Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα βιολογικά τρόφιμα

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος λόγος γίνεται για τα βιολογικά τρόφιμα, που κάνουν πλέον έντονη την παρουσία τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Η σύγχυση που επικρατεί σχετικά με την ασφάλεια τους και την κατανάλωση τους είναι δικαιολογημένη καθώς η πληροφόρηση είναι ελλιπής και αποσπασματική. Το Health.in.gr συμμεριζόμενο την αγωνία του καταναλωτικού κοινού κάνει μια προσπάθεια αποσαφήνισης καίριων σημείων του θέματος.

Τι είναι η βιολογική γεωργία

Η βιολογική (ή οικολογική ή οργανική) γεωργία ευνοεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ανακύκλωση επιστρέφοντας στο έδαφος τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στα κατάλοιπα. Ειδικότερα, σέβεται τα συστήματα του ιδίου του περιβάλλοντος για την καταπολέμηση των παρασίτων και των ασθενειών στις καλλιέργειες και στην κτηνοτροφία και αποφεύγει τη χρησιμοποίηση συνθετικών παρασιτοκτόνων, ζιζανιοκτόνων ή γενετικών τροποποιήσεων. Οι καλλιεργητές βιολογικών προϊόντων χρησιμοποιούν ένα ευρύ φάσμα τεχνικών που βοηθούν τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και μειώνουν τη ρύπανση.

Η παραγωγή κρέατος και πουλερικών ρυθμίζεται με ιδιαίτερη φροντίδα για την καλή διαβίωση των ζώων με τη χρησιμοποίηση φυσικών ζωοτροφών. Συγκεκριμένα η βιολογική κτηνοτροφία στηρίζεται, εκτός της φυσικής διαβίωσης των ζώων, στη διατροφή τους με ζωοτροφές που έχουν παραχθεί με βιολογικό τρόπο, περιορίζοντας στο ελάχιστο τη χρήση συνθετικών αλλοπαθητικών φαρμάκων. Τα ζώα τρέφονται κυρίως με χλόη και χορτονομή. Τέλος είναι αντίθετη στην γενετική τροποποίηση και τη χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζώων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε περιπτώσεις ασθενείας ή τραυματισμού των ζώων υποβάλλονται άμεσα σε θεραπευτική αγωγή με φυτοθεραπευτικά ή ομοιοπαθητικά φάρμακα και με περιορισμό στο απολύτως αναγκαίο της χρήσης χημικών αλλοπαθητικών φαρμάκων.

Οι γεωργοί που χρησιμοποιούν μεθόδους βιολογικής γεωργίας λαμβάνουν γεωργοπεριβαλλοντικές πριμοδοτήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικά ενθαρρύνονται μέσω επενδυτικών ενισχύσεων στον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής, της μεταποίησης και της εμπορίας. Η ΕΕ μέσω της δέσμης μεταρρυθμιστικών μέτρων του Προγράμματος Δράσης 2000 δίνει έμφαση στην επέκταση της βιολογικής γεωργίας καθώς ανοίγονται νέες προοπτικές απασχόλησης με τεράστια μακροπρόθεσμα περιβαλλοντικά οφέλη.

Μέτρα ελέγχου

Η επιθεώρηση των προϊόντων βιολογικής γεωργίας καλύπτει όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας συμπεριλαμβανομένων της αποθήκευσης, της εμπορίας και της συσκευασίας. Οι επιθεωρήσεις στις μονάδες βιολογικής καλλιέργειας διενεργούνται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, ενώ πραγματοποιούνται και επιτόπιοι έλεγχοι.

Οι ποινές για οποιαδήποτε παράβαση των κανόνων της ΕΕ περιλαμβάνουν άμεση απόσυρση του δικαιώματος να γίνεται αναφορά στο βιολογικό τρόπο παραγωγής για το σχετικό προϊόν, καθώς και αυστηρότερες ποινές σε περίπτωση σοβαρότερων παραβάσεων.

Οι γεωργοί υποχρεούνται να τηρούν λεπτομερή αρχεία, συμπεριλαμβανομένων, για τους κτηνοτρόφους, πλήρων αρχείων των συστημάτων διαχείρισης του ζωικού τους κεφαλαίου.

Ειδικότερα στην χώρας μας το έργο της επιθεώρησης έχουν επιφορτιστεί οι ιδιωτικοί οργανισμοί:

• Σύλλογος Οικολογικής Γεωργίας Ελλάδας (ΣΟΓΕ),
• Φυσιολογική ΕΠΕ (Έλεγχοι, Πιστοποιήσεις, Προαγωγή Βιολογικής Γεωργίας και Ανάπτυξης),
• ΔΗΩ (Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης προϊόντων Βιολογικής Γεωργίας) και
• ΟΠΕΓΕΠ ή AGROCERT (Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων, υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας).

Όλοι οι προαναφερόμενοι οργανισμοί έχουν δικαιοδοσία ελέγχου σε ολόκληρη τη χώρα, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στον βιοκαλλιεργητή, όπου κι αν βρίσκεται να επιλέξει τον οργανισμό που θα τον ελέγξει. Ο έλεγχος διενεργείται υποχρεωτικά μια φορά, αλλά όλοι οι οργανισμοί προβαίνουν σε περισσότερους ελέγχους ετησίως, συνήθως πάνω από τρεις και χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση.
Οι επιθεωρήσεις έχουν την μορφή εργαστηριακού ελέγχου σε όλα τα στάδια παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας του βιολογικού προϊόντος.

Στον έλεγχο των οργανισμών δεν συμπεριλαμβάνονται οι τιμές πώλησης, οι οποίες είναι πάντα 25-30% υψηλότερες συγκριτικά με αυτές των συμβατικών προϊόντων.

Στην Ελλάδα ο έλεγχος ξεκινά πάντα με την αναγγελία της έναρξης της βιοκαλλιέργειας, οπότε και ελέγχεται το έδαφος ως προς τη γονιμότητα, τους τρόπους διατήρησης και αύξησης της, ελέγχονται οι αποθηκευτικοί χώροι και ο τρόπος προστασίας της καλλιέργειας από ασθένειες και παράσιτα.

Ο παραγωγός καταθέτει στον οργανισμό ελέγχου, στην αρχή κάθε καλλιεργητικής περιόδου, το πρόγραμμα των καλλιεργειών του με όλες τις λεπτομέρειες για τις καλλιεργητικές πρακτικές που θα ακολουθήσει. Επίσης καταγράφει τις καλλιεργητικές ενέργειες σε ειδικό βιβλίο. Κατόπιν υπογράφεται μεταξύ του οργανισμού και του καλλιεργητή πρωτόκολλο αναμενόμενης παραγωγής και στο τέλος της συγκομιδής δηλώνεται η τελική παραγωγή.

Εν συνεχεία έλεγχος γίνεται στην μεταποίηση, όπου ελέγχονται οι χώροι αποθήκευσης, τα μηχανήματα, δηλώνονται οι ποσότητες που αγοράστηκαν και οι παραγωγοί που πούλησαν πρώτες ύλες και τελικά ελέγχεται η παραχθείσα ποσότητα του τελικού προϊόντος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση που κάποιος εκ των οργανισμών διαπιστώσει παράβαση, δεν χορηγεί πιστοποιητικό και φυσικά μπορεί να διακόψει αυτόματα τη συνεργασία με τον συγκεκριμένο καλλιεργητή.

Το θέμα του ελέγχου των βιολογικών προϊόντων πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι μεν γενικά έγκυρο ωστόσο αφήνει ορισμένα σημεία αδιευκρίνιστα. Ο καταναλωτής δυστυχώς δεν μπορεί να διαπιστώσει αν η εξέταση του εδάφους έγινε πριν ή μετά την έναρξη της βιοκαλλιέργειας. Ο χρόνος λήψης του δείγματος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάλυση και στον καθορισμό του αποτελέσματος, ενώ ο ελεγκτής πρέπει να είναι γνώστης των προβλημάτων της περιοχής.

Το λογότυπο

Τα βιολογικά προϊόντα που πληρούν τους κανονισμούς της ΕΕ, φέρουν προαιρετικά στην συσκευασία τους το λογότυπο της βιολογικής γεωργίας, το οποίο περιλαμβάνει την φράση ‘βιολογική γεωργία-σύστημα ελέγχου ΕΚ’.

Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται ότι οι καταναλωτές μπορούν να είναι βέβαιοι ότι τουλάχιστον το 95% των συστατικών του προϊόντος που αγοράζουν έχει παραχθεί με βιολογική μέθοδο, πληροί τους κανόνες του επίσημου καθεστώτος επιθεώρησης, προήλθε απευθείας από τον παραγωγό ή παρασκευαστή σε σφραγισμένη συσκευασία και φέρει το όνομα του παραγωγού ή του πωλητή και το όνομα ή τον κωδικό του οργανισμού επιθεώρησης.

Τι πρέπει να προσέχετε όταν αγοράζετε βιολογικά προϊόντα

• όλα τα βιολογικά προϊόντα που πωλούνται αυτή τη στιγμή στην ελληνική αγορά είναι συσκευασμένα και έχουν την ένδειξη ‘προϊόν βιολογικής γεωργίας’ ή ‘προϊόν βιολογικής γεωργίας σε μεταβατικό στάδιο’
• τα βιολογικά οπωροκηπευτικά πωλούνται μόνο στην εποχή τους
• δεν επιτρέπεται να πωλούνται χύμα, παρά μόνο όταν τα αγοράζετε κατευθείαν από το κτήμα του παραγωγού
• τα παραδοσιακά προϊόντα, δεν είναι κατ’ ανάγκη βιολογικά, εκτός αν στη συσκευασία αναφέρεται ότι τα συστατικά του προϊόντος είναι βιολογικής καλλιέργειας.

health.in.gr