Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» και το φάντασμα του ρατσισμού και της αποικιοκρατίας

Ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» και το φάντασμα του ρατσισμού και της αποικιοκρατίας

Η συζήτηση που προκάλεσε η επιλογή της νέας Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ονομάσει ένα από τα χαρτοφυλάκια της νέας Κομισιόν «προστασία του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» έδειξε πόσο διαφιλονικούμενα παραμένουν τα ζητήματα ταυτότητας στην Ευρώπη

Η ίδια η νέα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υπερασπίστηκε την επιλογή της να ορίσει χαρτοφυλάκιο «προστασίας του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» παραθέτοντας μάλιστα και το άρθρο 2 της Συνθήκης της Λισαβόνας που αναφέρει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.

Ωστόσο αρκετοί δεν μοιράστηκαν την ίδια εκτίμηση και κάλεσαν άμεσα ή έμμεσα να βρεθεί μια καλύτερη ονομασία για το χαρτοφυλάκιο του κ. Μαργαρίτη Σχοινά, που μάλιστα θα είναι εκ των αντιπροέδρων της νέας Επιτροπής.

Αυτό δεν αφορούσε μόνο εκπροσώπους της ομάδας των Φιλελευθέρων, όπως ο Γκι Φερχόφστατ, αλλά και προσωπικότητες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπως ο ίδιος ο απερχόμενος Πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ.

Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι, η κ. φον ντερ Λάιεν στο συγκεκριμένο ακολούθησε μια πεπατημένη της γερμανικής χριστιανοδημοκρατίας. Την έκφραση «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» χρησιμοποιεί συχνά τα τελευταία χρόνια ο ίδιος ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στην Ευρωβουλή και επίσημός υποψήφιός του για την προεδρεία της Επιτροπής (Spitzenkandidat), πριν υπάρξει το αδιέξοδο για την επιτροπή και καταλήξουμε τελικά στην επιλογή της κ. φον ντερ Λάιεν.

Βέβαια η επιλογή της πρώην υπουργού Αμύνης της Γερμανίας για τη θέση της Προέδρου της Επιτροπής δεν ήταν άσχετη με την μεγάλη αντίδραση που υπήρξε στο εσωτερικό του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, αλλά και σε επίπεδο συντηρητικών δεξιών κυβερνήσεων, προεξαρχούσης αυτής του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, κατά της υποψηφιότητας του σοσιαλδημοκράτη Φρανς Τίμερμανς για τη προεδρία της Επιτροπής, υποψηφιότητα που είχαν προκρίνει ως συνθετική η ίδια η κ. Άνγκελα Μέρκελ με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Δηλαδή, η κ. φον ντερ Λάιεν εξαρχής επελέγη ως πρόσωπο που θα μπορούσε να εκπροσωπήσει και τις πιο συντηρητικές απόψεις μέσα στην Ευρώπη.

Γιατί προκαλεί τόσες αντιδράσεις η έννοια του «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής»;

Σε αντίθεση με την πιο κοινότοπη έκφραση «ευρωπαϊκές αξίες», η έννοια «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών παραλλαγών ρατσισμού και «εθνολαϊκισμού» σήμερα στην Ευρώπη.

Και αυτό γιατί ο σύγχρονος ρατσισμός στην Ευρώπη δεν διατυπώνεται συνήθως με κάποιους «βιολογικούς» όρους, δηλαδή στα πρότυπα του ρατσισμού του 19ου και μεγάλου μέρους του 20ου αιώνα, με τις θεωρίες περί «ανώτερων» και «κατώτερων» φυλών που χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογηθεί η αποικιακή λεηλασία, το δουλεμπόριο και οι διακρίσεις.

Ο σύγχρονος ρατσισμός υιοθετεί ένα λεξιλόγιο «πολιτιστικό». Σύμφωνα με αυτό το σχήμα δεν υπάρχει κατάταξη των φυλών, όμως υπάρχουν διαφορετικοί πολιτισμοί που δεν μπορούν απαραίτητα να συνυπάρξουν.

Σε αυτό το πλαίσιο, διατυπώνεται από τη μεριά των εκπροσώπων του σύγχρονου ευρωπαϊκού ρατσισμού η αντίληψη ότι υπάρχουν διαφορετικοί «πολιτισμοί» ή «τρόποι ζωής» που δεν μπορούν να συνυπάρξουν και θεωρούν ότι το πρόβλημα με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες είναι ότι δεν θέλουν να «προσαρμοστούν» στον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής».

Διάφορα θέματα αναδύονται στο πλαίσιο αυτού του σύγχρονου ευρωπαϊκού ρατσισμού – που φυσικά σπεύδει πάντα να δηλώσει ότι «δεν είναι ρατσισμός»– με βασικό στοιχείο ότι οι μετανάστες δεν «χωρούν» σε αυτό τον τρόπο ζωής.

Κομβική πλευράς αυτής της αντίληψης του «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής», η Ισλαμοφοβία. Και αυτό γιατί συχνά η αναφορά σε ευρωπαϊκό πολιτισμό και τρόπο ζωής συνδυάζεται με την αναφορά σε «ιουδαιοχριστινικό πολιτισμό», έτσι ώστε να τονιστεί ότι το Ισλάμ δεν έχει θέση στην Ευρώπη, παραβλέποντας βέβαια ότι η ιστορική διαδρομή της Ευρώπης περιλαμβάνει και το Ισλάμ.

Τις τελευταίες δεκαετίες ισλαμοφοβικές τάσεις έχουν καταγραφεί σε διάφορες χώρες και με διάφορες αφορμές: από τις συγκρούσεις γύρω από τη μαντίλα σε χώρες όπως η Γαλλία έως π.χ. τη μεγάλη καθυστέρηση να δημιουργηθεί ισλαμικό τέμενος στην Αθήνα.

Με αυτόν τον τρόπο, μια τέτοια επίκληση του «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» γεννά σοβαρά προβλήματα όχι μόνο για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που φτάνουν τώρα, ούτε καν μόνο για τους μετανάστες που χρόνια τώρα εργάζονται σε ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και για τα εκατομμύρια πολιτών ευρωπαϊκών χωρών που δεν εντάσσονται στο «λευκό» ή «δυτικό» στερεότυπο.

O «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» και η Τουρκία

Πάντως είναι πολύ χαρακτηριστικό του πώς προσλαμβάνουν αυτές τις επικλήσεις στον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» χώρες εκτός του ευρωπαϊκού κέντρου ήταν ο σχολιασμός στην Τουρκία όπου ορισμένοι θυμήθηκαν ότι στην πραγματικότητα ήταν ακριβώς αυτή η αντίληψη ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να συνδυαστεί με τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» που οδήγησε στην πραγματικότητα στον αποτελμάτωση εδώ και πάνω από δέκα χρόνια της ενταξιακής διαδικασίας.

Οι αντιμεταναστευτικές πολιτικές

Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα σε μια περίοδο όπου στην Ευρώπη το θέμα των προσφύγων και των μεταναστών ανάγεται σε κεντρικό πολιτικό ζήτημα. Η άνοδος της λαϊκιστικής ακροδεξιάς που επενδύει πάρα πολύ στα ζητήματα ταυτότητας και υπεράσπισης του «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» έχει οδηγήσει και αρκετά κόμματα της κεντροδεξιάς αλλά ακόμη και της κεντροαριστεράς να έχουν υιοθετήσει πολύ πιο σκληρές θέσεις για τη μετανάστευση, περιορίζοντας παράλληλα και το δικαίωμα στο άσυλο.

Μόνο που με αυτό τον τρόπο αντί να τιθασεύεται η ακροδεξιά, νομιμοποιείται με αποκορύφωμα να συναντά κανείς ολοένα και μεγαλύτερη απήχηση ρατσιστικών θεωριών όπως π.χ. η λεγόμενη «θεωρία της μεγάλης υποκατάστασης» (Great Replacement Theory) σύμφωνα με την οποία υπάρχει μια «συνωμοσία» των δυνάμεων της «Νέας Τάξης» να υποκαταστήσουν τους πληθυσμούς της Ευρώπης με μεταναστευτικούς πληθυσμούς, «αλλοιώνοντας» τη σύνθεση του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αυτή τη θεωρία επικαλέστηκε και ο Μπρέντον Τάραντ, που εκτέλεσε εν ψυχρώ 51 ανθρώπους σε ένα τζαμί στο Κράισττσερτς της Νέας Ζηλανδίας, αλλά και ο Νορβηγός Άντερς Μπρέιβικ που δολοφόνησε 77 ανθρώπους το 2011.

«Ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» δεν υπήρξε ποτέ – η πρόοδος στην Ευρώπη ήρθε μέσα από τη διαρκή ανανέωση

Στην πραγματικότητα «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» δεν υπήρξε ποτέ και οι περισσότεροι που προσπαθούν να περιγράψουν είτε έναν κοινό «τρόπο ζωής» είτε έναν «ευρωπαϊκό πολιτισμό» καταλήγουν σε επιλεκτική προβολή συγκεκριμένων πλευρών που σίγουρα δεν εκπροσωπούν ούτε το σύνολο της ιστορίας της Ευρώπης ούτε το εύρος των κοινωνικών και πολιτισμικών πρακτικών.

Συνήθως διαμορφώνουν την εικόνα μιας «λευκής» και «δυτικής» Ευρώπης, παραβλέποντας βέβαια και τις σκοτεινές πλευρές που συνόδευσαν αυτή την εκδοχή «ευρωπαϊκής κουλτούρας», δηλαδή την αποικιοκρατία, τον αντισημιτισμό, το φασισμό και το ναζισμό.

Οι μεγάλες στιγμές ανανέωσης και προόδου στην Ευρώπη ήρθαν πάντα μέσα από τη συνάντηση με νέα στοιχεία και τη διαμόρφωση νέων συνθέσεων, όπως και μέσα από το διάλογο των πολιτισμών.

Από τον ερχομό του Χριστιανισμού, του Εβραϊσμού και αργότερα του Ισλάμ, μέχρι τα αλλεπάλληλα κύματα μετανάστευσης προς την Ευρώπη, εντός της Ευρώπη αλλά και από την Ευρώπη, η Ευρώπη ανανεώθηκε με ποικίλους τρόπους, το ίδιο και ο τρόπος ζωής της. Όπως ανανεώθηκε ριζικά όταν ο κυρίαρχος «τρόπος ζωής» μετασχηματίστηκε από τις διεκδικήσεις των μέχρι τότε αποκλεισμένων εργατικών και λαϊκών τάξεων με την εμφάνιση του εργατικού κινήματος και των πολιτικών εκφράσεών του.

Η Ευρώπη δεν έχει σήμερα να υπερασπιστεί κάποιο φαντασιακό «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής». Έχει ανάγκη να υπερασπιστεί ξανά αξίες όπως η δημοκρατία, η ισότητα, η κοινωνική δικαιοσύνη η φιλοξενία, η αλληλεγγύη, η ανεκτικότητα, ο διάλογος. Αξίες που σε μεγάλο βαθμό η ίδια τις έχει ξεχάσει οικοδομώντας την «Ευρώπη-Φρούριο».

Sports in

Σάλος με τον Ρούντιγκερ: Αντιδράσεις για ποστάρισμά του που παραπέμπει σε… ISIS

Ο Αντόνιο Ρούντιγκερ έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις με ένα ποστάρισμά του με αφορμή το Ραμαζάνι.

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024