Για τον Κώστα Γαβρά

Κι αίφνης είχαμε χαμό. Τα «φιλελεύθερα» πληκτρολόγια άναψαν: Μα είναι δυνατόν ο Κώστας Γαβράς να γυρίζει ταινία με λεφτά δικά μας για την πρώτη φορά Αριστερά;

Αφορμή του νέου ηθικού πανικού, όντως η ταινία του διεθνούς σκηνοθέτη που ξεκίνησε όντως να γυρίζεται εν Αθήναις με όντως σεναριακή εκκίνηση την πρώτη φορά Αριστερά – μέχρι τουλάχιστον το τρίτο Μνημόνιο της χώρας.

Από εδώ και πέρα όμως ξεκινάει η παρανόηση. Για όποιον-α έχει μια στοιχειώδη επαφή με την επικαιρότητα, ο Κώστας Γαβράς όντως ήθελε από την πρώτη στιγμή να σκηνοθετήσει ταινία με βάση τα γεγονότα του 2015, την Ανοιξη των Αθηνών, όπως την αποκαλούσε ο Γιάνης Βαρουφάκης. Για όποιον όμως έχει διαβάσει έστω και λίγες σελίδες από το «Adults in the room» – το βιβλίο πάνω στο οποίο βασίζεται το σενάριο της ταινίας – ξέρει πως η αφήγηση των γεγονότων από τον τότε υπουργό Οικονομικών και σημερινό γραμματέα του MέΡΑ25, μόνον κολακευτική δεν είναι για το Μέγαρο Μαξίμου, τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα. Αποδομητικό, απομαγευτικό, στη βάση του εξιστορεί ένα απίστευτο power game της συριζαϊκής διακυβέρνησης αλλά και τα όρια της ΕΕ, των θεσμών της και του δημοσιονομικού της ζουρλομανδύα.

Υπό αυτή την έννοια οι κραυγές της νέας Ιεράς Εξέτασης για την υπόθεση δεν έχουν βάση πως η ταινία θα εξιδανικεύει τις τότε ημέρες, τον τότε υπουργό, την τότε κυβέρνηση. Βέβαια εδώ τίθεται κάτι ακόμη σοβαρότερο: Ακόμη κι αν ο σκηνοθέτης επιλέξει να εξιδανικεύσει, ποιος αλήθεια έχει δικαίωμα να τον σταματήσει και μάλιστα με το ανεδαφικό επιχείρημα πως η ταινία γίνεται με τα λεφτά μας; Το λέω γιατί πολύ απλά δεν μιλάμε για χρηματοδότηση αλλά για επιστροφή φόρου, cash rebate το λένε, και πρόκειται για επιστροφή χρημάτων η οποία ανέρχεται στο 35% των επιλέξιμων δαπανών που πραγματοποίησαν οι παραγωγοί της ταινίας στην Ελλάδα. Πολλές δε οι χώρες που το κάνουν χρόνια τώρα για να προσελκύουν διεθνείς παραγωγές. Αρα; Πέραν δε από αυτό, η αντίληψη πως αφού γίνεται κάτι με τα λεφτά μας – που δεν γίνεται – θα πρέπει να λογοδοτεί ο καλλιτέχνης ή ακόμη και να υποβάλει το σενάριό του προς επικύρωση. Πού άραγε; Σε ποιον φορέα; Στο Facebook; Στην Εκκλησία; Στη Βουλή; Στα κόμματα; Στο καφέ Φίλιον; Πού άραγε;

Κοινώς έχω την γνώμη πως μπορεί καθείς να ξεσχίσει κριτικά τον Γαβρά ή τον Σμαραγδή ή τον Καουρισμάκι, δεν μπορεί όμως προληπτικά να έχει λόγο στο έργο τους – μιλώ πάντα για έργα στο πλαίσιο της Δημοκρατίας, όχι ναζιστικούς ύμνους και εποποιίες. Στην Ελλάδα βέβαια των Μνημονίων έχουν γίνει ορισμένες παρανοήσεις. Τα κόμματα του νέου ηθικού πανικού και μέρος των ΜΜΕ, επενδύουν στο χριστεπώνυμο πλήθος, στον νέο φόβο, ενώ βλέπουν την Ευρωπαϊκή Ενωση ως το νέο τοτέμ που δεν σηκώνει αμφισβήτηση – την ίδια ώρα που αφήνουν χώρο μόνον στην Ακροδεξιά της αποδόμηση από τους διάφορους Σαλβίνι και Ορμπαν.

Ας αφήσουμε τον Γαβρά να κάνει την ταινία του. Ας αξιοποιήσουμε το μεγάλο του όνομα και τη διαδρομή του έξω. Ας θυμηθούμε τα γεγονότα έστω μέσω της διαθλασμένης Τέχνης. Ας αφήσουμε χώρο στην Τέχνη και τις ερμηνείες της. Αλλιώς, δεν θα ξεχωρίζουμε σε λίγο από τους επικίνδυνους τύπους που μαζεύτηκαν για να απαγορεύσουν παλιότερα τον «Τελευταίο Πειρασμό» ή μεταγενέστερα το «Corpus Christi» στο Χυτήριο. Θυμάστε ποιοι ήταν αυτοί άραγε;