Best Of Vol #1 στην Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης

Με μια αναδρομή στις καλύτερες ταινίες που προβλήθηκαν τη χρονιά που πέρασε ολοκληρώνεται η κινηματογραφική σαιζόν της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης. Στα δύο αφιερώματα, με τίτλο Best Of Vol #1 (22 – 25/05/2014) και Best Of Vol #2 (29/05 – 01/06/2014) προβάλλονται οκτώ ταινίες που κέρδισαν τον τελευταίο χρόνο τις εντυπώσεις του κοινού και ανανεώνουν με τον καλύτερο τρόπο το ραντεβού της Ταινιοθήκης με τους θεατές το φθινόπωρο!

Οι ταινίες φέρουν τις υπογραφές σπουδαίων σκηνοθετών όπως οι Φραντσέσκο Ρόζι, Μικελάντζελο Αντονιόνι, Ντένις Χόπερ, Τζίλο Ποντεκόρβο, Τζόελ και Ίθαν Κοέν, Εμίλιο Μαρτίνεθ Λάθαρο, Κένζι Μιζογκούτσι και Γούντι Άλεν.

BEST OF VOL #1 – Πρόγραμμα προβολών

ΠΕΜΠΤΗ 22/5
19.00 Τα χέρια πάνω στην πόλη
21.30 Οι ξεγραμμένοι

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/5
19.00 Η μάχη του Αλγερίου
21.30 Μόνο αίμα

ΣΑΒΒΑΤΟ 24/5
19.00 Οι ξεγραμμένοι
21.30 Η μάχη του Αλγερίου

ΚΥΡΙΑΚΗ 25/5
19.30 Μόνο αίμα
21.00 Τα χέρια πάνω στην πόλη

Τα χέρια πάνω από την πόλη / Hands Over the City / Le mani sulla città
(Ιταλία – Γαλλία, 1963)

Σκηνοθεσία: Φραντσέσκο Ρόζι / Francesco Rosi. Με τους: Rod Steiger, Salvo Randone, Guido Alberti. Ασπρόμαυρη, 105΄.

Νάπολη, αρχές της δεκαετίας του ‘60. Σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά της πόλης καταρρέει μια παλιά πολυκατοικία, λόγω των εργασιών στο γειτονικό εργοτάξιο, με αποτέλεσμα να υπάρξουν νεκροί και τραυματίες. Υπεύθυνος της καταστροφής θεωρείται ο εργολάβος Εντοάρντο Νοτόλα, δημοτικός σύμβουλος της δεξιάς παράταξης που διοικεί την πόλη. Αρχίζουν οι δικαστικές έρευνες στις οποίες εμπλέκεται άμεσα ο Νοτόλα, για να διαπιστωθούν οι αιτίες και να αποδοθούν οι ευθύνες, όμως τα έγγραφα και οι τυπικές διαδικασίες που τον αφορούν αποδεικνύονται όλα σύννομα και τελικά κανείς δεν διώκεται. Καθώς το όνομα του εργολάβου έχει «λερωθεί», το κόμμα τον αποσύρει από τη λίστα των επερχόμενων εκλογών. Όμως ο αδίστακτος επιχειρηματίας που δεν θέλει να χάσει την εξουσία και τα προνόμια που του παρέχει η θέση του στο Δήμο, δηλαδή τη δυνατότητα να κερδοσκοπεί στον τομέα των κατασκευών, χρησιμοποιεί όσα μέσα διαθέτει, θεμιτά και αθέμιτα, για να επανεκλεγεί. Αλλάζοντας πολιτικό κόμμα, μετακινούμενος πολιτικά στο κέντρο, όχι μόνον θα καταφέρει να επανεκλεγεί, αλλά θα παραμείνει και στη θέση εξουσίας που κατείχε, συνεχίζοντας να κερδοσκοπεί στο τομέα των οικοδομών με την κατασκευαστική του εταιρεία.

Βραβευμένη με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας, η ταινία Τα χέρια πάνω από την πόλη διατηρεί 50 χρόνια μετά ακέραια την καταγγελτική της δύναμη, την επικαιρότητα και τη δυσάρεστη αλήθεια της, γεγονός που της προσδίδει τη διάσταση ενός διαχρονικού ιστορικού ντοκουμέντου που ξεπερνάει την εποχή του. Πρόκειται για ένα έργο που πηγαίνει κατευθείαν στις ρίζες ενός καρκινώματος που απειλεί τα θεμέλια και τη συνοχή της κοινωνίας και το οποίο μιλά, χωρίς να μασά τα λόγια του, για το φαινόμενο της διαπλοκής ανάμεσα στην πολιτική και την οικονομική εξουσία –μόνιμη και τότε και τώρα- πηγή της διαφθοράς και ανοιχτή πληγή του δημόσιου βίου. Η ταινία ξεπερνά τα όρια της απλής καταγγελίας, καθώς ερευνά το πρόβλημα με μια εντυπωσιακή τεκμηρίωση που αγγίζει τα όρια του ντοκιμαντέρ. Αποκαλύπτοντας τους μηχανισμούς, «τυπικά νόμιμους» μεν, αλλά πάντα στα αμφιλεγόμενα σύνορα του νόμου, με τρόπο ξεκάθαρο, δείχνει πώς μια διεφθαρμένη πολιτική τάξη, σε αγαστή συνεργασία με τους αετονύχηδες επιχειρηματίες και την αόρατη, αλλά πανταχού παρούσα Καμόρρα, κρατούν στα βρώμικα χέρια τους μια ολόκληρη πόλη. Ο πατριάρχης του ιταλικού πολιτικού σινεμά Φραντσέσκο Ρόζι, γέννημα θρέμμα της Νάπολης, δυο χρόνια μετά τον αριστουργηματικό Σαλβατόρε Τζουλιάνο χτυπά ξανά, αναδεικνύοντας ένα κακοήθες μελάνωμα της ιταλικής (και όχι μόνον) κοινωνίας. Είναι εμβληματική η φράση που εμφανίζεται στην οθόνη με τους τίτλους του τέλους: «Τα πρόσωπα και τα γεγονότα που αφηγείται η ταινία είναι φανταστικά, η πραγματικότητα όμως που τα δημιούργησε είναι απολύτως αυθεντική». Εξαιρετική η ερμηνεία του σπουδαίου Ροντ Στάιγκερ στον ρόλο του εργολάβου και θαυμάσια η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Τζιάνι ντι Βενάντσο.

Οι ξεγραμμένοι / Out of the Blue
(Καναδάς, 1980)
Σκηνοθεσία: Ντένις Χόπερ / Dennis Hopper. Έγχρωμη, 94΄.

Η ταινία περιστρέφεται γύρω από τη Σιμπί (θαυμάσια ερμηνευμένη από την Λίντα Μαντζ), ένα μοναχικό δεκαπεντάχρονο κορίτσι, μέλος μια διαλυμένης οικογένειας που ζει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη του Τέξας. Ο πατέρας της είναι ένας μηχανόβιος πρώην κατάδικος και η μητέρα της ναρκομανής. Ανάμεσά τους, η νεαρή έφηβη, σε κατάσταση ψυχικής σύγχυσης και αποπροσανατολισμού, προσπαθεί να ξεφύγει από το κοινωνικό και οικογενειακό της αδιέξοδο, υιοθετώντας μια βίαιη και επιθετική στάση ζωής στα πρότυπα του πανκ κινήματος. Για να μεγαλώσει και να βρει το δρόμο της, πρέπει να ανακαλύψει τον τρόπο να ξεπεράσει την τραυματική της εξάρτηση από την οικογένεια…

Ένα ασυμβίβαστο και οργισμένο φιλμ που εστιάζει στις προβληματικές όσο και επικίνδυνες διαδρομές προς την ενηλικίωση, αποκαλύπτοντας με ωμότητα αλλά και ειλικρίνεια την σκοτεινή πλευρά της οικογένειας και την πλάνη του αμερικανικού ονείρου. Σκηνοθετεί και παίζει τον -«κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα του- ρόλο του πατέρα ο «ξένοιαστος καβαλάρης» Ντένις Χόπερ, ένας από τους λίγους αυθεντικούς αντι-ήρωες του «άλλου» αμερικανικού σινεμά.

Η μάχη του Αλγερίου / La battaglia di Algeri / The Battle of Algiers
(Ιταλία, 1966)
Σκηνοθεσία: Τζίλο Ποντεκόρβο / Gillo Pontecorvo. Με τους: Brahim Hadjadj, Jean Martin, Yacef Saadi. Ασπρόμαυρη, 121’.

Η ταινία μάς μεταφέρει στο ταραγμένο Αλγέρι, όταν η γαλλο-αλγερινή ένοπλη αντιπαράθεση αγγίζει την κορύφωσή της, καταγράφοντας την ιστορική μάχη της πόλης του Αλγερίου το 1957 και τη δράση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου της Αλγερίας (FLN) εναντίον των γάλλων αποικιοκρατών. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας εκτυλίσσεται τις ημέρες της επταήμερης γενικής απεργίας που οργάνωσε το FLN και της προσπάθειας κατάπνιξής της, με τις διώξεις, τις συλλήψεις και τα άγρια βασανιστήρια από τους αλεξιπτωτιστές του συνταγματάρχη Ματιέ. Κυρίαρχο σκηνογραφικό φόντο είναι οι δαιδαλώδεις φτωχογειτονιές της Κάσμπα, της παλιάς ισλαμικής γειτονιάς της πόλης και κάστρου της αλγερινής λαϊκής αντίστασης.

Κατά γενική ομολογία, Η μάχη του Αλγερίου θεωρείται ένα ανυπέρβλητο κινηματογραφικό αριστούργημα, με τεράστια επιδραστική δύναμη στους μεταγενέστερους σκηνοθέτες και αφηγείται τον ανταρτοπόλεμο που ξεκινά ενάντια στη γαλλική αποικιοκρατία ο απλός λαός της αραβικής συνοικίας. Ο υπερθετικός βαθμός των χαρακτηρισμών οφείλεται στο γεγονός ότι πολύ λίγες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου δίνουν στον θεατή τόσο έντονα την ψευδαίσθηση ότι δεν παρακολουθεί απλά μια ιστορική αναπαράσταση, αλλά ότι βιώνει ο ίδιος τα γεγονότα τη στιγμή που εκτυλίσσονται. Το μεγάλο επίτευγμα του Τζίλο Ποντεκόρβο είναι ότι η ταινία του μοιάζει συχνά (αν όχι από την αρχή μέχρι το τέλος), με αληθινό ντοκιμαντέρ, λόγω της χρήσης της κάμερας στο χέρι, αλλά και άλλων εξαιρετικά λειτουργικών τεχνικών, ενώ είναι εντυπωσιακό (ακόμα και ο υποψιασμένος θεατής παραπλανάται) ότι σε καμιά σκηνή του φιλμ δεν υπάρχει αρχειακό υλικό. Γυρισμένη στους φυσικούς χώρους όπου διεξήχθη η μάχη και με τον δεξιοτεχνικό χειρισμό του πλήθους να μεταδίδει το πάθος των πραγματικών γεγονότων, η ταινία καταφέρνει να μεταμορφώσει την αληθοφάνεια σε «αλήθεια», καθηλώνοντας τον θεατή με τον καταιγιστικό της ρυθμό και την απαράμιλλη αφηγηματική της δύναμη. Να σημειώσουμε ακόμη ότι η ταινία κατάφερε να κατανοήσει και να αναδείξει τόσο πολύ σε βάθος τους μηχανισμούς τρομοκρατίας και αντι-τρομοκρατίας που κρύβονται πίσω από έναν αντάρτικο πόλεμο, ώστε να φτάσει μέχρι το αμερικανικό Πεντάγωνο, ως μάθημα ανταρτοπόλεμου και επαναστατικής τακτικής.

Μόνο αίμα / Blood Simple
(ΗΠΑ, 1984)

Σκηνοθεσία: Τζόελ και Ίθαν Κοέν / Joel Coen, Ethan Coen. Με τους: John Getz, Frances McDormand, Dan Hedaya. Διάρκεια: 99΄. Έγχρωμη.

Σε μια επαρχιακή πόλη του Τέξας, ένας παθολογικά ζηλιάρης σύζυγος προσλαμβάνει έναν ντετέκτιβ, γιατί υποψιάζεται ότι η γυναίκα του τον απατά με τον υπάλληλό του. Όταν βεβαιώνεται για την απιστία, τού δίνει εντολή να δολοφονήσει τους παράνομους εραστές. Ο ντετέκτιβ παίρνει την αμοιβή και…πυροβολεί τον σύζυγο. Ο εραστής βρίσκει το (σχεδόν) πτώμα του αφεντικού του, αλλά νομίζει ότι τον «σκότωσε» η ερωμένη του. Η σύζυγος, αγνοώντας τα πάντα, υποθέτει ότι ο εραστής της παραφρόνησε. Ο ντετέκτιβ από την μεριά του, θεωρεί ότι το παράνομο ερωτικό ζευγάρι έχει στραφεί εναντίον του και προσπαθεί με κάθε τρόπο να τους εξοντώσει…

Στην πρώτη τους σκηνοθετική απόπειρα οι αδερφοί Τζόελ και Ίθαν Κοέν κινούνται στα σύνορα ανάμεσα στο φιλμ νουάρ, το θρίλερ και την ταινία τρόμου, δημιουργώντας ένα σκοτεινό (το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας είναι γυρισμένο νύχτα), παρανοїκό σύμπαν, ταυτόχρονα γκροτέσκο και κυνικό. Η νοσηρή ατμόσφαιρα, το απειλητικό όσο και εχθρικό περιβάλλον, το κατάμαυρο χιούμορ και οι τέσσερις ήρωες που μοιάζουν με μαστουρωμένα ζόμπι που κινούνται μέσα στο σκοτάδι, προσδίδουν στην ταινία τον χαρακτήρα ενός άγριου εφιάλτη. Το Μόνο αίμα, που θα καταστεί τάχιστα cult-movie, είναι μια ταινία όπου συναντούνται με τρόπο μοναδικό η κωμικο-τραγική διάσταση της ύπαρξης, η ωμότητα του φόνου, η απληστία και η ανθρώπινη βλακεία. Το ευρηματικό και συμπαγές σενάριο, επεξεργασμένο μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια, υπηρετείται έξοχα από ένα κινηματογραφικό στυλ που αναδεικνύει, με την πρώτη, το τεράστιο εικονοκλαστικό ταλέντο των δύο αδερφών από την Μινεσότα, οι οποίοι κάνουν μια, ομολογουμένως, εντυπωσιακή είσοδο στην Έβδομη Τέχνη. Από το πρωταγωνιστικό κουαρτέτο ξεχωρίζουν η 27χρονη Φράνσις Μακ Ντόρμαντ (στην πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση) και κυρίως ο Μ. Έμετ Γουόλς, υπέροχα τρομακτικός στον ρόλο του ντετέκτιβ, της πιο δυσοίωνης φιγούρας της ταινίας.