Σύμμαχος ή εχθρός η τεχνολογία στην τάξη;

Οι παλαιότεροι εξ ημών έχουμε ζήσει τα σχολικά μας χρόνια με φόντο έναν μαυροπίνακα. Σήμερα, αυτός αποτελεί μαζί με τις κιμωλίες του παρελθόν, δίνοντας τη θέση του σε έναν διαδραστικό και συνάμα λαμπερό πίνακα. Τα παιδιά πέρα από τα βιβλία έχουν tablets, ομάδες που επικοινωνούν από τα έξυπνα κινητά τους, διαδίκτυο και πλέον και ΑΙ.

Το σχολείο του σήμερα έχει αλλάξει ριζικά με την τεχνολογία, άλλοτε ξένο σώμα, να έχει αυτή τη στιγμή εισβάλει στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλάζοντας τον τρόπο που μαθαίνουμε και διδάσκουμε. Το ερώτημα παραμένει: Είναι σύμμαχος ή κρύβει κινδύνους;

Περί διαδραστικής μάθησης ο λόγος

Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια που η τεχνολογία για τα παιδιά ήταν κάτι που βρισκόταν κυρίως στα σπίτια και εκτός της αίθουσας διδασκαλίας. Σήμερα, τα smartphones, τα tablets και οι διαδραστικοί πίνακες είναι βασικά εργαλεία για πολλούς εκπαιδευτικούς καθότι οι δυνατότητες που προσφέρουν είναι σίγουρα εντυπωσιακές.

Μέσω μίας οθόνης μίας έξυπνης συσκευής, οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε αμέτρητες πηγές γνώσης και πλέον μπορούν να ερευνήσουν, να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά βίντεο, να δουλέψουν σε ομαδικά projects με τη χρήση εφαρμογών και να δημιουργήσουν άρτιες παρουσιάσεις.

Ο διαδραστικός πίνακας μετατρέπει το μάθημα σε μια ζωντανή εμπειρία: στη γεωγραφία ζωντανεύουν οι χάρτες που περιστρέφονται σε 3D, στη Φυσική γίνονται πειράματα με προσομοιώσεις και τα Μαθηματικά αποκτούν νέο νόημα με διαδραστικά παιχνίδια.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η τεχνολογία μετατρέπει την παθητική παρακολούθηση σε ενεργό συμμετοχή, ενισχύοντας την κριτική σκέψη, το ενδιαφέρον και τη δημιουργικότητα.

Η σκοτεινή πλευρά… της οθόνης

Ωστόσο, ως είθισται, μαζί με τα οφέλη έρχονται και οι προκλήσεις. Με επιστημονικές έρευνες ήδη να το επιβεβαιώνουν, η υπερβολική χρήση οθονών είναι ίσως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για διάφορους -μείζονος ή ελάσσονος σημασίας- λόγους.

Ξεκινώντας με τη συνεχή έκθεση στο μπλε φως των οθονών που μπορεί και συνήθως επηρεάζει την υγεία των ματιών και την ποιότητα του απαραίτητου ύπνου και συνεχίζοντας με συνέπειες πιο βαθιές. Συγκεκριμένα, η τεχνολογία μπορεί να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση ψηφιακής κοινωνικοποίησης, κάτι σαν μία «μικρή φούσκα» γύρω από τον μαθητή, μειώνοντας την άμεση επαφή με τους συμμαθητές και τους δασκάλους. Η τόσο σημαντική για τον άνθρωπο κοινωνική αλληλεπίδραση, που είναι εξίσου σημαντική στα παιδιά για την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως η συνεργασία, η επικοινωνία και η ενσυναίσθηση, μπορεί να περιοριστεί. Είναι εξαιρετικής σπουδαιότητας να μην ξεχνάμε ότι η διαδικτυακή επικοινωνία δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη δύναμη της προσωπικής επαφής.

Social Media: Επικοινωνία ή Εξάρτηση;

Τα social media αποτελούν ένα ξεχωριστό μεγάλο κεφάλαιο για τους εφήβους σήμερα.

Από τη μία, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων μεταξύ των μαθητών και των εκπαιδευτικών, όπως για παράδειγμα μέσω κλειστών ομάδων για ομαδικές εργασίες. Ωστόσο, η παρουσία τους μέσα στο σχολικό περιβάλλον είναι συχνά προβληματική με κυριότερους κινδύνους τον διαδικτυακό εκφοβισμό, τη διάσπαση προσοχής και την εξάρτηση. Ένα απλό notification μπορεί να διακόψει τη ροή του μαθήματος, μια φωτογραφία μπορεί να γίνει αντικείμενο σχολιασμού (ενίοτε χλευασμού) και οι μαθητές μπορεί να χάσουν στη στιγμή την επαφή με την πραγματικότητα.

Και τι κάνουμε; Η ισορροπία είναι το κλειδί

Οι συζητήσεις κάθε χρόνο πληθαίνουν για το ζήτημα αν η τεχνολογία είναι σύμμαχος ή εχθρός. Όπως στους περισσότερους προβληματισμούς, η λύση/απάντηση είναι ότι μπορεί να είναι και τα δύο. Ο κίνδυνος δεν βρίσκεται στην τεχνολογία αυτή καθαυτή, αλλά στον τρόπο που τη χρησιμοποιούμε μικροί και μεγάλοι.

Η τεχνολογία δεν πρέπει να αντικαταστήσει τον εκπαιδευτικό, αλλά να λειτουργήσει ως ένα επιπλέον χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του. Η σωστή διαχείριση της τεχνολογίας απαιτεί καθοδήγηση, τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους γονείς. Το σχολείο πρέπει να διδάσκει όχι μόνο πώς να χρησιμοποιούν οι μαθητές τα ψηφιακά εργαλεία για τους ακαδημαϊκούς σκοπούς τους, αλλά και πώς να τα χρησιμοποιούν με υπευθυνότητα και μέτρο.

Η τεχνολογία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την αξία και ζεστασιά μιας δια ζώσης συζήτησης, τη χαρά στο βλέμμα ενός παιδιού όταν ανακαλύπτει κάτι καινούργιο ή τη δύναμη της ανθρώπινης επαφής εν γένει.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ρυθμούς που πολλές φορές δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε, η τεχνολογία είναι αναπόφευκτη. Το στοίχημα που θα πρέπει να κερδίσουμε είναι να τη χρησιμοποιήσουμε με σύνεση, αξιοποιώντας τα οφέλη της χωρίς να χάσουμε την ανθρώπινη διάσταση της μάθησης.