Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Το ειδικό λεξιλόγιο της δημοκρατίας (Μέρος Δ’)
Με την πάροδο του χρόνου ο όρος «δημοκρατία» καθιερώθηκε για το νέο πολιτικό σύστημα, καθώς ήταν εκείνος που εξέφραζε με απόλυτη σαφήνεια την κυρίαρχη κοινωνική τάξη
Όμως, ο Ηρόδοτος, περιγράφοντας κατ’ ουσίαν το πολιτικό σύστημα της δημοκρατίας, προβαίνει επίσης στη χρήση τριών άλλων όρων, συναφούς σημασιολογικού περιεχομένου. Πιο συγκεκριμένα, στο τρίτο βιβλίο των Ιστοριών του κάνει λόγο για ισονομία, όταν αναφέρεται στο πολίτευμα όπου την εξουσία έχει ο λαός (πλήθος δε άρχον πρώτα μεν ούνομα πάντων κάλλιστον έχει, ισονομίην). Εξάλλου, στο πέμπτο βιβλίο χρησιμοποιεί τον όρο ισηγορία, θέλοντας να εξάρει τη σημασία της δημοκρατίας –και μάλιστα σε αντιδιαστολή με τα τυραννικά καθεστώτα–, τη σπουδαιότητά της για την αύξηση της δύναμης της Αθήνας (δηλοί δε ου κατ’ εν μούνον αλλά πανταχή η ισηγορίη ως εστί χρήμα σπουδαίον). Τέλος, στο ίδιο βιβλίο, το πέμπτο, ο Ηρόδοτος μεταχειρίζεται τον όρο ισοκρατία, εκφράζοντας την κατηγορηματική αντίθεσή του –διά στόματος ενός Κορινθίου, του Σωκλή– στην κατάργηση των ισοπολιτειών, των δημοκρατικών δηλαδή πολιτευμάτων, και στην παλινόρθωση των τυραννίδων, που σχεδίαζαν οι Σπαρτιάτες (ότε γε υμείς, ω Λακεδαιμόνιοι, ισοκρατίας καταλύοντες τυραννίδας ες τας πόλις κατάγειν παρασκευάζεσθε).
Οι τρεις προαναφερθέντες όροι, προερχόμενοι από χωρία του Ηροδότου που αναφέρονται σε γεγονότα και εξελίξεις του τέλους του 6ου αιώνα π.Χ., φανερώνουν ότι η λέξη «δημοκρατία» δεν ήταν την περίοδο εκείνη η μόνη που νοηματοδοτούσε την καινούρια εποχή, τη μεταβληθείσα πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, ο όρος «δημοκρατία» καθιερώθηκε για το νέο πολιτικό σύστημα, καθώς ήταν εκείνος που εξέφραζε με απόλυτη σαφήνεια το φορέα της υπέρτατης εξουσίας, με άλλα λόγια την κυρίαρχη κοινωνική τάξη.
Έτσι, ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί κατά πρώτον στο σύγγραμμά του Αθηναίων Πολιτεία τη λέξη «δημοκρατία», συνδέοντας άμεσα το νέο πολίτευμα που είχε προκύψει από τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη με την πρόοδο της Αθήνας, τη σταδιακή ισχυροποίησή της (Τότε μεν ουν μέχρι τούτου προήλθεν η πόλις, άμα τη δημοκρατία κατά μικρόν αυξανομένη). Κατά δεύτερον, ο σταγειρίτης φιλόσοφος ορίζει στα Πολιτικά του τα πολιτεύματα –μεταξύ αυτών, τη δημοκρατία– με βάση τα ταξικά συμφέροντα, τις επιδιώξεις που εξυπηρετεί καθένα από τα πολιτικά συστήματα (η μεν γαρ τυραννίς εστι μοναρχία προς το συμφέρον το του μοναρχούντος, η δ’ ολιγαρχία προς το των ευπόρων, η δε δημοκρατία προς το συμφέρον το των απόρων), ενώ αναδεικνύει την πραγματική, ουσιώδη διαφορά μεταξύ της δημοκρατίας και της ολιγαρχίας, που συνίσταται στην πενία και τον πλούτο (ω δε διαφέρουσιν η τε δημοκρατία και η ολιγαρχία αλλήλων πενία και πλούτος εστιν).
*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Ηρόδοτος, ο οποίος, περιγράφοντας κατ’ ουσίαν το πολιτικό σύστημα της δημοκρατίας, μεταχειρίζεται επίσης τους όρους «ισονομία», «ισηγορία» και «ισοκρατία».
![Άκρως Ζωδιακό: Τα Do’s και Don’ts στα ζώδια σήμερα [Παρασκευή 05.12.2025]](https://www.in.gr/wp-content/uploads/2025/12/pexels-kammeran-gonzalez-keola-3137381-9559884-315x220.jpg)
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232442