Global Peace Index: Πόσο ασφαλής και ειρηνική είναι η Ελλάδα – Υποχώρησε στην παγκόσμια κατάταξη

Η ειρήνη στον κόσμο συνεχίζει να διαβρώνεται αντιμετωπίζοντας συνεχείς προκλήσεις από διάφορες πηγές. Οι συγκρούσεις μεταξύ κρατών, οι περιφερειακές διαμάχες και ο ανταγωνισμός μεγάλων δυνάμεων δημιουργούν αστάθεια. H νέα έκθεση Global Peace Index 2025 δείχνει πως η παγκόσμια ειρήνη είναι ένας στόχος που απομακρύνεται.

Δείκτης Παγκόσμιας Ειρήνης 2025

Οι ένοπλες συγκρούσεις προκαλούν ανείπωτη ανθρώπινη δυστυχία, εκτοπισμό και καταστροφή. Η φτώχεια, η ανισότητα και η έλλειψη πρόσβασης σε βασικά αγαθά συχνά αποτελούν γόνιμο έδαφος για βία και εξτρεμισμό. Η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η καταστολή και η έλλειψη δικαιοσύνης υπονομεύουν την εμπιστοσύνη και την ειρηνική συνύπαρξη. Η κλιματική κρίση μπορεί να επιδεινώσει τις συγκρούσεις για τους φυσικούς πόρους (όπως το νερό και η γη) σε ευάλωτες περιοχές.

Οι δείκτες δείχνουν…

Ο Παγκόσμιος Δείκτη Ειρήνης (GPI) κατατάσσει 163 ανεξάρτητα κράτη σύμφωνα με το επίπεδο ειρήνης τους, καλύπτοντας το 99,7% του παγκόσμιου πληθυσμού.

Ο GPI διαπιστώνει ότι η παγκόσμια ειρήνη συνεχίζει να φθίνει και ότι πολλοί από τους κύριους παράγοντες που προηγούνται σημαντικών συγκρούσεων είναι υψηλότεροι από ό,τι ήταν από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

• Όλο και περισσότερες χώρες αυξάνουν τα επίπεδα στρατιωτικοποίησής τους, με φόντο τις αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, τις αυξανόμενες συγκρούσεις, τη διάλυση των παραδοσιακών συμμαχιών και την αυξανόμενη οικονομική αβεβαιότητα.
• Πέρυσι, 17 χώρες κατέγραψαν πάνω από 1.000 θανάτους λόγω συγκρούσεων.
• Οι συγκρούσεις γίνονται επίσης όλο και πιο διεθνοποιημένες, καθιστώντας τις λύσεις πιο δύσκολες. 78 χώρες εμπλέκονται σε συγκρούσεις πέρα από τα σύνορά τους.
• Αυτή η αυξημένη εμπλοκή οφείλεται στον γεωπολιτικό κατακερματισμό, στον αυξανόμενο ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και στην αύξηση της επιρροής των μεσαίων
• δυνάμεων, οι οποίες γίνονται όλο και πιο ενεργές στις περιοχές τους.
• Η σχεδόν δύο δεκαετίες μακρά τάση μείωσης της στρατιωτικοποίησης έχει επίσης αντιστραφεί, με 106 χώρες να έχουν επιδεινωθεί στον τομέα τα τελευταία δύο χρόνια.

Ο κόσμος έχει γίνει λιγότερο ειρηνικός

Τα φετινά αποτελέσματα έδειξαν ότι το μέσο επίπεδο παγκόσμιας ειρήνης επιδεινώθηκε κατά 0,36%. Αυτή είναι η 13η επιδείνωση τα τελευταία 17 χρόνια, με 74 χώρες να βελτιώνονται και 87 να επιδεινώνονται.

Η Ισλανδία παραμένει η πιο ειρηνική χώρα στον κόσμο, θέση που κατέχει από το 2008. Στην κορυφή του δείκτη την ακολουθούν η Ιρλανδία, η Αυστρία, η Νέα Ζηλανδία και η Ελβετία.

Η Δυτική και Κεντρική Ευρώπη κατατάσσονται στις πιο ειρηνικές περιοχές στον κόσμο. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής παραμένουν οι λιγότερες ειρηνικές περιοχές στον κόσμο.

Ο κόσμος έχει γίνει λιγότερο ειρηνικός τα τελευταία 17 χρόνια, με τη μέση βαθμολογία των χωρών να επιδεινώνεται κατά 5,4% από την έναρξη του δείκτη (2008). Από τις 163 χώρες του GPI, 94 κατέγραψαν επιδείνωση, ενώ 66 κατέγραψαν βελτίωση.

Η θέση της Ελλάδας

Με σκορ 1.764 (GPI) η Ελλάδα κατατάσσεται στην 45η θέση στον κόσμο υποχωρώντας κατά τρεις θέσεις σε σχέση με το 2024.  Η πτώση συνδέεται κυρίως με: Ενίσχυση της περιφερειακής έντασης. Μικρές αυξήσεις σε δείκτες πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής έντασης.

Η 45η θέση εξακολουθεί να την τοποθετεί πάντως στη ζώνη των «υψηλά ειρηνικών κρατών», επίδοση σταθερά καλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Η Ελλάδα είναι η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη βελτίωση από το 2014, με τη συνολική της βαθμολογία να έχει βελτιωθεί κατά 14,5%. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο δείκτης Ασφάλειας και Προστασίας βελτιώθηκε κατά 23,5%, κυρίως λόγω σημαντικών βελτιώσεων στους δείκτες βίαιων διαδηλώσεων, βίαιης εγκληματικότητας, πολιτικής αστάθειας και ανθρωποκτονιών.

Η μικρή πρόοδος συνέπεσε με τις βελτιώσεις των οικονομικών συνθηκών της χώρας. Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα σημείωσε επίσης πρόοδο στη μείωση των πολιτικών εντάσεων με την Τουρκία, ενισχύοντας τους οικονομικούς δεσμούς μέσω εμπορίου, επενδύσεων και τουρισμού. Οι βελτιωμένες σχέσεις και οι προσπάθειες συνεργασίας συνέβαλαν σημαντικά και στη δική της πολιτική σταθερότητα.

Τα κύρια ευρήματα της έρευνας

• Το μέσο επίπεδο ειρήνης των χωρών επιδεινώθηκε κατά 0,36% στον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης 2025. Αυτή είναι η έκτη συνεχόμενη χρονιά που η παγκόσμια ειρήνη επιδεινώνεται.
• Ο μέσος όρος βαθμολογίας των χωρών στον Δείκτη Ειρήνης και Ανοχής (GPI) έχει επίσης επιδεινωθεί τα τελευταία 13 από τα 17 χρόνια και δεν έχει βελτιωθεί κατά μέσο όρο σε κανένα έτος από το 2013.
• Τον τελευταίο χρόνο, 74 χώρες σημείωσαν βελτίωση, ενώ 87 χώρες σημείωσαν επιδείνωση. Υπάρχουν πλέον 97 χώρες στον κόσμο που είναι λιγότερο ειρηνικές από ό,τι ήταν κατά την έναρξη του δείκτη το 2008.
• Τον τελευταίο χρόνο, η ειρήνη βελτιώθηκε ελαφρώς κατά μέσο όρο στον τομέα της ασφάλειας και της προστασίας, αλλά επιδεινώθηκε στους τομείς των συνεχιζόμενων συγκρούσεων και της στρατιωτικοποίησης.
• Αυτό είναι το δεύτερο συνεχόμενο έτος που ο τομέας της στρατιωτικοποίησης επιδεινώθηκε κατά μέσο όρο, μια αντιστροφή της δεκαετούς τάσης που είχε δει τα επίπεδα να βελτιώνονται σε μεγάλο μέρος του κόσμου.
• Από τους 23 δείκτες του GPI, οκτώ σημείωσαν βελτίωση, 13 σημείωσαν επιδείνωση και δύο δεν σημείωσαν καμία αλλαγή κατά το παρελθόν έτος. Η μεγαλύτερη επιδείνωση παρατηρήθηκε στους εξωτερικούς συγκρούσεις, ενώ η μεγαλύτερη βελτίωση παρατηρήθηκε στον δείκτη αντίληψης της εγκληματικότητας.
• Υπήρχαν τέσσερις δείκτες με μέση επιδείνωση άνω του 2% κατά το παρελθόν έτος: εξωτερικές συγκρούσεις, θάνατοι από εσωτερικές συγκρούσεις, στρατιωτικές δαπάνες και εισαγωγές όπλων.

Επίσης

• Υπήρχαν 98 χώρες που εμπλέκονταν τουλάχιστον εν μέρει σε κάποια μορφή εξωτερικής σύγκρουσης κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών, από 59 το 2008. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι χώρες παρείχαν υποστήριξη σε μια υπάρχουσα κυβέρνηση ενάντια σε ένοπλους αντάρτες ή τρομοκρατικές ομάδες.
• Οι στρατιωτικές δαπάνες (% του ΑΕΠ) κατέγραψαν τη δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια επιδείνωση από την έναρξη του GPI. Ογδόντα τέσσερις χώρες αύξησαν τις σχετικές στρατιωτικές δαπάνες τους, σε σύγκριση με μόλις 50 όπου μειώθηκαν.
• Υπήρχαν 17 χώρες με πάνω από 1.000 θανάτους από εσωτερικές συγκρούσεις το 2024, ο υψηλότερος αριθμός από το 1999, και άλλες 18 χώρες που κατέγραψαν πάνω από εκατό θανάτους το τελευταίο έτος.
• Πολλές ευρωπαϊκές χώρες αυξάνουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία.
• Η Ευρώπη βιώνει αυξανόμενες κοινωνικές εντάσεις και μείωση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς της. Η ανακατανομή των δημόσιων πόρων από την απασχόληση, την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση προς την άμυνα αυξάνει τον κίνδυνο περαιτέρω όξυνσης αυτών των εντάσεων.
• Η πραγματική πρόκληση για την Ευρώπη στον τομέα της άμυνας έγκειται στην έλλειψη ολοκλήρωσης. Παρά το γεγονός ότι συλλογικά υπερτερούν της Ρωσίας, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις παρεμποδίζονται από τον κατακερματισμό.
• Οι τρέχουσες στρατιωτικές δαπάνες της Ευρώπης είναι σχεδόν τετραπλάσιες από αυτές της Ρωσίας, αλλά η συνολική στρατιωτική της ικανότητα είναι μόνο κατά ένα τρίτο υψηλότερη.

Είναι αλήθεια πως η τρέχουσα κατάσταση δημιουργεί απαισιοδοξία, αλλά η προσπάθεια για την ειρήνη παραμένει κεντρικός στόχος της διεθνούς κοινότητας.