επίσημων θεραπευτικών προγραμμάτων στην Ελλάδα και επισημαίνεται ότι «στο πλαίσιο του νόμου 2716/1999, προγραμματίζονται περαιτέρω ενέργειες για την ενίσχυση της δομής της θεραπείας υποκατάστατων και μέσω του Εθνικού Συστήματος Υγείας».

Ακόμη, χαρακτηρίζεται ικανοποιητική η αντιμετώπιση της Hπατίτιδας Β ενώ περιορισμένο είναι το ποσοστό των τοξικομανών που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV. Κυμαίνεται από 0 – 2,2% στην Ελλάδα και από 0 – 3,4% στην Ιρλανδία, ενώ στην Ισπανία φτάνει το 33,5%.

Στα αρνητικά στοιχεία για την αντιμετώπιση της μάστιγας των ναρκωτικών από τη χώρα μας, συγκαταλέγονται ο ανεπαρκής αριθμός θεραπευτικών προγραμμάτων χορήγησης υποκατάστατων (μεθαδόνη).

Στην Ελλάδα, επισημαίνει η έκθεση, εξακολουθεί να υφίσταται λίστα αναμονής για τους χρήστες που επιθυμούν να συμμετάσχουν σε θεραπευτικά προγράμματα χορήγησης υποκατάστατων.

Οπως επισημαίνεται, υπάρχουν αναφορές από την Ελλάδα και την Πορτογαλία ότι η παροχή θεραπείας δεν καλύπτει τις αιτήσεις των ατόμων που ζητούν θεραπεία.

Στην έκθεση διαπιστώνεται επίσης η έλλειψη εναλλακτικών προτάσεων για την αντιμετώπιση της χρήσης ναρκωτικών στις ελληνικές φυλακές όπου το ποσοστό των φυλακισμένων χρηστών φτάνει το 50%. Οπως αναφέρεται στην έκθεση, «με εξαίρεση την Ελλάδα, τη Σουηδία και δύο ομόσπονδα κρατίδια της Γερμανίας (Βαυαρία και Βάδη-Βυτεμβέργη) η θεραπεία υποκατάστασης είναι πλέον διαθέσιμη στις φυλακές όλων των χωρών μελών της ΕΕ».

Από την έκθεση προκύπτει ακόμη ότι το 2000 κατασχέθηκαν στην Ελλάδα 660 κιλά ηρωίνης, ενώ σε σχέση με το 1991 οι συλλήψεις για αδικήματα περί ναρκωτικών στη χώρα μας έχουν αυξηθεί κατά 420%. Η αύξηση αυτή είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ μαζί με την Ιρλανδία. Για τη διάθεση της κάνναβης στην ΕΕ, στην έκθεση αναφέρεται ότι αυτή προέρχεται συνήθως από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Λίβανο και από την Αλβανία και διοχετεύεται στην Ιταλία και την Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά τα κοινωνικά χαρακτηριστικά των τοξικομανών που συμμετέχουν σε θεραπευτικά προγράμματα, προκύπτει ότι η Ιρλανδία και η Φιλανδία εμφανίζουν το νεαρότερο υπό θεραπεία πληθυσμό ενώ η Ελλάδα και η Ολλανδία παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα που ζητούν θεραπεία. Στην Ελλάδα από τα άτομα που ζητούν συμμετοχή σε θεραπευτικά προγράμματα, περίπου το 89,6%% είναι χρήστες ηρωίνης, το 9% κάνναβης, το 0,8% κοκαΐνης και το 0,4% άλλων ουσιών.

Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο


Η κάνναβη εξακολουθεί να αποτελεί το πιο διαδεδομένο παράνομο ναρκωτικό στην Ευρώπη

– Τα άτομα που έχουν δοκιμάσει κάνναβη τουλάχιστον μία φορά σε όλη τη ζωή τους κυμαίνονται από το 10% των ενηλίκων στη Φινλανδία έως το 25-30% στη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιρλανδία και οι Κάτω Χώρες αναφέρουν όλες ποσοστό γύρω στο 20%. Αντιθέτως, τα πλέον πρόσφατα στοιχεία από τις ΗΠΑ υποδεικνύουν ότι το 34% όλων των ατόμων άνω των 12 ετών έχει δοκιμάσει κάνναβη τουλάχιστον μία φορά σε όλη του τη ζωή.

– Οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. αναφέρουν χρήση κάνναβης τους τελευταίους 12 μήνες σε ποσοστό 5 έως 10%, αλλά έως και 18% μεταξύ των νεαρών ενηλίκων. Ωστόσο, η χρήση της κάνναβης φαίνεται να εξισορροπείται ή ακόμη και να μειώνεται μεταξύ των νέων σε ορισμένες χώρες, όπως η Ιρλανδία, οι Κάτω Χώρες, η Φινλανδία και η Νορβηγία, παρά τις αυξήσεις που παρατηρούνται στις άλλες χώρες της Ε.Ε.

– Η χρήση άλλων ναρκωτικών είναι πολύ λιγότερο διαδεδομένη, τόσο στους νέους όσο και γενικά. Η χρήση ναρκωτικών είναι συνηθέστερη στους άνδρες παρά στις γυναίκες. Ωστόσο, η διαφορά είναι μικρότερη στους νέους.

– Αναλόγως του κράτους μέλους, το 1-6% του πληθυσμού έχει δοκιμάσει αμφεταμίνες – ωστόσο το ποσοστό για τη Βρετανία είναι 11%. Οι αριθμοί για την κοκαΐνη και το χάπι ecstasy είναι 0,5-4,5% και για την ηρωίνη σε γενικές γραμμές μικρότεροι από 1%, μολονότι φθάνουν έως το 2-3% για τους νέους άνδρες σε ορισμένες χώρες.

– Το προηγούμενο έτος, κατά γενικό κανόνα λιγότερο από το 1% των ενηλίκων έκανε χρήση αμφεταμινών, κοκαΐνης ή χαπιών ecstasy.

– Η κατανάλωση συνθετικών ναρκωτικών εξακολουθεί να προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Μολονότι οι χρήστες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 3% του γενικού πληθυσμού, διαπιστώνεται χρήση σε ανησυχητικό βαθμό στους νέους σε νυχτερινά και χορευτικά κέντρα.

H ζήτηση ναρκωτικών

– Οι εκτιμήσεις για την προβληματική χρήση ναρκωτικών στην Ε.Ε. (ως τέτοια νοείται η ενέσιμη χρήση ναρκωτικών ή η μακροχρόνια/συστηματική χρήση οπιούχων, κοκαΐνης και/ή αμφεταμινών) ποικίλλουν από 2 έως 10 περιπτώσεις ανά 1.000 κατοίκους ηλικίας 15 έως 64 ετών. Οι υψηλότερες, που κυμαίνονται σε 6 έως 8 περιπτώσεις ανά 1.000 κατοίκους, αφορούν την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Οι χαμηλότερες, με 3 περιπτώσεις περίπου ανά 1.000 κατοίκους, αφορούν την Αυστρία, τη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες.

– Το 2000, αναφέρθηκε αύξηση σε όλη την Ε.Ε. στον συνολικό αριθμό των ατόμων που υποβλήθηκαν σε θεραπεία για προβλήματα ναρκωτικών – εν μέρει λόγω της βελτιωμένης συλλογής στοιχείων. Οι αριθμοί των ατόμων που ζητούν θεραπεία λόγω εξάρτησης από την ηρωίνη εμφανίζονται σταθεροί ή σημειώνουν πτώση. Η πολλαπλή χρήση ναρκωτικών εμφανίζεται όλο και περισσότερο. Η χρήση της κάνναβης ως δευτερεύοντος ναρκωτικού είναι εμφανής στα άτομα που χρησιμοποιούν οπιούχα. Η κατανάλωση κοκαΐνης αναφέρεται ως διογκούμενο πρόβλημα στην Ε.Ε. – και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως δευτερεύον ναρκωτικό σε συνδυασμό με την ηρωίνη και το αλκοόλ.

– Μεταξύ των ατόμων που ζητούν θεραπεία, τα ποσοστά ανεργίας είναι πολύ υψηλά – σε ορισμένες χώρες έως και 55% – ακόμη και όπου το γενικό ποσοστό είναι μικρότερο του 5%. Ποσοστό έως και 66% έχει ολοκληρώσει μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

– Ο επιπολασμός της μόλυνσης από τον ιό ΗΙV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών (ΧΕΝ) κυμαίνεται από 1% περίπου στο Ηνωμένο Βασίλειο έως 34% στην Ισπανία. Η συνολική εικόνα δεν έχει μεταβληθεί τα τελευταία χρόνια. Η επίπτωση του AIDS μειώνεται στις περισσότερες χώρες περίπου από το 1996. H Πορτογαλία παραμένει η χώρα της Ε.Ε. με τη μεγαλύτερη επίπτωση AIDS ετησίως μεταξύ των ΧΕΝ.

– Κάθε χρόνο, οι χώρες της Ε.Ε. αναφέρουν 7.000-8.000 θανάτους που συνδέονται με τα ναρκωτικά, μολονότι ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανώς μεγαλύτερος. Τα τελευταία έτη, ο αριθμός τέτοιων θανάτων έχει σταθεροποιηθεί ή μειωθεί. Ωστόσο, ορισμένες χώρες της Ε.Ε. (Γερμανία, Λουξεμβούργο και Αυστρία) εξακολουθούν να αναφέρουν νέες αυξήσεις έπειτα από προηγούμενες μειώσεις. Αυτό οφείλεται κυρίως στα οπιούχα. Τα περισσότερα θύματα υπερβολικών δόσεων είναι νέοι άνδρες.

Προσπάθεια μείωσης της προσφοράς

– Σε όλα τα κράτη μέλη οι κατασχέσεις αφορούν κυρίως την κάνναβη, εκτός της Πορτογαλίας όπου κυριαρχούν οι κατασχέσεις ηρωίνης. Από το 1996, η Ισπανία κατάσχει πάνω από το ήμισυ της συνολικής ποσότητας που κατάσχεται στην Ε.Ε.

– Το 2000, κατασχέθηκαν σχεδόν 9 τόνοι ηρωίνης – το ένα τρίτο αυτών στη Βρετανία.

– Έπειτα από σταθερή άνοδο από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 στην Ε.Ε., οι κατασχέσεις κοκαΐνης παρουσίασαν αισθητή πτώση το 2000. Ωστόσο, οι κατασχέσεις αμφεταμινών και χαπιών ecstasy αυξήθηκαν, ιδίως όσον αφορά την τελευταία – ενισχύοντας τις ανησυχίες της Ε.Ε. για τη χρήση συνθετικών ναρκωτικών.

– Η τιμή όλων των παράνομων ναρκωτικών παραμένει γενικά σταθερή ή μειώνεται σε ολόκληρη την Ε.Ε., με εξαίρεση ορισμένες αυξήσεις που αναφέρθηκαν σε σχέση με την καφέ ηρωίνη.

Πολιτικές και στρατηγικές για τα ναρκωτικά

– Όλες οι εθνικές στρατηγικές για τα ναρκωτικά δίδουν πλέον έμφαση στoυς αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των ναρκωτικών. Τα σχολεία αποτελούν ύψιστη προτεραιότητα. Το ίδιο ισχύει για τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης από το δικαστικό σύστημα.

– Οι δικαστικές αρχές της Ε.Ε. αναπτύσσουν ένα φάσμα μεθόδων σε διαφορετικά επίπεδα για να ωθούν σε θεραπεία χρήστες ναρκωτικών που έχουν διαπράξει κάποιο ποινικό αδίκημα. Καταβάλλονται αυξανόμενες προσπάθειες για την τεκμηρίωση και την αξιολόγηση των εναλλακτικών τρόπων αντιμετώπισης και παρατηρείται η τάση διεύρυνσης της διάκρισης μεταξύ χρηστών ναρκωτικών και άλλων παραβατών της νομοθεσίας περί ναρκωτικών. Ορισμένες χώρες της Ε.Ε. επέλεξαν να μειώσουν ή να άρουν τις κυρώσεις για την προσωπική χρήση ή κατοχή κάνναβης, διακρίνοντάς την από τις άλλες ουσίες. Παρ’ όλα αυτά, η κάνναβη παρέμεινε το 2000 η συνηθέστερη αιτία σύλληψης για ναρκωτικά – αποτελώντας αιτία για το 37% τέτοιων συλλήψεων στη Σουηδία και έως το 85% στη Γαλλία.

– Το ΕΚΠΝΤ έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα για την αυξανόμενη αγορά των συνθετικών ναρκωτικών, ιδίως στη νυχτερινή ζωή, και τάσσεται υπέρ της διεξαγωγής ανοικτού διαλόγου για τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισης. Σε ό,τι αφορά το αμφιλεγόμενο θέμα του επιτόπιου ελέγχου χαπιών, η έκθεση αναφέρει ότι η αξία του έχει επισκιαστεί από τα θέματα της φαρμακολογικής ακρίβειας και των νομικών συνεπειών.

– Ο εκτελεστικός διευθυντής του ΕΚΠΝΤ, Georges Estievenart, δηλώνει: «Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά έχει συμβάλει στο να συνειδητοποιηθεί περισσότερο η ανάγκη ύπαρξης συντονισμένων δραστηριοτήτων στα κράτη μέλη. Η τάση που έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια, ήτοι τα πλαίσια πολιτικής για τα ναρκωτικά να μετατρέπονται σε σχέδιο δράσης, σε στρατηγική για τα ναρκωτικά ή σε έγγραφο πολιτικής συνεχίζεται, ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται χάσμα μεταξύ της γραπτής στρατηγικής και της υλοποίησής της.»

health.in.gr