Όγκοι Εγκεφάλου: Ποια είναι τα είδη τους και τι κάνει η σύγχρονη Νευροχειρουργική

Γράφει ο Γ. Στράντζαλης*

Ο όγκος εγκεφάλου είναι ένα σύνολο παθολογικών κυττάρων που αναπτύσσονται εντός του κρανίου και ενίοτε επεκτείνεται στα οστά του κρανίου και στους μαλακούς ιστούς της κεφαλής.

Οι όγκοι εγκεφάλου εμφανίζονται συνήθως σε άτομα άνω των 50 ετών και υποδιαιρούνται σε καλοήθεις (60-70% των περιπτώσεων) και σε κακοήθεις (το υπόλοιπο 30-40%). Οι καλοήθεις όγκοι αναπτύσσονται αργά και εκδηλώνουν τα πρώτα συμπτώματα μετά από αρκετά χρόνια.

Η συχνότητα με την οποία εμφανίζονται οι όγκοι εγκεφάλου είναι 1 έως 2 περιπτώσεις στα 10.000 άτομα ανά έτος. Με βάση αυτόν τον αριθμό στην Ελλάδα αναμένονται 1.000 – 2.000 περιπτώσεις όγκων εγκεφάλου κάθε χρόνο.

Συνήθως προκαλούν πονοκέφαλο, ναυτία, εμέτους, επιληπτικές κρίσεις, συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου (μυική αδυναμία του άνω και κάτω άκρου, αστάθεια βάδισης, δυσκολία στην ομιλία, σύγχυση, διπλωπία, θάμβος όρασης) ή προκαλούν διαταραχές της μνήμης, της συμπεριφοράς ή της ακοής.

Όπως σε όλες τις παθήσεις, η έγκαιρη διάγνωση, με αξονική ή μαγνητική τομογραφία, είναι πολύ σημαντική δεδομένου ότι επηρεάζει την περαιτέρω καλή ή κακή έκβαση του ασθενούς.

Τα συχνότερα είδη όγκων εγκεφάλου είναι τα μηνιγγιώματα, τα γλοιώματα, τα ακουστικά νευρινώματα, τα αδενώματα της υπόφυσης και οι μεταστατικοί (από άλλα όργανα) όγκοι.

Το μέγεθος και η περιοχή του εγκεφάλου στην οποία αναπτύσσεται ο όγκος παίζουν σημαντικό ρόλο στην πορεία του/της ασθενούς. Ο πιο σημαντικός όμως παράγοντας στην αντιμετώπιση των όγκων εγκεφάλου είναι η ολική αφαίρεση (χειρουργική εκτομή) και το αποτέλεσμα της βιοψίας (παθολογοανατομική ή ιστολογική διάγνωση), από το οποίο εξαρτάται η αναγκαιότητα ή μη συμπληρωματικής ακτινοθεραπείας ή/και χημειοθεραπείας.

Οι περιπτώσεις όγκων εγκεφάλου αντιμετωπίζονται σε Ειδικά Κέντρα Νευροχειρουργικής που διαθέτουν εξειδικευμένο τεχνολογικό εξοπλισμό προκειμένου να ολοκληρωθεί ο διαγνωστικός έλεγχος και να ακολουθήσει η χειρουργική θεραπεία.

Η Σύγχρονη Νευροχειρουργική διαθέτει ένα σύνολο εξοπλισμού όπως: (1) ο νευροπλοηγός, ο οποίος εντοπίζει με ακρίβεια το σημείο του εγκεφάλου στο οποίο θα διενεργηθεί η επέμβαση, (2) το νευροχειρουργικό μικροσκόπιο, (3) ο υπερηχητικός αναρροφητήρας όγκων, (4) το νευροενδοσκόπιο, (5) τα ειδικά μικροεργαλεία.

Σε όλες τις επεμβάσεις ειδικό μηχάνημα με ηλεκτρόδια (intraoperative neurophysiological monitoring) παρακολουθεί τις λειτουργίες του εγκεφάλου. Σε ειδικές περιπτώσεις όγκων που αναπτύσσονται στην περιοχή του λόγου ή της κίνησης απαιτείται η εκτέλεση της επέμβασης με τοπική αναισθησία προκειμένου να μην προκληθεί νευρολογική βλάβη της ομιλίας (αφασία) ή της κίνησης (ημιπληγία).

Ολες οι νευροχειρουργικές επεμβάσεις διενεργούνται με την εφαρμογή μικροχειρουργικών τεχνικών.

Μετά την επέμβαση ακολουθεί η παρακολούθηση στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ή στον θάλαμο ανάλογα με τη βαρύτητα του περιστατικού. Σε ορισμένες περιπτώσεις μετά την επέμβαση δυνατόν να απαιτηθεί κινησιοθεραπεία/αποκατάσταση σε ειδική μονάδα.

Με βάση το αποτέλεσμα της βιοψίας δυνατόν να απαιτηθεί θεραπεία με ακτινοβολίες ή/και χημειοθεραπεία την οποία αναλαμβάνουν ειδικοί ιατροί (ακτινοθεραπευτές και ογκολόγοι).

Τέλος, οι ασθενείς που παρουσιάζουν σχετικά μικρούς όγκους (έως 3 cm) σε βαθύτερα σημεία του εγκεφάλου ή στη βάση του κρανίου αντιμετωπίζονται με ρομποτική ακτινοχειρουργική (Cyberknife ή γ-Knife).

Συμπερασματικά λοιπόν, η πορεία των ασθενών με όγκο του εγκέφαλου εξαρτάται από το είδος (καλοήθης ή κακοήθης), από την περιοχή του εγκεφάλου που προσβάλλεται και από τη δυνατότητα ολικής χειρουργικής αφαίρεσης τους.

*Διευθυντής – Καθηγητής Νευροχειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ