Μήπως το παιδί σας φοβάται να κοιμηθεί;

Αργά το βράδυ ακούτε το παιδί σας να ουρλιάζει έντρομο στο δωμάτιό του. Πηγαίνετε να δείτε τι συμβαίνει και το βρίσκετε καθισμένο στο κρεβάτι να σας κοιτά με μάτια ορθάνοιχτα πανικόβλητο, αλλά να μην καταλαβαίνει τίποτα από ό,τι του λέτε, σαν να κοιμάται όρθιο…
Μην πανικοβάλλεστε· πρόκειται για ένα επεισόδιο νυχτερινού τρόμου, μιας κατάστασης αρκετά συνηθισμένης στα παιδιά, η οποία δεν είναι επικίνδυνη, παρ’ ότι τρομάζει εξίσου το γονιό και τον ανησυχεί ιδιαίτερα.

Τι είναι ο νυχτερινός τρόμος;

Ορισμένα παιδιά, συνήθως ηλικίας 3-5 ετών, εμφανίζουν ένα διαφορετικό τύπο «τρομακτικού» ονείρου, το οποίο ονομάζεται «νυχτερινός τρόμος». Ο νυχτερινός τρόμος αποτελεί μια διαταραχή του ύπνου και παρατηρείται κατά τη διάρκεια του βαθέος ύπνου (συνήθως μεταξύ της πρώτης και της τρίτης πρωινής ώρας). Το παιδί με νυχτερινό τρόμο συνήθως θα ξυπνήσει στριγκλίζοντας πανικόβλητο. Ο πανικός μπορεί να διαρκέσει από 5 έως 20 λεπτά. Μπορεί να είναι ιδρωμένο, να αναπνέει γρήγορα και να έχει ταχυκαρδία (γρήγορο σφυγμό). Οι κόρες των ματιών του (η κεντρική μαύρη κηλίδα) ενδεχομένως θα είναι μεγαλύτερες από το συνηθισμένο, δηλαδή διεσταλμένες. Αυτήν τη στιγμή το παιδί μπορεί να κοιμάται ακόμη, παρ’ όλο που τα μάτια του είναι ανοιχτά. Πιθανότατα θα βρίσκεται σε σύγχυση και δεν θα είναι σε θέση να σας απαντήσει όταν το ρωτάτε τι του συμβαίνει. Τέλος, πιθανώς θα δυσκολευτείτε να το ξυπνήσετε και όταν τελικά τα καταφέρετε συνήθως δεν θυμάται καθόλου το συμβάν.

Τι είναι οι εφιάλτες;

Οι εφιάλτες είναι τρομακτικά όνειρα. Το ένα στα τέσσερα παιδιά έχει εφιάλτες περισσότερες από μία φορές την εβδομάδα. Οι περισσότεροι παρατηρούνται στην όψιμη φάση του ύπνου (φάση ύπνου REM ή ύπνος με όνειρα), συνήθως στις 4-6 τα ξημερώματα. Το πιθανότερο είναι ότι το παιδί θα ξυπνήσει και θα ζητήσει τη βοήθεια και την παρηγοριά σας. Συνήθως, μπορεί να σας μιλήσει για το άσχημο όνειρο και για ό,τι ακριβώς του συνέβη. Μπορεί όμως να μη θέλει να ξανακοιμηθεί ή να βλέπει το ίδιο όνειρο αρκετά συχνά.

Ο νυχτερινός τρόμος και οι εφιάλτες δεν είναι το ίδιο

Ο νυχτερινός τρόμος διαφέρει από τον εφιάλτη όσον αφορά στη φάση του ύπνου κατά την οποία εμφανίζεται και στη δυνατότητα του παιδιού να έχει επαφή με το περιβάλλον του.

Γιατί το παιδί μου βλέπει εφιάλτες ή εμφανίζει νυχτερινό τρόμο;

Τα αίτια του νυχτερινού τρόμου δεν είναι γνωστά και μάλιστα αποτελούν μυστήριο, καθώς στη φάση του ύπνου κατά την οποία εμφανίζεται (ύπνος μη REM ή φάση 4 ή ύπνος χωρίς όνειρα), υποτίθεται ότι ο εγκέφαλος βρίσκεται σε βαθύ ύπνο και είναι κενός από κάθε σκέψη.

Αρκετοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν νυχτερινό τρόμο. Είναι πολύ πιθανόν ένας από τους γονείς του παιδιού να είχε το ίδιο πρόβλημα, δηλαδή να υπάρχει κληρονομική προδιάθεση. Η κόπωση, καθώς και διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν επίσης ρόλο. Σιγουρευτείτε ότι το παιδί σας ξεκουράζεται αρκετά και φροντίστε να μάθετε αν κάτι το ανησυχεί ιδιαίτερα. Προσπαθήστε, όσο περνά από το χέρι σας, να του μειώσετε το άγχος.

Αυτές οι διαταραχές του ύπνου αποκαθίστανται καθώς το παιδί μεγαλώνει και συχνά εξαφανίζονται τελείως όταν μπει στην εφηβεία. Ωστόσο, υπάρχουν παιδιά, ιδίως όσα έχουν αυξημένη φαντασία και δημιουργικότητα, τα οποία θα εξακολουθήσουν να εμφανίζουν επεισόδια νυχτερινού τρόμου ή να βλέπουν εφιάλτες ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους.

Πότε θα πρέπει να ανησυχήσετε.

Οι εφιάλτες και ο νυχτερινός τρόμος των παιδιών συνήθως δεν οφείλονται σε διανοητικά ή οργανικά προβλήματα. Προσοχή χρειάζεται μόνο για την αποφυγή πιθανών ατυχημάτων. Συχνά εμφανίζονται έπειτα από ένα στρεσογόνο γεγονός, είτε ψυχολογικής είτε οργανικής φύσης.

Τους πρώτους έξι μήνες από το συμβάν το παιδί μπορεί να έχει εφιάλτες, μέχρι να συνηθίσει αυτό που το έχει ανησυχήσει ή στεναχωρήσει. Εάν οι εφιάλτες επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι δυνατόν να επηρεάσουν τις δραστηριότητές του κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συζητήστε με το γιατρό σας την πιθανότητα να χρειαστεί ειδική αγωγή, για να ξεπεραστεί το παραπάνω πρόβλημα.

Ο νυχτερινός τρόμος και η υπνοβασία που μπορεί να τον συνοδεύει, καθιστούν αναγκαία την προφύλαξη του παιδιού σας, προκειμένου να αποφευχθούν πιθανά ατυχήματα. Βεβαιωθείτε ότι το σπίτι σας είναι ασφαλές για το παιδί (τοποθετήστε ειδικές διαχωριστικές πόρτες στις σκάλες και μη χρησιμοποιείτε ψηλά κρεβάτια γι’ αυτά τα παιδιά). Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν ποτέ το παιδί σας τραυματιστεί κατά τη διάρκεια του ύπνου: ίσως πρέπει να μελετηθεί περισσότερο η συμπεριφορά του κατά τον ύπνο.

Πότε θα χρειαστεί ειδική θεραπεία;

Για τα περισσότερα περιστατικά δεν απαιτείται περαιτέρω έλεγχος. Εάν όμως τα επεισόδια είναι πολύ σοβαρά ή παρατεταμένης διάρκειας, πιθανότατα θα απαιτηθεί εξέταση του παιδιού από ειδικό (ψυχολόγο ή ψυχίατρο). Στις περισσότερες περιπτώσεις αρκούν ο καθησυχασμός του παιδιού και η επιβεβαίωση ότι ήταν ένα κακό όνειρο. Σε λίγα περιστατικά ίσως χρειαστούν ειδική παρέμβαση από ψυχοθεραπευτή και καμία φορά η χρήση φαρμακευτικής αγωγής με ηρεμιστικά (π.χ., βενζοδιαζεπίνες) ανάλογα με τις συστάσεις του θεράποντος γιατρού.

Ζητήστε την ιατρική συμβουλή ενός ειδικού, αν τα επεισόδια νυχτερινού τρόμου και οι εφιάλτες επιμένουν, είναι συχνά και/ή αν συμβαίνουν τόσο συχνά που διαταράσσουν συστηματικά τον ύπνο. Επίσης, αν συνδυάζονται και με άλλα συμπτώματα ή αν έχουν οδηγήσει σε τραυματισμό του παιδιού.

Πώς να αντιμετωπίσετε την κατάσταση

-Προσπαθήστε να μειώσετε στο ελάχιστο τις καταστάσεις που προκαλούν άγχος στο παιδί.
-Εάν ο νυχτερινός τρόμος εμφανίζεται σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή κάθε βράδυ, να ξυπνάτε το παιδί περίπου 15-30 λεπτά πριν και του μιλάτε για πέντε με δέκα λεπτά. Μετά αφήστε το να κοιμηθεί ξανά.
-Αγκαλιάστε το παιδί και προσπαθήστε να το κάνετε να νιώσει ασφάλεια, καθησυχάζοντάς το.
-Μη φωνάζετε και μην προσπαθείτε να το ξυπνήσετε με βίαιο τρόπο, γιατί το μόνο που καταφέρνετε είναι να το τρομάξετε ακόμη περισσότερο.
-Βεβαιωθείτε ότι το περιβάλλον είναι ασφαλές, απομακρύνετε κάθε αιχμηρό αντικείμενο και ασφαλίστε την έξοδο προς τις σκάλες. Σε αυτήν τη φάση το παιδί δεν αντιλαμβάνεται καθόλου τι συμβαίνει και μπορεί να αυτοτραυματιστεί.
-Να θυμάστε ότι ο νυχτερινός τρόμος δεν προδίδει την ύπαρξη ψυχολογικού προβλήματος.
-Την επομένη μην αποφύγετε να μιλήσετε για το συμβάν, καθώς είναι προτιμότερο να γνωρίζει το παιδί τι συνέβη.
-Μην ξεχάσετε να ενημερώσετε όσους έχουν αναλάβει την φροντίδα του παιδιού όταν εσείς απουσιάζετε, καθώς και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας για το τι συμβαίνει , ώστε να μην αντιδράσουν υπερβολικά.

Τι να θυμάστε για το νυχτερινό τρόμο

*Παρατηρείται συνήθως και σε άλλα μέλη της οικογένειας.
*Δεν αντιπροσωπεύει επικίνδυνη κατάσταση, αρκεί να φροντίζετε για την αποφυγή ατυχημάτων.
*Μπορεί να διαρκέσει 10-20 λεπτά.
*Συμβαίνει στη φάση 4 του ύπνου, δηλαδή στο βαθύ ύπνο.
*Μπορεί να παρατηρηθεί σε άτομα ηλικίας από 6 μηνών έως 100 ετών.

Προπάντων μην ξεχνάτε ότι πρόκειται για μια κατάσταση που θα «θεραπευτεί» από μόνη της και ότι απλώς χρειάζεται ψυχραιμία!

health.in.gr