Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου: «Καλός ύπνος: είναι θέμα επαγρύπνησης»

To Σάββατο 21 Μαρτίου, ειναι αφιερωμένο στις Διαταραχές Ύπνου, ένα ακόμη απόκτημα του σύγχρονου πολιτισμού. Η Ελληνική Εταιρεία Διαταραχών Ύπνου (EΛΕΔΥ) και η Οδοντιατρική Μονάδα Aπνοιας Ύπνου του Παν/μίου Αθηνών, επισημαίνουν ότι οι διαταραχές ύπνου επηρεάζουν την υγεία και την ποιότητα ζωής μας.

«Το παγκόσμιο χρέος ύπνου διαρκώς αυξάνεται» επεσημαίνει η Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Ύπνου Δρ Αναστασία Αμφιλοχίου, Πνευμονολόγος, υπεύθυνη της Μονάδας Μελέτης Ύπνου στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, τονίζοντας ότι «σήμερα οι άνθρωποι κοιμούνται 1½ ώρα λιγότερο σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα με πολλαπλές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Η απώλεια της πολύτιμης 1½ ώρας οδηγεί σε μειωμένη εγρήγορση την επόμενη μέρα κατά 32%, γεγονός που συνδέεται από απώλεια μνήμης μέχρι διπλάσιο κίνδυνο για εργατικό ατύχημα»

Οι διαταραχές του ύπνου είναι παθήσεις που προκαλούνται από δυσλειτουργία μηχανισμών οι οποίες συμβαίνουν μόνο στη διάρκεια του ύπνου, αλλά προκαλούν συμπτώματα που ενοχλούν τον ασθενή και όταν είναι ξύπνιος.

Οι συνηθέστερες διαταραχές ύπνου είναι: το σύνδρομο άπνοιας-υπόπνοιας ύπνου, το σύνδρομο ανεπαρκούς ύπνου, η αϋπνία, η διαταραχή ύπνου λόγω εργασίας σε βάρδιες, jet lag, ναρκοληψία, κ.α.

Σύνδρομο Άπνοιας-Υπόπνοιας Ύπνου (ΣΑΥΥ): Προσοχή στο ροχαλητό

Το σύνδρομο άπνοιας-υπόπνοιας ύπνου είναι συχνό στο γενικό πληθυσμό, εμφανίζεται στο 4% των ανδρών και 2% των γυναικών και είναι η πιο συχνή οργανική αιτία υπνηλίας. Ευτυχώς προειδοποιεί συνήθως τον ασθενή και τους οικείους του θορυβωδώς με το ροχαλητό. Το σύνδρομο παρουσιάζει έντονο ροχαλητό στη διάρκεια του ύπνου, υπνηλία και κόπωση την ημέρα, που δεν δικαιολογούνται από τις συνήθειες του νυχτερινού ύπνου, την εργασία ή τις άλλες δραστηριότητες.

Το σύνδρομο άπνοιας-υπόπνοιας συγκεντρώνει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της κλινικής έρευνας γιατί έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται με σοβαρές επιπτώσεις στην γενική υγεία των ασθενών και με καρδιαγγειακές παθήσεις όπως αρτηριακή υπέρτασης, έμφραγμα, εγκεφαλικό, αρρυθμία, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου στους ασθενείς εφόσον δεν υποβληθούν στην κατάλληλη θεραπεία.

Η καθημερινή ζωή επηρεάζεται γιατί η ποιότητα ζωής μειώνεται όχι μόνο στους ασθενείς αλλά και στην οικογένεια. Συχνά συνοδεύεται από κατάθλιψη, διαταραχές μνήμης, κρίσης, συγκέντρωσης, καθώς και με σεξουαλικές διαταραχές κυρίως στους άνδρες.

Σημαντικό ρόλο στη διάγνωση της άπνοιας κατά τον ύπνο έχει η εξέταση, η οποία πραγματοποιείται στις εξειδικευμένες Μονάδες Μελέτης Ύπνου και προϋποθέτει τη διανυκτέρευση του ασθενούς. Ο ασθενής συνδέεται με καταγραφικό μηχάνημα μέσω ηλεκτροδίων, τα οποία ελέγχουν την αναπνοή, την καρδιακή λειτουργία, τη ροή του αέρα από τη μύτη και το στόμα καθώς και όποια άλλη λειτουργία θεωρείται ότι διαταράσσεται κατά τον ύπνο. Η εξέταση ονομάζεται «πολυσωματοκαταγραφική μελέτη ύπνου ή πολυυπνογραφία».

Το σύνδρομο θεραπεύεται και οι επιπτώσεις του μπορεί να μειωθούν.

Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από τη βαρύτητα της νυχτερινής διαταραχής της αναπνοής και των καθημερινών συμπτωμάτων.

Στις βαριές περιπτώσεις η συσκευή θετικής πίεσης που εφαρμόζεται το βράδυ στον ύπνο είναι η θεραπεία με άμεσα αποτελέσματα. Σε μικρότερης βαρύτητας σύνδρομο βοηθά η εφαρμογή ενδοστοματικών συσκευών. Σπανίως και σε ειδικές καταστάσεις, όπως στα παιδιά, μπορεί να επιλεγεί χειρουργική θεραπεία.

Στη θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνονται οδηγίες για την υγιεινή του ύπνου, που πρέπει πάντοτε να ακολουθούνται, όπως για την αποφυγή των προδιαθεσικών παραγόντων όπως παχυσαρκία, κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ κ.λπ.

Ποια η σχέση του ΣΑΥΥ με τα τροχαία ατυχήματα;

Μια από τις σημαντικότερες επιπτώσεις κυρίως λόγω της υπνηλίας που προκαλείται, είναι ο αυξημένος κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων.

Οι ασθενείς με ΣΑΥΥ σύμφωνα με έρευνες έχουνεφτά φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να προκαλέσουν τροχαίο ατύχημα. Επίσης σε προσομοιωτές οδήγησης οι ασθενείς με ΣΑΥΥ χτυπούν περισσότερα εμπόδια από υγιείς που είχαν καταναλώσει αλκοόλ (αλκοόλη αίματος 95 mg%).

Ανάλογα είναι τα αποτελέσματα σε δείγμα Ελλήνων οδηγών, από έρευνα που έγινε από τη Μονάδα Ύπνου του Σισμανογλείου Νοσοκομείου. Από τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από ασθενείς με σοβαρή άπνοια, το 60% παραδέχτηκε υπνηλία στην οδήγηση, ενώ το 15% είχε τροχαίο ατύχημα (πραγματικό ή βγήκε από το δρόμο).

Αϋπνία, η πιο συχνή διαταραχή ύπνου

Το 14% του πληθυσμού υποφέρει από χρόνια αϋπνία, ενώ έναςστουςδύοήτρεις ενήλικες θα παρουσιάσει αϋπνία σε κάποια φάση της ζωής του. Δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος προσδιορισμού της. Ο πάσχων αναφέρει την υποκειμενική του αίσθηση.

Διακρίνεται σε:

• αϋπνία, τύπου επελεύσεως (όταν αργεί να έρθει ο ύπνος)
• αϋπνία, τύπου διακρατήσεως (όταν ξυπνά στη μέση της νύχτας και δεν μπορεί να ξανακοιμηθεί)
• αϋπνία, τύπου αφυπνίσεως (όταν ξυπνά πολύ νωρίς)

Οι συνέπειες της αϋπνίας είναι η υπνηλία και η μείωση λειτουργικότητας την επόμενη μέρα.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

• φαρμακευτική αγωγή, για περιορισμένο διάστημα λίγων εβδομάδων
• συμπεριφορικές-γνωσιακές θεραπείες (ψυχιατρική συνδρομή, αλλά και υγιεινή του ύπνου)
• εναλλακτικές θεραπείες (βελονισμός, διαλογισμός κλπ)

Πώς η νυχτερινή βάρδια διαταράσσει τον ύπνο μας;

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής της 24ωρης καθημερινότητας συνδέεται με μια ακόμη διαταραχή ύπνου, πολύ πρόσφατα αναγνωρισμένη, τη διαταραχή του ύπνου λόγω εργασίας σε βάρδιες. Αφορά το 10% των εργαζομένων σε βάρδιες που περιλαμβάνουν οπωσδήποτε νύχτα.

Στην περίπτωση αυτή, θεραπευτικά, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα διότι δεν είναι πάντα εύκολο να αλλάξει ο ασθενής, εργασία. Έτσι χορηγείται φαρμακευτική αγωγή που επάγει την εγρήγορση 30-60 λεπτά πριν την εργασία, η οποία συνδυάζεται ενδεχομένως με αντιμετώπιση της αϋπνίας που παρατηρείται όταν το άτομο επιθυμεί να κοιμηθεί την ημέρα.

Η διαταραχή του ύπνου λόγω εργασίας σε βάρδιες είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσει περισσότερο στα χρόνια που έρχονται όσο οι σύγχρονες δομές των υπηρεσιών (αεροδρόμια, τηλεπικοινωνίες κ.λπ.) επεκτείνουν την 24ωρη λειτουργία τους.

Η Βενετία Τσάρα, Πνευμονολόγος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Ύπνου και υπεύθυνη Μονάδας Μελέτης Ύπνου, αναπληρώτρια διευθύντρια στοΝοσοκομείο Γ. Παπανικολάου τονίζει «τη σημασία της ολιστικής αντιμετώπισης των διαταραχών ύπνου και της συμβολής των διαφόρων ιατρικών ειδικοτήτων στη θεραπείας τους. Η φιλοσοφία αυτή εξάλλου οδήγησε και στην ίδρυση της ΕΛΕΔΥ».

«Σε πολλές περιπτώσεις άπνοιας ύπνου, η εφαρμογή της κατάλληλης ορθοδοντικής θεραπείας με ενδοστοματικές προθέσεις συμβάλλει στην εξάλειψη προβλημάτων», προσθέτει ο καθηγητής Ορθοδοντικής Μ. Παπαγρηγοράκης, υπεύθυνος Μονάδας Απνοιας Ύπνου στοΤμήμα Ορθοδοντικής του ΠανεπιστημίουΑθηνών.

health.in.gr