Όταν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε…

Η αϋπνία


Η αϋπνία είναι το υποκειμενικό ενόχλημα ή η αντίληψη που μπορεί να έχει κάποιος σχετικά με την ανεπάρκεια ή την κακή ποιότητα του ύπνου του, εξαιτίας των παρακάτω περιπτώσεων:

– Δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί.

– Ξυπνά συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας και δύσκολα ξανακοιμάται.

– Ξυπνά πολύ νωρίς το πρωί.

– Ο ύπνος του δεν τον ξεκουράζει.




Η αϋπνία δεν χαρακτηρίζεται από τον αριθμό των ωρών που ένας άνθρωπος κοιμάται ή από το χρόνο που χρειάζεται για να αποκοιμηθεί. Πολύ συχνά, οι άνθρωποι αναφέρουν μεγάλες διαφορές σχετικά με τις ώρες που έχουν ανάγκη να κοιμηθούν. Οι ηλικιωμένοι πολλές φορές έχουν μικρότερη ανάγκη για ύπνο, ενώ τα νεογέννητα πρακτικά κοιμούνται όλη την ημέρα.

Η αϋπνία μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, όπως κόπωση, μειωμένη ενεργητικότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, καθώς και ευερεθιστότητα. Διακρίνεται σε βραχεία, σε διαλείπουσα (όταν παρουσιάζεται με διαλείμματα) και σε χρόνια. Για να θεωρηθεί χρόνια, πρέπει να παρατηρείται κάθε νύχτα και να διαρκεί περισσότερο από ένα μήνα.

Συγκεκριμένοι παράγοντες φαίνεται ότι κάνουν την εμφάνισή της περισσότερο πιθανή. Η προχωρημένη ηλικία (η αϋπνία παρατηρείται πιο συχνά σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών), το γυναικείο φύλο, καθώς και το ιστορικό κατάθλιψης σχετίζονται άμεσα με το ενόχλημα. Επίσης, η αϋπνία μπορεί να οφείλεται και σε υπερβολικό στρες, άγχος, ιατρικά προβλήματα, καθώς και στη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων.


Τι προκαλεί την αϋπνία

Η βραχεία και η διαλείπουσα αϋπνία πάντως εντοπίζονται πιο συχνά σε ανθρώπους που υφίστανται κάτι από τα παρακάτω:

– Στρες

– Υπερβολικό θόρυβο στο περιβάλλον

– Πολύ υψηλές θερμοκρασίες

– Αλλαγές στο περιβάλλον τους, όπως όταν χρειάζεται να κοιμηθούν σε ένα ξενοδοχείο.

– Αλλαγές στον ημερήσιο κύκλο ύπνου-εγρήγορσης εξαιτίας ενός ταξιδιού

– Παρενέργειες φαρμάκων

Η χρόνια αϋπνία

Η χρόνια αϋπνία είναι περισσότερο περίπλοκη και συχνά είναι το αποτέλεσμα συνδυασμού πολλών παραγόντων που περιλαμβάνουν οργανικές αλλά και ψυχιατρικές παθήσεις. Ένα από τα συνήθη αίτια της χρόνιας αϋπνίας είναι η κατάθλιψη. Στα αίτια περιλαμβάνονται επίσης η αρθρίτιδα, οι παθήσεις των νεφρών, η καρδιακή ανεπάρκεια, το άσθμα, η νόσος του Parkinson αλλά και ο υπερθυρεοειδισμός. Πάντως, η χρόνια αϋπνία μπορεί επίσης να οφείλεται στο στρες, στην κατάχρηση της καφεΐνης και του αλκοόλ ή και σε χρόνιες διαταραχές του ομαλού κύκλου ύπνου-εγρήγορσης, όπως συμβαίνει σε εργάτες που εργάζονται σε βάρδιες.



Επιπρόσθετα, η αϋπνία προκαλείται σε πολλούς ανθρώπους και από τα παρακάτω:

– Την ιδέα ότι θα δυσκολευτούν να αποκοιμηθούν.

– Το κάπνισμα

– Την υπερβολική διάρκεια ενός μεσημεριανού ύπνου




Η αϋπνία παρατηρείται σε όλες τις ηλικίες και στα δύο φύλα. Η συχνότητα εμφάνισής της όμως αυξάνει ελαφρώς στις γυναίκες (ειδικά μετά την εμμηνόπαυση), καθώς και στους ηλικιωμένους.

Οι ασθενείς με αϋπνία αξιολογούνται με τη βοήθεια του ιατρικού τους ιστορικού, καθώς και του ημερολόγιου για τον ύπνο. Στο τελευταίο καταγράφονται οι συνήθειες του ύπνου αλλά και όλες οι δραστηριότητες πριν από αυτόν τόσο από τον ίδιο τον ασθενή όσο και από τον/τη σύντροφό του. Αυτά συνήθως δίνουν όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται ώστε ο ειδικός να διερευνήσει τα αίτια που έχουν προκαλέσει το ενόχλημα. Εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως η πολυπνογραφία, απαιτούνται μόνο όταν υπάρχει υποψία κάποιας πάθησης όπως η άπνοια ύπνου.



Πώς αντιμετωπίζεται;

Η βραχεία και η διαλείπουσα αϋπνία μπορεί να μη χρειάζονται κανενός είδους θεραπεία. Αν η αϋπνία οφείλεται σε προσωρινές αλλαγές του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης, π.χ., στο λεγόμενο jet lag, τότε το βιολογικό ρολόι θα επιστρέψει σύντομα στη φυσιολογική του κατάσταση, χωρίς μόνιμο πρόβλημα. Πάντως, άνθρωποι που παρουσιάζουν υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας και διαταραχή της απόδοσης τους ως αποτέλεσμα βραχείας διάρκειας αϋπνίας ενδείκνυται να χρησιμοποιήσουν υπναγωγά χάπια που μπορεί να τους βοηθήσουν. Η λήψη σκευασμάτων κατά της αϋπνίας χωρίς ιατρική συνταγή συνήθως δεν συστήνεται.



Η αντιμετώπιση της χρόνιας αϋπνίας συνίσταται στη:

– Διάγνωση και θεραπεία υποκείμενων ιατρικών και ψυχολογικών προβλημάτων

– Αναγνώριση ορισμένων τύπων συμπεριφοράς που μπορεί να επιδεινώνουν την αϋπνία και διακοπή τους

– Πιθανή χρήση υπναγωγών φαρμάκων


Η χρήση υπναγωγών και ηρεμιστικών χαπιών για τη χρόνια αϋπνία είναι αμφιλεγόμενη. Κάθε ασθενής που λαμβάνει ηρεμιστικά και υπναγωγά χάπια θα πρέπει να βρίσκεται υπό τη στενή επίβλεψη ενός ειδικού, ο οποίος θα αξιολογεί συνεχώς την αποτελεσματικότητά τους και θα ανιχνεύει έγκαιρα τις παρενέργειές τους. Σε γενικές γραμμές, τα υπναγωγά φάρμακα θα πρέπει να συνταγογραφούνται σε χαμηλότερες δόσεις και για τη μικρότερη δυνατή διάρκεια, ώστε οι ασθενείς να ανακουφιστούν από τα συμπτώματα της αϋπνίας. Για κάποια από αυτά τα φάρμακα η δόση θα πρέπει να ελαττώνεται σταδιακά μέχρι την πλήρη διακοπή τους, καθώς, αν διακοπούν απότομα, μπορεί να εμφανιστεί αϋπνία και πάλι.


Διάφορες θεραπείες συμπεριφοράς μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της χρόνιας αϋπνίας. Τέτοιες είναι:

Τεχνικές χαλάρωσης.
Υπάρχουν πολύ συγκεκριμένες τεχνικές χαλάρωσης που μπορούν να ελαττώσουν το άγχος και την ένταση του σώματος. Το αποτέλεσμα είναι ότι το μυαλό σταματά να τρέχει, οι μύες χαλαρώνουν και ο ύπνος έρχεται πιο εύκολα. Συνήθως χρειάζεται αρκετή πρακτική εξάσκηση ώστε να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα.

Σε πολλές επίσης περιπτώσεις βοηθά όταν το κρεβάτι σχετίζεται μόνο με τον ύπνο και τις σεξουαλικές δραστηριότητες. Το άτομο μπορεί να πηγαίνει στο κρεβάτι του μόνο όταν αισθάνεται πραγματικά νυσταγμένο. Εάν δεν μπορεί να κοιμηθεί, πρέπει να σηκωθεί και να επιστρέψει μόνο όταν νυστάξει πραγματικά. Έτσι αποφεύγει να κάθεται πολλή ώρα στο κρεβάτι του στριφογυρίζοντας απλώς, ενώ σταδιακά ο οργανισμός συνηθίζει στην ιδέα ότι το κρεβάτι συνδέεται αποκλειστικά με τον ύπνο και την ξεκούραση.

health.in.gr