Εμπεδοκλής: η πρώτη συνδυαστική θεώρηση της ελεατικής και της ηρακλείτειας σύλληψης του κόσμου (Μέρος Β’)

Το έργο του Εμπεδοκλή, από το οποίο σώζονται πολυάριθμα αποσπάσματα, ανταποκρίνεται στην πολυμορφία του βίου του.

Σε ένα διδακτικό ποίημά του, που τιτλοφορήθηκε αργότερα Περί φύσεως, ο σημαντικός προσωκρατικός φιλόσοφος αναπτύσσει την κοσμολογία του με αρχαϊκό τρόπο. Σε δύο χιλιάδες περίπου στίχους, που έχουν τη μορφή διδασκαλίας προς το μαθητή του Παυσανία, ο Εμπεδοκλής, όπως και προγενέστεροι αυτού φιλόσοφοι, αναζητά το όντως ον.

Χωρίς να αγνοεί τον κόσμο των αισθήσεων, το βρίσκει στα τέσσερα ριζώματα (ρίζες), τα τέσσερα αρχικά στοιχεία από τα οποία έχουν σχηματιστεί τα πάντα.

Η γη, το νερό, η φωτιά και ο αέρας έχουν αιώνια υπόσταση και μένουν αδιατάρακτα μέσα στην κυκλική πορεία.

Έτσι, η ακινησία του Παρμενίδη και η αέναη κίνηση του Ηρακλείτου εμπεριέχονται αμφότερες στο κοσμοείδωλο του Εμπεδοκλή.

Όμως, τα τέσσερα αρχικά στοιχεία του τελευταίου —κι αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί— δε συνιστούν μια αριθμητική μόνο διαφοροποίηση σε σχέση με την αρχική ύλη των ιώνων στοχαστών.

Και τούτο, διότι το θεμελιώδες πρόβλημα της ουσίας της φύσης, της αρχής των πάντων, προσεγγίζεται από εκείνον με διαφορετικό τρόπο: δε γίνεται πλέον λόγος για μία αρχική ύλη από την οποία παράγονται όλα, αλλά για δυνάμεις που καθορίζουν τη γένεση και τη φθορά των όντων και βρίσκονται μέσα στις αρχές της ανάμειξης και του διαχωρισμού.

Εμπεδοκλής: η πρώτη συνδυαστική θεώρηση της ελεατικής και της ηρακλείτειας σύλληψης του κόσμου (Μέρος Α’)