Από τον Ναπολέοντα στον Μακρόν: Πώς οι Γάλλοι έμαθαν να αγαπούν τον «Μεγάλο Αδελφό»

Ελευθερία. Ισότητα. Αλλά κυρίως: Ασφάλεια. Ολα ξεκίνησαν με τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Eπί δύο αιώνες, η Γαλλία δημιούργησε έναν μηχανισμό παρακολουθήσεων ικανό να υποκλέπτει ιδιωτικές επικοινωνίες. Να διατηρεί δεδομένα κίνησης και τοποθεσίας για έως και ένα έτος. Να αποθηκεύει δακτυλικά αποτυπώματα και να παρακολουθεί το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας με κάμερες.

Αυτό το σύστημα, το οποίο αντιμετώπισε διαμαρτυρία από οργανώσεις ψηφιακών δικαιωμάτων και εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών, θα βρεθεί στο προσκήνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι, ένα χρόνο από σήμερα, γράφει το Politico. Τον ερχόμενο Ιούλιο, η Γαλλία θα αναπτύξει ένα δίκτυο μεγάλης κλίμακας με κάμερες παρακολούθησης που θα μεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο και θα υποστηρίζονται από αλγόριθμους — για πρώτη φορά στην Ευρώπη. Τι δεν περιλαμβάνεται στο σχέδιο; Η αναγνώριση προσώπου.

Τον Ιούνιο, το γαλλικό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο της κυβέρνησης που επιτρέπει στους αστυνομικούς να παρακολουθούν ύποπτους εγκληματίες σε πραγματικό χρόνο μέσω της πρόσβασης στη γεωγραφική θέση, την κάμερα και το μικρόφωνο των συσκευών τους. Το Παρίσι άσκησε επίσης πίεση στις Βρυξέλλες για να του επιτραπεί να κατασκοπεύει δημοσιογράφους στο όνομα της εθνικής ασφάλειας.

Καθώς οι νόμοι περί επιτήρησης και ασφάλειας έχουν συσσωρευτεί τις τελευταίες δεκαετίες, οι πολίτες έχουν διχαστεί. Οι υποστηρικτές λένε ότι η επιβολή του νόμου και οι υπηρεσίες πληροφοριών χρειάζονται τέτοιες εξουσίες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εγκλήματος. Η αλγοριθμική βιντεοπαρακολούθηση θα είχε αποτρέψει την τρομοκρατική επίθεση στη Νίκαια το 2016, ισχυρίστηκε ο Σάσα Χουλιέ, εξέχων δικηγόρος από το κόμμα της Αναγέννησης του Μακρόν. Οι αντίπαλοι επισημαίνουν την επίδραση των νόμων στις πολιτικές ελευθερίες και φοβούνται ότι η Γαλλία μεταμορφώνεται σε μια δυστοπική κοινωνία.

Τόσο οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου όσο και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι το 2015 έχουν επιταχύνει τη μαζική παρακολούθηση στη Γαλλία, αλλά η παράδοση της χώρας στην κατασκοπεία, την παρακολούθηση και τη συλλογή δεδομένων χρονολογείται από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη στις αρχές του 1800.

«Ιστορικά, η Γαλλία ήταν στην πρώτη γραμμή αυτών των θεμάτων, όσον αφορά τους φακέλους και τα αρχεία της αστυνομίας. Κατά τη διάρκεια της Πρώτης Αυτοκρατορίας, η εξαιρετικά συγκεντρωτική κυβέρνηση της Γαλλίας ήταν αποφασισμένη να παρακολουθεί ολόκληρη την επικράτεια», λέει ο Ολιβιέ Αϊμ, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Πριν απ’ τις ηλεκτρονικές συσκευές, το χαρτί ήταν το κύριο εργαλείο ελέγχου, επειδή τα έγγραφα ταυτοποίησης χρησιμοποιούνταν για την παρακολούθηση των ταξιδιών, εξηγεί.

Ο Ναπολέων αναβίωσε την Αστυνομική Διεύθυνση του Παρισιού και ανέθεσε στις αρχές επιβολής του νόμου νέες εξουσίες να κρατούν υπό έλεγχο τους πολιτικούς αντιπάλους του. Στη δεκαετία του 1880 ο Αλφόνς Μπερτιγιόν, ο οποίος εργαζόταν για την Αστυνομική Διεύθυνση του Παρισιού, εισήγαγε έναν νέο τρόπο αναγνώρισης υπόπτων και εγκληματιών χρησιμοποιώντας βιομετρικά χαρακτηριστικά – τον πρόδρομο της αναγνώρισης προσώπου. Στη συνέχεια, η μέθοδος Μπερτιγιόν θα εξαπλωνόταν σε όλο τον κόσμο.

Μεταξύ 1870 και 1940, επί Τρίτης Δημοκρατίας, η αστυνομία διατηρούσε έναν τεράστιο φάκελο – που ονομάστηκε Κεντρικός Φάκελος της Εθνικής Ασφάλειας – με πληροφορίες για 600.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων αναρχικών και κομμουνιστών, ορισμένων αλλοδαπών, εγκληματιών και ατόμων που ζήτησαν έγγραφα ταυτοποίησης.

Στις αρχές του 21ου αιώνα, οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες εγκαινίασαν μια σταθερή ροή αμφιλεγόμενων νόμων παρακολούθησης – τόσο υπό αριστερές όσο και δεξιές κυβερνήσεις. Στο όνομα της εθνικής ασφάλειας οι νομοθέτες έδωσαν στις υπηρεσίες πληροφοριών επιβολής του νόμου εξουσίες άνευ προηγουμένου να κατασκοπεύουν πολίτες, με περιορισμένη δικαστική εποπτεία. Το 2020, υπήρχαν περίπου 90.000 κάμερες παρακολούθησης βίντεο από την αστυνομία και τη χωροφυλακή στη Γαλλία. Το κράτος βοηθά τους τοπικούς αξιωματούχους στη χρηματοδότησή τους μέσω ενός ειδικού δημόσιου ταμείου.

Παρότι έχουν υπάρξει διαμαρτυρίες και συνεχίζονται, το ζήτημα φαίνεται να μην ενοχλεί ιδιαίτερα το ευρύ κοινό, παρατηρεί το Politico. Τον Μάρτιο, την ίδια μέρα, που μια χούφτα γάλλων βουλευτών ψήφισαν να επιτραπούν κάμερες παρακολούθησης βίντεο με τεχνητή νοημοσύνη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού το 2024, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος από τον πρόεδρο Μακρόν.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο»