Γαστρεντερίτιδες: Συμβαίνουν, ιδιαίτερα τις γιορτές!

Μετά το κοινό κρυολόγημα, οι γαστρεντερίτιδες αποτελούν το δεύτερο σε συχνότητα νόσημα που εμφανίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Λαμβάνοντας υπ’ όψη τα συμπτώματα που προκαλούν αλλά και τα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπισή τους, συμπεραίνουμε ότι δεν αποτελούν την καλύτερη παρέα κατά τη διάρκεια των γιορτινών ημερών που πλησιάζουν. Παραθέτουμε μερικά στοιχεία γι’ αυτές, που θα σας βοηθήσουν να τις αποφύγετε στο μέτρο του δυνατού.

Τι είναι οι γαστρεντερίτιδες;

Όπως φανερώνει το όνομά τους είναι φλεγμονές που προσβάλλουν ταυτόχρονα το στομάχι και τα έντερα. Αν και μπορούν να οφείλονται σε πολλά αίτια, των οποίων η ακριβής εντόπιση δεν είναι πάντα δυνατή αλλά και απαραίτητη, τα συμπτώματά τους είναι κοινά και αρκετά γνωστά σε όλους. Η έναρξή τους είναι συνήθως αιφνίδια και εκδηλώνεται με διάρροια ή/και εμέτους. Άλλα συμπτώματα που μπορούν να τις συνοδεύουν είναι:

• οι κολικοειδείς πόνοι στην κοιλιά, δηλαδή πόνοι των οποίων η ένταση έχει κυματοειδή μορφή στο χρόνο με απότομες εξάρσεις και υφέσεις,
• η ανορεξία,
• ο πονοκέφαλος και οι μυαλγίες,
• ο πυρετός και, τέλος,
• ένα γενικότερο αίσθημα αδιαθεσίας και αδυναμίας.

Ποια είναι τα αίτιά τους;

Υπάρχει μια πληθώρα αιτίων που μπορεί να προκαλέσει την εικόνα που περιγράψαμε παραπάνω. Εκτός από ιούς, βακτήρια ή παράσιτα, όπου κατευθύνεται πρώτα η σκέψη όλων, υπεύθυνοι μπορεί να είναι μια σειρά από ετερόκλητους παράγοντες, όπως:

• συναισθηματική φόρτιση (άγχος, φόβος)
• ελαττωμένη ανοχή του οργανισμού σε συγκεκριμένες τροφές ή ομάδες τροφών, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, κατάσταση βέβαια που είναι συνήθως γνωστή από την παιδική ηλικία του ατόμου
• χημικές ουσίες που δρουν ως δηλητήρια και η προέλευσή τους μπορεί να είναι οργανική (μανιτάρια, οστρακοειδή) ή ανόργανη (απορρυπαντικά, εντομοκτόνα)
• φάρμακα, με συνηθέστερο εκπρόσωπο τα αντιβιοτικά.

Τι είναι η τροφική δηλητηρίαση;

Με αυτό τον όρο εννοούμε μια διαταραχή που προέρχεται από τη βρώση τροφίμων ή ποτών τα οποία έχουν επιμολυνθεί με:

• τοξίνες, δηλαδή ουσίες παραγόμενες από βακτήρια που αναπτύσσονται πάνω στις τροφές, όπως ο σταφυλόκοκκος και τα κλοστρίδια, είτε
• πληθυσμούς βακτηρίων, όπως η σαλμονέλλα και το κολοβακτηρίδιο.

Ευνόητο είναι, λοιπόν, ότι η τροφική δηλητηρίαση αποτελεί μια περίπτωση μόνο γαστρεντερίτιδας. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι μια τοξίνη μπορεί να μην έχει επίδραση μόνο στο πεπτικό σύστημα, αλλά η δράση της να επεκτείνεται και σε άλλα τμήματα του οργανισμού. Ανάλογα με την ποσότητα της τοξίνης ή του βακτηρίου που εισήλθε στο γαστρεντερικό σύστημα, μπορεί να δώσει έντονα συμπτώματα και ν’ αναγκάσει τον ασθενή ν’ αναζητήσει ιατρική βοήθεια.

Πόσο επικίνδυνη είναι μια γαστρεντερίτιδα;

Μια κοινή γαστρεντερίτιδα, ιδιαίτερα αν πρόκειται για ιογενή, δεν είναι συνήθως επικίνδυνη για έναν υγιή ενήλικο. Όλοι γνωρίζουν, από λίγο ως πολύ, τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα που πρέπει να πάρουν με την εμφάνισή της και η εφαρμογή τους είναι σχετικά εύκολη. Η νόσος περιορίζεται από μόνη της σε διάστημα που κυμαίνεται από μία ως τρεις ημέρες, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.

Υπάρχουν όμως συγκεκριμένες κατηγορίες ατόμων που είναι πιο εκτεθειμένοι στις επιπλοκές της. Αυτές περιλαμβάνουν όσους δεν μπορούν να φροντίσουν μόνοι τους τον εαυτό τους, όπως τα μικρά παιδιά, τους ευρισκόμενους σε εύθραυστη ισορροπία υγείας, όπως οι ηλικιωμένοι και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα, και, τέλος, εκείνους με ελαττωμένες άμυνες, όπως οι ανοσοκατασταλμένοι και οι πάσχοντες από AIDS.

Ποιούς κινδύνους εγκυμονεί μια γαστρεντερίτιδα;

Βασικά, τον εξής ένα: την αφυδάτωση. Γι’ αυτό και η σύσταση για αυξημένη λήψη υγρών (περίπου δύο λίτρα ανά 24ωρο), σε μικρές δόσεις, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπισή της. Αν αυτή δεν είναι δυνατή από το στόμα, λόγω των συνεχών εμέτων, τότε αυτά χορηγούνται ενδοφλέβια.

Ο ασθενής, εκτός από τα υγρά, πρέπει ν’ αυξήσει και την πρόσληψη άλατος αφού πρέπει ν’ αναπληρωθούν και οι απώλειες σε ηλεκτρολύτες (νάτριο, κάλιο).

Ταυτόχρονα, η διατροφή του θα πρέπει να μην περιέχει τροφές που επιβαρύνουν το πεπτικό σύστημα, όπως οι λιπαρές, ή το ερεθίζουν, όπως οι περιέχουσες φυτικές ίνες.

Επίσης, συνιστάται η παραμονή στο κρεβάτι μέχρι την ύφεση των συμπτωμάτων, πρακτική που εξασφαλίζει την ξεκούραση του ασθενούς και μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης της νόσου.

Πότε είναι απαραίτητη η εξέταση από ιατρό;

Υπολογίζεται ότι μόνο ένας στους πέντε πάσχοντες από γαστρεντερίτιδα αναζητά τελικά ιατρική βοήθεια, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη με βάση όσα αναφέραμε παραπάνω. Επειδή, όμως, την εικόνα της μπορούν να μιμηθούν αρκετά νοσήματα, καλό θα ήταν να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή αν:

• τα συμπτώματα επιμένουν με την ίδια ένταση για διάστημα μεγαλύτερο του τριημέρου, παρά την υιοθέτηση μέτρων αντιμετώπισης
• ο πόνος στην κοιλιά αποκτήσει σταθερή ένταση και εντοπίζεται σε συγκεκριμένο σημείο
• οι έμετοι επιμένουν και αυξάνονται σε ένταση
• υπάρχει αίμα, βλέννα ή πύο στις κενώσεις
• η θερμοκρασία του σώματός σας ανέβει πάνω από 38,5 βαθμούς Κελσίου
• διαπιστώσετε σημάδια αφυδάτωσης (στεγνά χείλη και δέρμα, υπερβολική δίψα, απουσία διούρησης για διάστημα μεγαλύτερο των έξι ωρών)

Υπάρχουν φάρμακα που θεραπεύουν τη νόσο;

Αυτό εξαρτάται από την αιτιολογία της. Όπως αναφέραμε παραπάνω, πρώτο μέλημα του ιατρού σας θα είναι η εξασφάλιση επαρκούς ενυδάτωσης σε κάθε περίπτωση.

Αν το αίτιο είναι μικροβιακό ή παρασιτικό, τότε υπάρχουν τα αντίστοιχα φάρμακα που το καταπολεμούν. Η εντόπιση του αιτίου γίνεται με τις κατάλληλες εργαστηριακές εξετάσεις και η χορήγηση του οποιουδήποτε φαρμάκου γίνεται με συνταγή ιατρού ο οποίος θα εκτιμήσει τη γενικότερη κατάσταση του ασθενούς.

Σκευάσματα που αναστέλλουν την κινητικότητα του εντέρου χορηγούνται μόνο σε ελαφρές περιπτώσεις και σε μικρές δόσεις. Αντενδείκνυνται σε περιπτώσεις που εκδηλώνεται πυρετός ή ανιχνεύεται αίμα στα κόπρανα. Ομοίως, η χρήση αντιεμετικών δεν θα πρέπει να γίνεται αλόγιστα, κυρίως λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών που προκαλούν από το κεντρικό νευρικό σύστημα, ιδιαίτερα σε παιδιά και ηλικιωμένους.

Για τα παιδιά, που είναι πιο επιρρεπή σε σχέση με τους ενηλίκους στην αφυδάτωση, υπάρχουν ειδικά διαλύματα επανυδάτωσης με γλυκόζη και ηλεκτρολύτες, που λαμβάνονται από το στόμα και πωλούνται στα φαρμακεία.

Τρόποι προφύλαξης

Μερικά απλά μέτρα, που συχνά αρκετοί τα παραμελούν, μπορούν να προφυλάξουν από τη μετάδοση των ιογενών, βακτηριακών και παρασιτικών γαστρεντερίτιδων.

Κατ’ αρχάς, απαραίτητο είναι το προσεκτικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι μετά από κάθε χρήση της τουαλέτας και πάντοτε πριν το φαγητό. Εννοείται ότι όσοι συμμετέχουν στη διαδικασία του μαγειρέματος θα πρέπει να δώσουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία σ’ αυτό. Είναι απαραίτητο το πλύσιμο των χεριών μετά από κάθε επαφή με ωμά τρόφιμα.

Μεγάλη σημασία έχει επίσης ο καθαρισμός των επιφανειών της κουζίνας και του μπάνιου. Τα σκεύη που χρησιμοποιούνται στην επεξεργασία των ωμών τροφίμων δεν θα πρέπει να έρχονται σ’ επαφή με μαγειρεμένο φαγητό χωρίς να καθαριστούν πρώτα.

Όσον αφορά στο φαγητό και κυρίως τα ωμά τρόφιμα, το πλύσιμό τους με άφθονο νερό είναι απαραίτητο πριν το μαγείρεμα. Για τα κατεψυγμένα, βασικό είναι να έχουν παραμείνει στις προβλεπόμενες θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας τους μέχρι τη στιγμή της παρασκευής τους. Τα μαγειρεμένα φαγητά, θα πρέπει να μπαίνουν στο ψυγείο το συντομότερο δυνατό και να μην διατηρούνται εκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σημειώνουμε ότι ένα από τα καλύτερα θρεπτικά υλικά για τα μικρόβια είναι το ωμό κρέας και ιδιαίτερα αυτό των πουλερικών.

Αποφύγετε να πιείτε νερό από πηγές, ρυάκια ή ποτάμια, όσο κρυστάλλινο κι αν δείχνει. Αυτή είναι μια βασική προφύλαξη, που περιλαμβάνει ακόμα και το νερό της βρύσης, αν ταξιδεύετε σε χώρες του Τρίτου κόσμου.

Κατά τη διάρκεια του φαγητού και του μαγειρέματος, θα πρέπει ν’ αποχωριστείτε τη συντροφιά του αγαπημένου σας κατοικιδίου, το οποίο θα πρέπει έτσι κι αλλιώς να έχει κάνει όλα τα απαραίτητα εμβόλια και να παρακολουθείται τακτικά από κτηνίατρο.

Η γαστρεντερίτιδα είναι ένα νόσημα που μπορεί να σας ταλαιπωρήσει αρκετά και να σας κάνει να μην απολαύσετε όσο θα θέλατε το γιορτινό τραπέζι. Τα μέτρα που μπορείτε να λάβετε για την αποφυγή της είναι απλά, θα πρέπει όμως να εφαρμόζονται σε καθημερινή βάση. Αν πάλι, είστε από τους άτυχους, μην ανησυχείτε: αν την αντιμετωπίσετε σωστά, το πιθανότερο είναι να διαρκέσει τόσο ώστε να μην αλλάξετε ριζικά το πρόγραμμά σας.

health.in.gr