Σύνδρομο Αρρωστου Κτιρίου. Μήπως το κτίριο στο οποίο εργάζεστε πάσχει;

Τα προβλήματα ποιότητας της ατμόσφαιρας των εσωτερικών χώρων συγκεντρώνουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον του κοινού και των ειδικών τεχνικών επιστημόνων, καθώς ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει επιβάλει σε πολλούς εργαζόμενους να περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας μέσα σε ένα κτίριο. Πολλοί όμως από αυτούς παραπονιούνται για έντονα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλο, ναυτία και δυσκολία αυτοσυγκέντρωσης. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως εξαφανίζονται με την απομάκρυνση από τον εργασιακό χώρο, οπότε υπεύθυνη θεωρείται η εσωτερική ατμόσφαιρα του κτιρίου και αυτό χαρακτηρίζεται ως «άρρωστο».

Ο όρος «σύνδρομο άρρωστου κτίριου» (Sick Building Syndrome) χρησιμοποιείται για να εκφράσει την κακή κατάσταση υγείας τουλάχιστον 50% των ενοίκων, που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα συμπτώματα, τα οποία οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στην εσωτερική ρύπανση, δηλαδή στην κακή ποιότητα του αέρα των εσωτερικών χώρων. Οι χώροι αυτοί εμπεριέχουν φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες που, σε συνάρτηση με τις μικροκλιματολογικές συνθήκες κάθε χώρου, δημιουργούν ένα βλαβερό περιβάλλον.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, εκτιμάται ότι το 30% περίπου των νέων και των ανακαινιζόμενων κτιρίων είναι δυνατόν να εμφανίσουν τέτοια προβλήματα εξαιτίας ανεπαρκούς αερισμού, χημικών, φυσικών και βιολογικών ρύπων που προέρχονται από εξωτερικές ή εσωτερικές πηγές (δραστηριότητες, υλικά).

Κυριότερα Συμπτώματα:
Δύσπνοια

Δακρύρροια

Πονοκέφαλος

Ζαλάδα

Ναυτία

Ίλιγγος

Σωματική κόπωση

Αδυναμία συγκέντρωσης

Λήθαργος

Φτάρνισμα

Ερεθισμός του δέρματος (εξανθήματα)

Αναπνευστικά προβλήματα

Πεπτικές διαταραχές

Τι προκαλεί την εσωτερική ρύπανση

Βιολογικοί παράγοντες

Οι μικροοργανισμοί (βακτήρια, ιοί, μύκητες), η γύρη κάποιων λουλουδιών και η σκόνη αποτελούν τους κυριότερους βιολογικούς παράγοντες της εσωτερικής ρύπανσης, καθώς ταξιδεύουν ελεύθερα με τον αέρα, είναι αόρατοι στο ανθρώπινο μάτι και είναι εύκολο να εισέλθουν στο αναπνευστικό σύστημα από το στόμα ή τη μύτη. Μπορεί να προκαλέσουν φτάρνισμα, βήχα, αλλεργικές αντιδράσεις (φαγούρα, εξανθήματα), δακρύρροια, ζαλάδα, λήθαργο, αναπνευστικά και πεπτικά προβλήματα. Μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν τα άτομα που πάσχουν από άσθμα, καθώς μπορεί να εμφανίσουν σημαντικό πρόβλημα στην αναπνοή.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ασθένειας που οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες εσωτερικής ρύπανσης είναι η αποκαλούμενη «ασθένεια των λεγεωνάριων». Το 1976 σε ξενοδοχείο στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου απόστρατων λεγεωνάριων, παρουσιάστηκαν 182 κρούσματα πνευμονίας, από τα οποία τα 29 ήταν θανατηφόρα. Αργότερα, εξακριβώθηκε ότι η πνευμονία προκλήθηκε από ένα βακτήριο (ονομάστηκε Legionella pneumophilia), το οποίο είχε αναπτυχθεί στους αεραγωγούς και τα φίλτρα του κεντρικού κλιματιστικού συστήματος του ξενοδοχείου.

Χημικοί παράγοντες

Μονοξείδιο του άνθρακα (CO): αέριο άχρωμο, άοσμο, που εκπέμπεται ως προϊόν ατελούς καύσεως από πάσης φύσεως μηχανές. Ένα μέρος της ποσότητας του CO που εντοπίζεται στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων προέρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον (αυτοκίνητα, κεντρικά συστήματα θέρμανσης, βιομηχανίες), ενώ οι κύριες εσωτερικές πηγές είναι ο καπνός του τσιγάρου και οι μαγειρικές συσκευές αερίου. Επιδρά αρνητικά στην υγεία, καθώς μειώνει την ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο στους ιστούς, δημιουργώντας έτσι προβλήματα στο καρδιαγγειακό και το νευρικό σύστημα. Όταν βρίσκεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις, επηρεάζει άτομα με καρδιακά προβλήματα, ενώ σε υψηλότερες επηρεάζει αρνητικά ακόμα και υγιή άτομα, επιφέροντας ζαλάδα, πονοκεφάλους και σωματική κόπωση.

Φορμαλδεΰδη (HCHO): Πρόκειται για μία πολύ κοινή χημική ουσία, καθώς χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 3.000 διαφορετικά δομικά υλικά. Στους εσωτερικούς χώρους απελευθερώνεται από τις ρητίνες που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή μονωτικών υλικών, επίπλων από κόντρα πλακέ, νοβοπάν, συνθετικών μοκετών, υφασμάτων επιπλώσεως κ.ά. Έκθεση σε φορμαλδεΰδη προκαλεί πονοκεφάλους, ξηρότητα στο λαιμό και σωματική κόπωση. Αλλα συμπτώματα μπορεί να είναι η ναυτία, οι ζαλάδες και ενοχλήσεις στα μάτια και στο αναπνευστικό σύστημα.

Αμίαντος: Πρόκειται για ορυκτές ίνες κρυσταλλικής δομής. Αναμειγνύεται με διάφορες συγκολλητικές ουσίες, όπως το τσιμέντο και άλλα οικοδομικά υλικά. Επίσης χρησιμοποιείται ως μονωτικό υλικό στα πλακάκια, στους φούρνους, στις σόμπες κ.α. Απελευθερώνεται στο χώρο με τη σταδιακή γήρανση των υλικών και τις παρεμβάσεις συντήρησης. Έρευνες έχουν δείξει ότι συνδέεται με την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου

Καπνός: Ο καπνός των τσιγάρων, της πίπας και των πούρων αποτελούν μία από τις σημαντικότερες αιτίες εσωτερικής ρύπανσης, καθώς περιέχει περισσότερα από 200 χημικές ενώσεις, ορισμένες από τις οποίες θεωρούνται ύποπτα καρκινογόνα, όπως το βενζόλιο και η υδραζίνη. Τα σωματίδια του καπνού του τσιγάρου είναι μικρά, με διάμετρο μικρότερη των 0,2mm και είναι ικανά να εισχωρήσουν βαθιά μέσα στους πνεύμονες. Από ένα και μόνο τσιγάρο είναι δυνατόν να προέλθουν 10¹⁰ σωματίδια, τα περισσότερα από τα οποία εκλύονται όταν το τσιγάρο σιγοκαίει στο τασάκι παρά τις στιγμές που καπνίζεται. Έτσι, πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι παθητικοί καπνιστές, οι οποίοι εκτίθενται σε μεγάλες συγκεντρώσεις καπνού.

Πτητικές οργανικές ουσίες: Χημικές ουσίες όπως το τριχλωροαιθυλένιο, το τριχλωροαιθάνιο και άλλες με τη γενική ονομασία VOCs (Volatile Organic Compounds) χρησιμοποιούνται ως διαλύτες σε διάφορα προϊόντα, όπως χρώματα, πλαστικά, κόλλες κ.ά. Η θερμοκρασία των εσωτερικών χώρων προκαλεί την εξαέρωσή τους στην ατμόσφαιρα με ενδεχόμενα προβλήματα υγείας. Μικρή έκθεση προξενεί ενοχλήσεις στο λαιμό, τη μύτη και τα μάτια, ενώ χρόνια έκθεση σε VOCs μπορεί να επιφέρει σημαντικές βλάβες στο συκώτι, στους νεφρούς και στο νευρικό σύστημα.

Φυσικοί παράγοντες

Ραδόνιο: Πρόκειται για ένα φυσικό, χημικά αδρανές, αλλά ραδιενεργό αέριο. Η σημαντικότερη πηγή του είναι τα πετρώματα που περιέχουν ράδιο. Εκλυόμενο από εκεί, μπορεί να εισέλθει στο εσωτερικό των σπιτιών, κυρίως από το πλησιέστερο στα θεμέλια δάπεδο, γι΄ αυτό και εντοπίζεται σε υψηλές συγκεντρώσεις σε μη αεριζόμενους υπόγειους χώρους. Επίσης, είναι δυνατόν να προέρχεται από διάφορα οικοδομικά υλικά, όπως τούβλα, μπετόν, κεραμίδια. Σε υψηλές συγκεντρώσεις ο κίνδυνος να προκαλέσει καρκίνο των πνευμόνων ισούται με αυτόν που αντιμετωπίζει ένας καπνιστής 20 τσιγάρων ημερησίως.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα

Απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς εσωτερικούς χώρους. Το κάπνισμα μπορεί να επιτρέπεται σε συγκεκριμένους χώρους με σύστημα εξαερισμού, όπου δεν εισέρχονται μη καπνιστές.
Συντήρηση και καθαρισμός των κεντρικών κλιματιστικών συστημάτων. Εναλλαγή του εσωτερικού αέρα (ανακύκλωση που δεν θα υπερβαίνει το 30%), τοποθέτηση ιονιστών μετά τη μελέτη του χώρου από ειδικούς.
Απομάκρυνση των πιθανών πηγών μόλυνσης. Μείωση της χρήσης συνθετικών προϊόντων στην επίπλωση του χώρου, καθώς και περιορισμός των χημικών καθαριστικών.

Ο καθένας μπορεί να κάνει…

Μην εμποδίζετε την έξοδο αεραγωγών με αντικείμενα.
Σεβαστείτε την ισχύουσα πολιτική του κτιρίου για το κάπνισμα. Καπνίστε εκεί που επιτρέπεται (…αν δεν μπορείτε να το κόψετε).
Φροντίστε να απομακρύνετε σωστά και γρήγορα τα απορρίμματα που δημιουργείτε.
Εάν υπάρχουν φυτά εσωτερικού χώρου, φροντίστε τα, αλλά προσέξτε να σκουπίζετε προσεκτικά τα εναπομείναντα νερά μετά το πότισμά τους. Μικρές εστίες λιμνάζοντος νερού αποτελούν ιδανικούς χώρους για την ανάπτυξη μικροοργανισμών, όπως βακτηρίων και μυκήτων.
Αποθηκεύστε σωστά το φαγητό σας. Ποτέ μην τοποθετείτε φαγητό σε συρτάρια ή ντουλάπια του γραφείου σας, καθώς και εκλύονται ενοχλητικές οσμές αλλά και προσελκύονται μολυσματικά έντομα. Εάν υπάρχουν ψυγεία, πρέπει να καθαρίζονται συχνά, ενώ σε χώρους εστιάσεως ενδείκνυται η τακτική τους απολύμανση.

Εάν είστε διευθυντής…

Φροντίστε οι εργαζόμενοι να αποκτήσουν περιβαλλοντική ευαισθησία, ώστε να τηρούν τους κανόνες καπνίσματος και υγιεινής. Σκεφτείτε ιδιαίτερα τους μη καπνιστές.
Συμβουλευτείτε ειδικούς επιστήμονες για την τοποθέτηση και τη συντήρηση των κλιματιστικών συστημάτων.
Ενημερώστε τα συνεργεία καθαρισμού να χρησιμοποιούν προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον, με όσο το δυνατόν μείωση των χημικών μεθόδων.

Εάν πιστεύετε ότι το κτίριό σας είναι «άρρωστο»…

Ενημερώστε άμεσα τους συναδέλφους σας και τη διεύθυνση του κτιρίου.
Συζητήστε με το γιατρό σας πιθανές επιπλοκές στην υγεία σας.

Επιστροφή στην Κεντρική Σελίδα

health.in.gr