Επιχειρηματολογία και κριτική σκέψη

Για την κυριαρχία του ορθού λόγου είναι απαραίτητη η διατύπωση επιχειρημάτων και αντεπιχειρημάτων αντί για αφορισμούς και κατηγορηματικές τοποθετήσεις. Κάθε επιχείρημα οφείλει να έχει ισχυρά και αδύνατα σημεία, που αυτός που τα διατυπώνει να τα γνωρίζει και να τα έχει μελετήσει. Κι αφού τα ζυγίσει να συνθέσει ένα πειστικό συμπέρασμα.

Η επιχειρηματολογία αποτελεί στην ουσία της τέχνη. Που ξεκινά από το πώς ξεκινά το γράψιμο ενός κειμένου και η κατάρτιση μιας ομιλίας, πώς τα χτίζεις, πώς μπορείς να ενισχύσεις τους ισχυρισμούς σου και πώς να φθάσεις σ’ ένα δυνατό συμπέρασμα. Ολα αυτά προϋποθέτουν αξιολόγηση των επιχειρημάτων των άλλων και προώθηση των δικών σου. Ο ενδιαφερόμενος οφείλει να μελετήσει την ιστορία και παραδείγματα από διάφορα είδη ομιλιών και κειμένων και να μάθει από όλα αυτά. Να δει επίσης τι τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τι παγίδες μπορούν να αποφευχθούν στον τομέα της αναλυτικής σκέψης και συγγραφής.

Στον τομέα αυτόν οφείλουν να απασχοληθούν και να μελετήσουν όχι μόνο φοιτητές των τομέων δημιουργικής γραφής και πολιτικών επιστημών αλλά και πολλοί επαγγελματίες που ξεκινούν να γράφουν κείμενα χωρίς ειδική προετοιμασία, σαφή σκελετό ανάπτυξης επιχειρημάτων και χωρίς τη διατύπωση αρχικά ερωτημάτων που στην πορεία θα βρουν τις κατάλληλες απαντήσεις (δηλαδή δημοσιογράφοι, νομικοί, ερευνητές, πολιτικοί). Οπως επίσης απαραίτητη είναι μια τέτοια προετοιμασία για τον καθέναν που έχει μπροστά του θέματα για τα οποία οφείλει να πείσει και να το κάνει πειστικά.

Το χτίσιμο ενός επιχειρήματος οφείλει αρχικά να έχει σημείο εκκίνησης το πρόβλημα που οφείλει να εντοπισθεί και τα ερωτήματα στα οποία πρέπει να δοθούν απαντήσεις. Στη συνέχεια το πρόβλημα πρέπει να αναλυθεί στα συστατικά μέρη που το απαρτίζουν. Και για το καθένα να αναπτυχθούν επιχειρήματα που τονίζουν τις ενδεχόμενες εναλλακτικές λύσεις. Στο τέλος, πρέπει να εξετασθούν ενδεχόμενα αντεπιχειρήματα και να βρεθούν πειστικές απαντήσεις. Σαν συμπέρασμα, τα θετικά επιχειρήματα πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα ενιαίο κείμενο που να διατυπώνει απόψεις για τις μελλοντικές εξελίξεις και να οριοθετεί κινήσεις, πράξεις και κατευθύνσεις…

Στις περιπτώσεις που δεν είναι κάποιος σίγουρος για την ακρίβεια της άποψής του την αποσύρει αντί να επιμείνει σε αυτή. Βασικό ζήτημα είναι η οικοδόμηση αξιοπιστίας. Στην περίπτωση που είναι απαραίτητη η επιτυχία στην πειστική προβολή ενός επιχειρήματος που είναι αβέβαιη η εγκυρότητά του, καλό είναι να χτισθεί αξιοπιστία με έκφραση αμφιβολιών σε άλλα ζητήματα, για τα οποία υπάρχει απόλυτη σιγουριά. Στο κρίσιμο θέμα λοιπόν, ακόμα κι αν δεν υπάρχει σιγουριά, διατυπώνεται με απόλυτο τρόπο η επιχειρηματολογία με απόλυτη βεβαιότητα για την ακρίβειά της. Με τη θεμελιωμένη ήδη αξιοπιστία η άποψη γίνεται τότε δεκτή δίχως αμφιβολίες από όλους…

Αποδεικνύεται έτσι πως η επιχειρηματολογία είναι τέχνη που χρειάζεται μελέτη και εξάσκηση.