Δύσκολη η πρόσβαση των Ελλήνων σε νέες θεραπείες για το μελάνωμα

Ορόσιμο για το κακοήθες μελάνωμα έχει χαρακτηριστεί η διετία 2011-12, καθώς μετά από δεκαετίες, που βρέθηκαν και εφαρμόστηκαν στην κλινική πράξη, νέα, αποτελεσματικά φάρμακα για τη μεταστατική μορφή της νόσου.

Δυστυχώς στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, η πρόσβαση των ασθενών που πάσχουν από προχωρημένο μελάνωμα σε αυτά τα φάρμακα είναι δύσκολη και χρονοβόρος, παρά τις προσπάθειες των ΙΦΕΤ-ΕΟΦ, ενώ κυκλοφορούν ελεύθερα σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες.

Το κακόηθες μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο του δέρματος διεθνώς, όντας υπεύθυνο σχεδόν για το 80% των θανάτων. Εκτιμάται ότι παγκοσμίως διαγιγνώσκονται περίπου 130.000 νέες περιπτώσεις μελανώματος κάθε χρόνο, εκ των οποίων σχεδόν το 80% είναι στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.

Όταν το μελάνωμα διαγνωσθεί νωρίς είναι γενικά μια ιάσιμη νόσος. Ωστόσο, όταν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, είναι η πιο θανατηφόρα και η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος.

«Η μεγάλη πρόοδος σήμερα οφείλεται στην αποσαφήνιση του μηχανισμού ενεργοποίησης της μεταστατικής οδού μέσω του μεταλλαγμένου BRAF στη θέση V600E. Η πρωτεΐνη BRAF είναι το βασικό στοιχείο του μονοπατιού που εμπλέκεται στη διαδικασία φυσιολογικής κυτταρικής ανάπτυξης και επιβίωσης των κυττάρων. Ειδικότερα, οι μεταλλάξεις που «κλειδώνουν» την πρωτεΐνη BRAF σε μια ενεργή κατάσταση, προκαλούν υπερβολική σηματοδότηση του μονοπατιού, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη και επιβίωση, δηλαδή σε επέκταση της μεταστατικής νόσου και στη συνέχεια στο θάνατο του ασθενούς», εξηγεί ο Δρ Δημήτριος Μπαφαλούκος, παθολόγος-ογκολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μελανώματος με αφορμή την Εκστρατεία Ενημέρωσης για το Μελάνωμα από το Όμιλο Εθελοντών κατά του Καρκίνου ΑγκαλιάΖΩ.

Ένα δια στόματος χορηγούμενο φάρμακο, έχει σχεδιαστεί ειδικά για να εμποδίζει τη δράση της μεταλλαγμένης πρωτεΐνης BRAF που εντοπίζεται περίπου στο 50% των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα και έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό θεραπευτικό κενό, καθώς βελτιώνει σημαντικά τη συνολική επιβίωση και την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία στους ασθενείς που έχουν τη μετάλλαξη BRAF.

Παράλληλα, ένα υπό διερεύνηση διαγνωστικό τεστ κατέστησε εφικτή την ταχεία και ακριβή αναγνώριση των κατάλληλων ασθενών με θετικό στη μετάλλαξη BRAF μεταστατικό μελάνωμα. Ο συνδυασμός της στοχευμένης θεραπείας με το αντίστοιχο διαγνωστικό τεστ αποτελεί απτό παράδειγμα για το πώς η εξατομικευμένη θεραπεία αποτελεί πλέον πραγματικότητα για τους ασθενείς.

Έχουν δημοσιευτεί επίσης τα αποτελέσματα ενός άλλου φαρμάκου, που ανήκει στην κατηγορία της ανοσοθεραπείας. Η δράση του είναι να αδρανοποιεί το κυτταροτοξικό Τ λεμφοκυτταρικό αντιγόνο-4 (CTLA-4) και να ενεργοποιεί με τέτοιο τρόπο το Τ-λεμφοκύτταρο ώστε να μπορεί να αποτελέσει το κύτταρο-φονιά για τους κακοήθεις όγκους. Είναι σημαντικό ότι ασθενείς που ανταποκρίνονται σ’ αυτή την κατηγορία φαρμάκων μπορεί να επιβιώσουν χρόνια, ακόμη και με εγκεφαλικές μεταστάσεις. Στο πεδίο της χημειοθεραπείας σήμερα δοκιμάζεται με επιτυχία ακόμη ένα νέο φάρμακο με ανταποκρίσεις που φτάνουν στο 22%, σαν μονοθεραπεία.

Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές
Στο πλαίσιο της ενημέρωσης, ο Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου υλοποίησε Εκστρατεία Ενημέρωσης για την πρόληψη του Καρκίνου του Δέρματος και το Μελάνωμα με σύνθημα «Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές». Στόχος της Εκστρατείας ήταν η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όσο το δυνατόν περισσότερων πολιτών για τη σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του δέρματος και του μελανώματος.

«Ο Όμιλος Εθελοντών Κατά του Καρκίνου – ΑγκαλιάΖΩ από δεκαετίας πραγματοποιεί Καμπάνιες Ενημέρωσης για τον Καρκίνο του Δέρματος και ιδιαίτερα για το Μελάνωμα, το οποίο έχει εμφανίσει ραγδαία εξέλιξη τα τελευταία χρόνια. Με το Πρόγραμμα Συνηγορίας και Διεκδίκησης Δικαιωμάτων των Καρκινοπαθών αγωνιζόμαστε ώστε οι ασθενείς να έχουν άμεσα και εύκολα πρόσβαση στις νέες θεραπείες και στα νέα φάρμακα, ανεξαρτήτως κόστους, γιατί η ανθρώπινη ζωή δεν μπορεί να είναι διαπραγματεύσιμη και να κοστολογείται», σημειώνει η πρόεδρος του ΑγκαλιάΖΩ, Ολυμπία Χαλδαίου-Μπήτρου.

Παράλληλα η Δρ Κωνσταντίνα Φραγκιά-Τσίβου, M.D, Ph.D Παθολογοανατόμος, πρόεδρος του Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Μελανώματος «ΜΕΛΑΜΠΟΥΣ» προσθέτει «οι δωρεάν εξετάσεις πληθυσμού συμβάλλουν στην έγκαιρη διάγνωση μελανωμάτων σε αρχικά στάδια που δεν απειλούν την ανθρώπινη ζωή. Με βάση την εμπειρία μου από τις προσπάθειες των τελευταίων ετών έχει διαφανεί ότι το μελάνωμα εμφανίζεται σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες συχνότερα, σε σχέση με τις παλαιότερες δεκαετίες. Η εμφάνιση του μελανώματος φαίνεται να συνδέεται περισσότερο με τις συνήθειες του ατόμου σε σχέση με την έκθεσή του στον ήλιο, πολλαπλά εγκαύματα κατά τη διάρκεια των διακοπών, και λιγότερο με τον τόπο γέννηση ή διαβίωσής του. Η παράμετρος του stress φαίνεται να συσχετίζεται με την ανάπτυξη του μελανώματος, γεγονός το οποίο βρίσκεται υπό έρευνα.»

«Το μελάνωμα καθώς και οι λοιπές κακοήθειες του δέρματος εφ’ όσον διαγνωστούν πρέπει απαραιτήτως ν’ αφαιρεθούν και να υποβληθούν σε ιστολογική εξέταση. Η αφαίρεση μπορεί να γίνει από τους χειρουργούς, αλλά και τους δερματολόγους που έχουν εμπειρία δερματοχειρουργικής. Η αφαίρεση πρέπει να γίνει σωστά και με περιθώριο ασφάλειας που είναι διαφορετικό για το μελάνωμα και τους καρκίνους του δέρματος. Στον ογκολόγο παραπέμπονται συνήθως οι ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα ή καρκίνο του δέρματος όπου η νόσος είναι προχωρημένη με μεταστάσεις στους λεμφαδένες ή και στα εσωτερικά όργανα, ώστε να γίνει η κατάλληλη σταδιοποίηση και θεραπεία ( χημειοθεραπεία ή στοχευμένη θεραπεία ) ώστε να ανασταλεί η πρόοδος του», καταλήγει ο Δρ Νικόλαος Σταυριανέας, Καθηγητής Δερματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.