Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, οι Ρώσοι εθνικιστές και η «διπλωματία του Πάσχα»

«Είμαστε ανοιχτοί σε διάλογο με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση για το ουκρανικό», είχε διαμηνύσει από τις 20 Ιανουαρίου ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, ανήμερα της επανόδου του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

«Ο στόχος δεν πρέπει να είναι μια σύντομη εκεχειρία, κάποιου είδους ανάπαυλα για ανασύνταξη δυνάμεων και επανεξοπλισμό για τη μετέπειτα συνέχιση της σύγκρουσης, αλλά μια μακροπρόθεσμη ειρήνη, βασισμένη στο σεβασμό των νόμιμων συμφερόντων όλων των ανθρώπων, όλων των εθνών σε αυτή την περιοχή»…

Σχεδόν δύο μήνες μετά -μέσα στο χάος των πρώτων 50 ημερών της εποχής Τραμπ 2.0 κι ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται για τέταρτο χρόνο- η θέση του Βλαντίμιρ Πούτιν παραμένει η ίδια.

Η απάντησή του στην πρόταση προσωρινής κατάπαυσης του πυρός για 30 ημέρες -στην οποία έχει ήδη συναινέσει ο ταπεινωμένος από τον Ντόναλντ Τραμπ Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι- έχει ένα «ναι μεν», με ένα τεράστιο «αλλά»…

Κύριο μέλημα του Ρώσου προέδρου έδειχνε να είναι να μην χάσει το «παράθυρο ευκαιρίας» που έχει ανοίξει για τη Μόσχα με τους «Αμερικανούς εταίρους μας», όπως χαρακτηριστικά είπε.

Στην πραγματικότητα, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν έχει μετακινηθεί ούτε χιλιοστό από τις αξιώσεις του.

«Η ιδέα από μόνη της είναι σωστή και σίγουρα την υποστηρίζουμε, αλλά υπάρχουν θέματα που πρέπει να συζητήσουμε», δήλωσε διπλωματικά.

«Αυτή η κατάπαυση του πυρός θα πρέπει να οδηγήσει σε μια διαρκή ειρήνη και θα πρέπει να εξαλείψει τις βαθύτερες αιτίες αυτής της κρίσης».

Αυτές τις είχε παραθέσει αρχικά τον Δεκέμβριο του 2021, δύο μήνες πριν από την ρωσική πλήρη εισβολή στην Ουκρανία, κατηγορώντας τη «συλλογική Δύση» για ηγεμονική μονομέρεια και για αθέτηση υποσχέσεων με την όλο και μεγαλύτερη επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς.

Στο επίκεντρο ήταν και παραμένει η αρχιτεκτονική ασφαλείας στην -ταχέως σήμερα επανεξοπλιζόμενη και εξαιρετικά ανήσυχη για τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ- Ευρώπη.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν σε προ ημερών συνάντηση στο κρατικό ταμείο «Υπερασπιστές της Πατρίδας», που υποστηρίζει Ρώσους στρατιωτικούς που μάχονται στην Ουκρανία και τις οικογένειές τους (Sputnik/Mikhail Metzel/Pool via REUTERS)

Στο μυαλό του Πούτιν

Πλέον, έπειτα από τρία χρόνια πολέμου, οι αρχικοί όροι του Πούτιν έχουν εμπλουτιστεί και «χαλυβδώσει».

Περιλαμβάνουν παγίως την αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, με ρητές δεσμεύσεις για μη ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Τον τερματισμό της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο.

Καμία δυτική δύναμη στα ουκρανικά εδάφη, κόντρα στις πυρετώδεις -όσο και νεφελώδεις- προετοιμασίες της «συμμαχίας των προθύμων».

Αναγνώριση της προσάρτησης στη Ρωσική Ομοσπονδία των τεσσάρων ουκρανικών νότιων και νοτιοανατολικών επαρχιών (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα) -που οι δυνάμεις του δεν έχουν ακόμη καταλάβει πλήρως- καθώς και της χερσονήσου της Κριμαίας.

Παράδοση των Ουκρανών στη ρωσική δυτική περιφέρεια Κουρσκ, όπου εισέβαλαν πέρυσι τον Αύγουστο.

Η Μόσχα ισχυρίζεται ότι έχει πλέον ανακτήσει τον έλεγχο του 86% των εκεί κατεχόμενων εδαφών, εντείνοντας -και σε αυτό το μέτωπο- τις επιχειρήσεις και σπεύδοντας για να βγάλει από την όποια διαπραγματευτική «εξίσωση» τυχόν ανταλλαγή εδαφών.

Συνολικά, το μήνυμα κατέστη σημειολογικά σαφές από την αιφνιδιαστική επίσκεψη του Πούτιν στο Κουρσκ, με στρατιωτική στολή.

Ένα ασυνήθιστο θέαμα για τον Ρώσο πρόεδρο, τη στιγμή που είχε στο τραπέζι την πρόταση προσωρινής εκεχειρίας.

Οι γνώμες διίστανται ως προς το κατά πόσο ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι διατεθειμένος για διαπραγματεύσεις σε αυτή τη φάση ή απλά κωλυσιεργεί, αποφεύγοντας παράλληλα να «ψυχράνει» τις προς αναθέρμανση σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Υπάρχει επίσης αμοιβαία καχυποψία μεταξύ Μόσχας και Κιέβου ότι η προσωρινή κατάπαυση του πυρός μπορεί να αποδειχθεί παγίδα.

Εκδοχή, που κυριαρχεί στις τάξεις των Ρώσων εθνικιστών, φιλοπολεμικών μπλόγκερ και στρατιωτικών ανταποκριτών, με σημαντική επιρροή στο εσωτερικό της χώρας.

Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν με στρατιωτική στολή στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Κουρσκ, σε χειραψία με τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, Βαλέρι Γκεράσιμοφ (Kremlin.ru/Handout via REUTERS)

«Μια κλασική παγίδα»;

«Η Ουάσιγκτον επαναλαμβάνει τη στρατιωτική της υποστήριξη στις ουκρανικές δυνάμεις, δηλώνοντας άλλη μια φορά ευθέως τη συμμετοχή της στον πόλεμο κατά της Ρωσίας», γράφει ο φιλοπολεμικός μπλόγκερ Αλεξέι Ζιβόφ.

«30 ημέρες είναι μια εντελώς ασήμαντη περίοδος, που χρειάζεται η Ουκρανία, όχι η Ρωσία, για να αναπληρώσει τις απώλειες και να προετοιμάσει νέες γραμμές άμυνας», αναφέρει το φιλοπολεμικό κανάλι «Αρχάγγελος των Ειδικών Δυνάμεων» στο Telegram, με περισσότερους από 1,1 εκατομμύρια συνδρομητές.

Άλλα κανάλια με επιρροή χαρακτηρίζουν μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός «στρατηγικό λάθος», που θα επέτρεπε στην Ουκρανία να ενισχύσει την παρουσία της στο Ντονμπάς.

«Μια κλασική παγίδα… Τότε θα πούμε ότι εξαπατηθήκαμε ξανά», προειδοποιεί ο Μπαρίς Ρόζιν, στρατιωτικός μπλόγκερ με 866.000 ακολούθους στο Telegram.

Κατά τον υπερεθνικιστή -φερόμενο μυστικοσύμβουλο του Ρώσου προέδρου- Αλεξάντερ Ντούγκιν, «ο Τραμπ σπεύδει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, επειδή οι αντίπαλοί του στο βαθύ κράτος [των ΗΠΑ] έχουν ανασυνταχθεί και εξαπολύουν μαζική αντεπίθεση εναντίον του ίδιου και του [Έλον] Μασκ».

Αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος «δεν έχει σαφή ιδέα για το πώς θα το κάνει και δεν είναι ακόμη έτοιμος να αποσυρθεί μονομερώς από τον πόλεμο», εκτιμά.

«Η κατάπαυση του πυρός δεν είναι μια σοβαρή επιλογή, ειδικά όταν η Ουκρανία αρχίζει ξεκάθαρα να χάνει».

Όμως το «παράθυρο» των διαπραγματεύσεων δεν θα είναι ανοιχτό για πολύ.

Εν μέσω στοιβαζόμενων προβλημάτων στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει άμεσα μια πρώτη διπλωματική νίκη, έστω και λειψή -όπως έκανε και στον πόλεμο στη Γάζα.

Αν το παζάρι για την προσωρινή εκεχειρία «τραβήξει σε μάκρος, η Ουάσιγκτον μπορεί να χάσει το ενδιαφέρον της», λέει στους Moscow Times Ρώσος αξιωματούχος, με γνώση των διαπραγματεύσεων.

Στους κόλπους της αμερικανικής κυβέρνησης «οι εσωτερικές αντιθέσεις εντείνονται», εξηγεί, «και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους ασκούν πιέσεις».

«Επιπλέον, ο Τραμπ αντιμετωπίζει μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση: τη διαχείριση των σχέσεων με την Κίνα»…

Δύο φιγούρες με μάσκες των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας, Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν, παίζουν γεωπολιτικό πόκερ σε ένα τραπέζι στρωμένο με την ουκρανική σημαία, στο πλαίσιο διαδήλωσης στην Πράγα, με τίτλο «Ευρώπη, είναι η σειρά σου!» (REUTERS/Eva Korinkova)

Το μεγάλο «παζάρι»

Οι εν εξελίξει διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας δεν αφορούν μόνο τον πόλεμο και το μέλλον της Ουκρανίας.

Στο «κάδρο» είναι οι ρωσο-αμερικανικές σχέσεις, με κάθε πλευρά να επιδιώκει να αποκομίσει τα δικά της στρατηγικά οφέλη.

Ο Τραμπ φιλοδοξεί -ματαίως κατά τους περισσότερους αναλυτές- να διασπάσει τον στρατηγικό άξονα μεταξύ της Μόσχας και του Πεκίνου.

Ο Πούτιν τρίβει τα χέρια του με τις τραμπικές ρηγματώσεις στο ΝΑΤΟ και τον πανικό των Ευρωπαίων, που καλούνται να επωμιστούν τις εγγυήσεις ασφαλείας προς το Κίεβο, χωρίς να έχουν πλέον καν δεδομένη τη συμμαχική στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ.

Τούτων λεχθέντων, ο Ρώσος πρόεδρος βλέπει ανοιχτό το δρόμο για χαλάρωση ή άρση των δυτικών κυρώσεων -θέμα για το οποίο οι Αμερικανοί αναμένεται να ασκήσουν σημαντικές πιέσεις στους Ευρωπαίους- παγίωση της περιφερειακής ισχύος της και τη μεγάλη επιστροφή της Ρωσίας στα διεθνή φόρα, επί ίσοις όροις.

Όμως τίποτα δεν είναι ακόμη σαφές ή δεδομένο.

Και ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν δείχνει να βιάζεται.

Παρά τις απειλές Τραμπ για πιθανές «καταστροφικές κυρώσεις» σε βάρος μιας μη συνεργαζόμενης άμεσα Ρωσίας, το διμερές εμπόριο δεν είναι ούτως ή άλλως πολύ σημαντικό και για τις δυο πλευρές.

Ιδανικά, η Μόσχα θα προτιμούσε να καθυστερήσει τη συνάντηση όσο το δυνατόν περισσότερο, για να μεγιστοποιήσει τις πιθανές παραχωρήσεις από την Ουάσιγκτον.

Ωστόσο Ρώσοι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν επίσης την ανάγκη η Μόσχα να «αδράξει τη στιγμή».

Η πολυαναμενόμενη, αλλά ακόμη μη προγραμματισμένη σύνοδος κορυφής μεταξύ των προέδρων των ΗΠΑ και της Ρωσίας αναμένεται να κρύβει πολλές ανατροπές και εκπλήξεις (PhotoQ Shutterstock)

Η «διπλωματία του Πάσχα»

«Ένα σενάριο που συζητείται είναι μια σύνοδος κορυφής κοντά στο Πάσχα», δήλωσε Ρώσος διπλωμάτης στους Moscow Times.

Έξι μέλη της ρωσικής κυβέρνησης επιβεβαίωσαν στον ανεξάρτητο ειδησεογραφικό ιστότοπο ότι το Κρεμλίνο θέλει να κανονίσει κάποια στιγμή τον Απρίλιο ή τον Μάιο μια δια ζώσης συνάντηση μεταξύ των Πούτιν και Τραμπ σε μια τρίτη χώρα.

Φημολογείται ότι θα μπορούσε να συμπέσει χρονικά με την επίσκεψη που έχει προαναγγείλει ότι θα κάνει ο Τραμπ στη -φιλόξενη και για τους δύο ηγέτες- Σαουδική Αραβία, περί τα τέλη Απριλίου.

«Για να μην χάσουμε το παράθυρο ευκαιρίας, η συνάντηση πρέπει να γίνει πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές», υπογράμμισε Ρώσος διπλωμάτης.

Προϋπόθεση προφανώς αποτελεί μια συμφωνία για 30ήμερη κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία.

Όμως είναι εκεί, στη σύνοδο κορυφής, που θα κριθούν πολλά.

Και είναι τότε που Ουκρανοί και Ευρωπαίοι θα μάθουν, ως απλοί παρατηρητές, εάν και ποιές παραχωρήσεις είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι πρόεδροι των ΗΠΑ και της Ρωσίας…

Και δη ο Ντόναλντ Τραμπ.