Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Η απόρρητη μελέτη για την Αφρική και η Τουρκία

Η απόρρητη μελέτη για την Αφρική και η Τουρκία

Η Αγκυρα θέλει να μπει στο επίκεντρο ενός αφροευρασιατικού γεωστρατηγικού χώρου, υιοθετώντας τον ρόλο της υπερμάχου των μη προνομιούχων και της προστάτιδας μουσουλμάνων στοχοποιώντας Γαλλία, ΗΠΑ και ΕΕ και παρουσιάζοντας τον ρόλο της εκεί ως «ανιδιοτελή»

Το βλέμμα της στην Αφρική έχει στρέψει εδώ και αρκετό καιρό η Αθήνα, που ξεκίνησε να παρακολουθεί τις εξελίξεις, κυρίως με αφορμή τη Λιβύη και τις παραλείψεις που οδήγησαν στο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η «εμμονή» του Νίκου Δένδια με τις χώρες της Αφρικής και η επιλογή να μπουν στο πρόγραμμά του ταξίδια σε χώρες όπου η Ελλάδα παραδοσιακά δεν έδειχνε έντονο διπλωματικό ενδιαφέρον φαίνεται ότι είναι άμεσα συνδεδεμένη και με τις κινήσεις της Τουρκίας στην αφρικανική ήπειρο και τη συστηματική και πολύπλευρη προσπάθεια διείσδυσης της Αγκυρας. Η Τουρκία εμφανίζεται πρόθυμη να θέσει υπό την επιρροή της όσο περισσότερες χώρες της Αφρικής μπορεί, με όχημα τόσο την εκπαίδευση όσο και τη θρησκεία, ενισχύοντας τον ρόλο της ως ισχυρού παίκτη που διευρύνει διαρκώς τις επιδιώξεις του και στοχεύει στην επέκταση της επιροής της, πέρα από τη Μέση Ανατολή, τις γειτονικές της χώρες και τα Βαλκάνια, και στην αφρικανική ήπειρο.

Η τουρκική διείσδυση

Απόρρητη μελέτη του υπουργείου Εξωτερικών, της οποίας τα στοιχεία είναι σε γνώση των «ΝΕΩΝ», αναλύει διεξοδικά τα βήματα της Τουρκίας στην Αφρική και την επί σειρά ετών υλοποίηση των φιλόδοξων αλλά ρεαλιστικών στόχων που έχει θέσει για πολυδιπλωματική, οικονομική και στρατιωτική διείσδυση και η οποία εντάθηκε ιδιαίτερα το 2021, ενώ η τουρκική πλευρά ήταν ακόμα σε φάση εσωστρέφειας ως προς τη Δύση. Ως εργαλεία ήπιας ισχύος χρησιμοποιούνται η ανθρωπιστική, πολιτισμική και θρησκευτική διπλωματία· η πανδημία προσέθεσε τη διπλωματία των εμβολίων, ενώ ιδιαίτερης σημασίας χαρακτηρίζεται και η αμυντική διπλωματία.

Στους δρόμους που ανοίγει η Τουρκία για την υλοποίηση των στόχων της χρησιμοποιεί, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, και την Αφρικανική Ενωση, έχοντας δημιουργήσει σειρά μηχανισμών συνεργασίας. Στο διπλωματικό παιχνίδι της Αγκυρας στην Αφρική, πέρα από τις δράσεις της κυβέρνησης, εμπλέκονται και άλλοι κρατικοί φορείς, όπως είναι η Διεύθυνση Συντονισμού Συνεργασίας (ΤΙΚΑ), το Ιδρυμα MAARIF, η υπερδραστήρια Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων (DIYANET), η Τουρκική Ερυθρά Ημισέληνος (KIZILAY), το Ινστιτούτο Yunus Emre, το Συμβούλιο Εξωτερικών Οικονομικών Σχέσεων (DEIK), αλλά και επιχειρήσεις όπως οι Τουρκικές Αερογραμμές. Η ιδιαίτερης σημασίας δράση των εν λόγω οργανισμών σε τομείς που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν δευτερεύοντες επηρεάζουν σημαντικά και βοηθούν επιμέρους κυβερνητικές πολιτικές των αφρικανικών ηγεσιών.

Νέος άξονας επιρροής

Η πολυεπίπεδη στρατηγική της Τουρκίας στην Αφρική θέλει να εκμεταλλευθεί το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ στρέφοντας το ενδιαφέρον τους στην Ανατολική Ασία και τον Ειρηνικό Ωκεανό καθώς και τη τάση μεταστροφής αφρικανικών χωρών από παραδοσιακές συμμαχίες. Χαρακτηρίζεται δε ενταγμένη στο πλαίσιο προσπαθειών της Αγκυρας για εξασφάλιση της υποστήριξης αφρικανικών, αλλά και ασιατικών κρατών με πολυπληθείς μουσουλμανικούς πληθυσμούς, σε ψηφίσματα διεθνών οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, προς εξυπηρέτηση εθνικών στόχων εις βάρος, μεταξύ άλλων, Ελλάδας και Κύπρου.

Ακόμα και αν η πολιτική της Τουρκίας στην Αφρική είναι εξαιρετικά δαπανηρή, εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί με στόχο τον μετασχηματισμό μακροπρόθεσμα του περιφερειακού άξονα επιρροής της και της διεθνούς ισορροπίας ισχύος στην ευρύτερη περιοχή, σε ευθεία αντιπαράθεση με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και κυρίως με τη Γαλλία, χώρες του Κόλπου και την Αίγυπτο. Το ενδιαφέρον αναμένεται να επικεντρωθεί σε χώρες με πολυπληθή μουσουλμανικό πληθυσμό, αδύναμες κυβερνήσεις και εσωτερικά προβλήματα.

Οι πληροφορίες που συγκεντρώνει η Αθήνα και είναι σε γνώση του υπουργείου Εξωτερικών, τονίζουν την προσπάθεια της Αγκυρας να προχωρήσει σε νέες αμυντικές συμφωνίες θέτοντας ως σκοπό, όπως αναφέρεται, την αναβάθμιση της στρατιωτικής της συνεργασίας με χώρες της Αφρικής και συνεπώς με την επαύξηση της εξάρτησής τους από την Τουρκία.

Η Αγκυρα θέλει να μπει στο επίκεντρο – όπως σημειώνει η μελέτη – ενός αφροευρασιατικού γεωστρατηγικού χώρου, υιοθετώντας τον ρόλο της υπερμάχου των μη προνομιούχων και της προστάτιδας μουσουλμάνων. Στοχοποιεί Γαλλία, ΗΠΑ και ΕΕ παρουσιάζοντας τον ρόλο της εκεί ως «ανιδιοτελή».

Αξιοποιεί και τα κρατικά ΜΜΕ, τα οποία διατηρούν γραφεία και ανταποκριτές στην Αφρική, με στόχο συγκεκριμένες δράσεις, υπό τον συντονισμό του Φαχρετίν Αλτούν.

Σαφής επιδίωξη είναι η καθιέρωση τουρκικής παρουσίας στη συνείδηση των αφρικανικών λαών και η αποκοπή των δεσμών αφρικανικών χωρών με δυτικές χώρες και κυρίως με τη Γαλλία.

Με τη διασύνδεση της Τουρκίας με την πλειονότητα των διακρατικών οργανισμών που έχουν ιδρύσει τα αφρικανικά κράτη επιδιώκεται η άμεση πρόσβαση στους μηχανισμούς καθορισμού πολιτικής και λήψης αποφάσεων αφρικανικών κρατών, η ενίσχυση ρητορικής περί αφροευρασιατικού αφηγήματος και του ιδιαίτερου ρόλου τουρκικού κράτους, ενώ η συμμετοχή της Αγκυρας στην Αφρικανική Ενωση ως παρατηρητή δίνει τη δυνατότητα για ταυτοποίηση των προτεραιοτήτων τους όντας σε πλεονεκτικότερη θέση έναντι άλλων δυνάμεων.

Ο αμυντικός τομέας

Δίνοντας έμφαση στην αμυντική διπλωματία η Αγκυρα στο πλαίσιο και του νεοοθωμανικού αφηγήματος καλλιεργεί και προωθεί την αναβάθμιση της στρατιωτικής συνεργασίας, όπως σημειώνει η απόρρητη μελέτη, με το σύνολο των αφρικανικών χωρών. Η στρατιωτική διάσταση της διείσδυσης που επιδιώκει η τουρκική πλευρά χαρακτηρίζεται εξίσου σημαντική με τις υπόλοιπες πτυχές, όπως η οικονομική, η πολιτιστική και η ανθρωπιστική. Η Αγκυρα για μία ακόμα φορά προσπαθεί να καλύψει τα κενά που άφησαν τα τελευταία χρόνια χώρες που ήταν παραδοσιακά δραστήριες στην Αφρική. Δίνει ιδιαίτερη σημασία στο ανθρωπιστικό πεδίο και χρησιμοποιεί ως πρόσχημα τη θρησκεία για την υιοθέτηση συγκεκριμένου modus operandi προσέγγισης. Η τουρκική πλευρά έχει ήδη τοποθετήσει στρατιωτικούς ακολούθους σε 19 αφρικανικά κράτη, έχει ιδρύσει 37 γραφεία στρατιωτικής συνεργασίας και συμμετέχει σε σειρά ειρηνευτικών αποστολών.

Για τη διείσδυσή της σε αυτό τον τομέα ακολουθεί συγκεκριμένο μοντέλο κινήσεων, το οποίο έχει αφετηρία την υπογραφή αμυντικών συμφωνιών, με κεντρικό άξονα την παροχή στρατιωτικής εκπαίδευσης, υπηρεσιών συμβουλευτικής και οικονομικής βοήθειας ως διευκολύνσεις για την προμήθεια αμυντικού υλικού τουρκικής κατασκευής.

Μέχρι σήμερα η Τουρκία έχει συνάψει συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας με 21 χώρες στην Αφρική. Εμφανίζεται πιο δραστήρια στη Λιβύη και τη Σομαλία, όπου διατηρεί στρατιωτικές βάσεις και προσωπικό. Η στόχευση είναι η ανάπτυξη συνθηκών αυξημένης επιρροής, που φτάνει και στη δημιουργία τακτικού στρατού υπό τη σφαίρα επιρροής της Τουρκίας. Η Αγκυρα επεδίωξε δε και δημιουργία στρατιωτικής βάσης στον Νίγηρα, στο πλαίσιο της στρατιωτικής συνεργασίας τον Ιούλιο του 2020, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη και η κρίση του «Ορούτς Ρέις». Σχεδιασμός που ματαιώθηκε, σύμφωνα με τις πληροφορίες, με την παρέμβαση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, δεδομένου ότι ο Νίγηρας θεωρείται στρατηγικής σημασίας στο Σαχέλ.

Η εκτίμηση που έχει στη διάθεσή της η Αθήνα τονίζει ότι η Τουρκία θα εντείνει τις ενέργειες στρατιωτικής διείσδυσης καθώς επιδίωξή της είναι να αναδειχθεί σε διεθνή στρατιωτική δύναμη, κάτι που θα της επιτρέψει να διεκδικήσει αντίστοιχο ρόλο και στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων.

Η Αφρική καθίσταται σημαντική για την Αγκυρα για την προώθηση των γεωπολιτικών της επιδιώξεων και της οικονομικής διείσδυσης, στη δημιουργία στενών σχέσεων με ισλαμικά αφρικάνικά κράτη, στην ανάπτυξη φιλοτουρκικών τάσεων στις ένοπλες δυνάμεις των αφρικανικών χωρών για να έχει δυνατότητα εμπλοκής ή επιρροής στις πολιτικές εξελίξεις αυτών. Επίσης θέλει να ελέγχει κρίσιμους εμπορικούς και γεωστρατηγικούς δρόμους να μεγεθύνει το εξαγωγικό μερίδιο της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και μέσω της εδραίωσης μιας σχέσης μόνιμης εξοπλιστικής εξάρτησης να απολαμβάνει και πάγια οικονομικά οφέλη.

Η επιρροή στην εκπαίδευση

Η προσπάθεια της Τουρκίας να περιορίσει την επιρροή των γκιουλενιστών είναι επίσης στους στόχους της για την Αφρική, καθώς στις επιδιώξεις της είναι και η αποψίλωση των σχολείων της κοινότητας. Σε αυτό το πεδίο η Τουρκία αξιοποιεί φορείς όπως το ίδρυμα MAARIF, ενώ την ίδια στιγμή συνάπτει και συμφωνίες συνεργασίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, χαρακτηρίζοντας τους γκιουλενιστές ως τρομοκράτες. Τα σχολεία Γκιουλέν επιδιώκεται να αντικατασταθούν με ιδρύματα που ελέγχονται από το τουρκικό κράτος ώστε να διευκολυνθεί και μέσω της εκπαίδευσης η διείσδυση.

Στο κάδρο και η ανάπτυξη οικονομικών σχέσεων με τον όγκο διμερούς εμπορίου Τουρκίας – Αφρικής να ανέρχεται στα 25 δισ. δολάρια το 2020 και τις τουρκικές επενδύσεις να φτάνουν στα 19,5 δισ. δολάρια.

 

Η Τουρκία ως διαμεσολαβητής

Την ίδια στιγμή η Τουρκία θέλει να αναδείξει και στην Αφρική, όπως κάνει και στην ουκρανική κρίση, τον ρόλο της ως διαμεσολαβητή σε διακρατικές διαμάχες. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της αποδοχής της τουρκικής διαμεσολάβησης από το Σουδάν και την Αιθιοπία στη διαμάχη τους για την περιοχή αλ Φασάγκα, όπως και η στήριξη των αιθιοπικών κυβερνητικών δυνάμεων στη διαμάχη για το Τιγκράι. Η σχέση δε Τουρκίας – Αιθιοπίας παρουσιάζεται ως προϊόν κεφαλαιοποίησης από την Αγκυρα της δράσης τουρκικών φορέων (soft power tools) και των τουρκικών επενδύσεων.

Η Αγκυρα έχει δηλώσει τον στόχο της να αποκτήσει πρεσβείες σε όλες τις αφρικανικές χώρες και να αναπτύξει το μεγαλύτερο δίκτυο διπλωματικών αποστολών από κάθε κράτος, φτάνοντας μέχρι στιγμής τις 43. Δίνει έμφαση στην ανάπτυξη επίσημων διμερών σχέσεων και διμερών συναντήσεων ενώ ρόλο έχουν και οι Τουρκικές Αερογραμμές, οι οποίες συνδέουν την Τουρκία με πάνω από 60 αφρικανικές πόλεις απολαμβάνοντας επιδότηση αεροπορικού εισιτηρίου από το τουρκικό κράτος για να κυριαρχήσουν στον ανταγωνισμό.

 

Η ελληνική διπλωματία

Πέρα από τις ιδιαίτερα στενές σχέσεις που διατηρεί με την Αίγυπτο και την προσπάθεια να ενταχθεί στον κύκλο αποφάσεων για τη Λιβύη, η ελληνική διπλωματία έχει βάλει στο κάδρο και το άνοιγμά της στις αφρικανικές χώρες. Η υποψηφιότητα της Ελλάδας ως μη μόνιμο μέλος για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μετατρέπεται σε μία ιδανική αφορμή για επαφές και προσπάθεια διεύρυνσης συμμαχιών, με παράλληλο στόχο την προώθηση των διμερών σχέσεων, των πολυμερών σχημάτων συνεργασίας στη βάση του διεθνούς δικαίου αλλά και τη δήλωση συναντίληψης στη βάση αρχών. Η επένδυση που επιχειρεί να ξεκινήσει ο Νίκος Δένδιας χρειάζεται χρόνο να αποδώσει, ωστόσο διακηρυγμένος στόχος της Αθήνας είναι να μην αφήνει «κενά επαφών στον χάρτη». Ακόμα και αν η Ελλάδα δεν είναι σε θέση για μία πολυδάπανη διπλωματική εκστρατεία, ωστόσο η θέση της ως μέλους της ΕΕ ενισχύει τον ρόλο της γέφυρας που επιχειρεί να διαδραματίσει, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη για σταθερότητα και αποφυγή των εντάσεων. Οι προκλήσεις σε μεταναστευτικό και τρομοκρατία, που αφορούν ιδιαίτερα την ΕΕ, εντάσσονται επίσης στην ατζέντα της ελληνικής διπλωματίας, αλλά και τα ζητήματα θαλάσσιων μεταφορών, ελευθερίας της ναυσιπλοΐας καθώς και το ζήτημα της πειρατείας. Ο Δένδιας μέχρι στιγμής έχει πραγματοποιήσει σειρά επισκέψεων – μεταξύ άλλων – σε Ρουάντα, Γκάνα, Γκαμπόν, Νιγηρία, Ανγκόλα, με στελέχη του ΥΠΕΞ να υπογραμμίζουν ότι η Αφρική δεν θα εγκαταλειφθεί.

Sports in

Διάλογος Αλαφούζου – Καρυπίδη: «Είναι αδιανόητο αυτό που συμβαίνει»

Έναν σύντομο διάλογο είχαν οι Γιάννης Αλαφούζος, Θεόδωρος Καρυπίδης λίγο πριν μπουν στα γραφεία της ΕΠΟ για τη σύσκεψη ενόψει του τελικού του Κυπέλλου Ελλάδος

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024