Φινλανδική υπεροχή

Ονομάζεται Onkalo, μοιάζει με γιγάντια μυρμηγκοφωλιά και είναι ειδικά σχεδιασμένο να «ζήσει» τουλάχιστον για τα επόμενα 100.000 χρόνια! Πρόκειται για το πρώτο στον κόσμο υπόγειο αποθετήριο ραδιενεργών αποβλήτων και ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα της Φινλανδίας, μιας χώρας η οποία παράγει το 40% της ηλεκτρικής ενέργειάς της σε πυρηνικά εργοστάσια. Onkalo σημαίνει «σπηλιά» ή και «πηγάδι» στα φινλανδικά. Ωστόσο καμιά έννοια δεν είναι ικανή να περιγράψει το δαιδαλώδες οικοδόμημα το οποίο βρίσκεται 430 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης.

Μπορεί η πυρηνική ενέργεια να μη δημιουργεί αέρια του θερμοκηπίου, αλλά ενέχει άλλους κινδύνους. Παγκοσμίως, τα ραδιενεργά απόβλητα υπολογίζονται σε 263.000 τόνους, ενώ η Φινλανδία το 2019 παρήγαγε 2.300 τόνους. Μέχρι τώρα η σκανδιναβική αυτή χώρα τοποθετούσε τα ραδιενεργά απόβλητα (ραβδία εξασθενημένου πλουτωνίου) σε ειδικά διαμορφωμένες υπέργειες πισίνες, ενώ άλλες χώρες προτιμούν την ξηρή αποθήκευση σε επίσης υπέργειους αποθηκευτικούς χώρους κατασκευασμένους από χάλυβα και σκυρόδεμα. Και στις δύο περιπτώσεις όμως ελλοχεύει ο κίνδυνος ατυχήματος. Ετσι αποφασίστηκε η δημιουργία του Onkalo σε μια περιοχή όπου το βραχώδες υπέδαφος κρίθηκε ιδανικό. Για την ακρίβεια, το υπέδαφος αποτελείται από γνευσίτη, πέτρωμα που σχηματίστηκε πριν από 2 δισεκατομμύρια χρόνια σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και αυξημένης πίεσης και έχει παραμείνει αναλλοίωτο από τότε.

Το βασικό πλεονέκτημα της Φινλανδίας δεν είναι το υπέδαφος, λένε οι αναλυτές, αλλά η δημοκρατική κουλτούρα της. Επί προεδρίας Ομπάμα, οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να απορρίψουν σχέδια για τη δημιουργία αντίστοιχου αποθετηρίου στην έρημο της Νεβάδα καθώς αυτά δεν γίνονταν αποδεκτά από τις τοπικές κοινωνίες. Ωστόσο, στη Φινλανδία, όπου οι σοβαρές αποφάσεις λαμβάνονται μετά από διαβούλευση με όλους τους εμπλεκομένους, οι καλά πληροφορημένοι πολίτες συμμετέχουν σε όλα τα στάδια των διαβουλεύσεων, εκφράζουν έγκαιρα τους φόβους και τις αντιρρήσεις τους και (συν)διαμορφώνουν τις τελικές αποφάσεις. Στην περίπτωση του Onkalo αποφασίστηκε τα ραβδία εξασθενημένου πλουτωνίου να «φυλακίζονται» σε δοχεία χαλκού και να θωρακίζονται περαιτέρω πριν τοποθετηθούν στις υπόγειες στοές τους. Κάθε στοά που θα γεμίζει θα σφραγίζεται ερμητικά και όταν όλες γεμίσουν, το σύνολο του Onkalo θα σφραγιστεί και θα… ξεχαστεί! Κανείς βεβαίως από εμάς δεν θα είναι εδώ μετά από 100.000 χρόνια για να διαπιστώσει την ασφάλεια της κατασκευής, ωστόσο οι Φινλανδοί κοιμούνται ήσυχοι ότι έχουν κάνει το καλύτερο για τις επόμενες γενιές.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα