Ακραία άνοδος της έμφυλης βίας: αυξημένη κατά 443,78% μέσα σε μία δεκαετία

Μια γυναίκα 48 ετών βρέθηκε στραγγαλισμένη στη Νέα Χαλκηδόνα. Ο πρώην σύντροφός της αναζητείται. Κι ακόμη μία γυναίκα, 84 ετών, βρέθηκε μαχαιρωμένη στο Χαϊδάρι. Την αστυνομία κάλεσε ο γιος της, ο οποίος δήλωσε πως διέπραξε το έγκλημα. Κάθε χρόνο και πιο επικίνδυνη γίνεται η ζωή για τις γυναίκες στην Ελλάδα, ακολουθώντας τα διεθνή δεδομένα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μιλά εδώ και τρία χρόνια για «επιδημία» έμφυλης βίας παγκοσμίως.. Αλλά η φρασεολογία του μίσους αντί να μειώνεται, αυξάνεται διαρκώς.

Στην Ελλάδα η ενδοοικογενειακή βία έχει αυξηθεί κατά το αδιανόητο 443,78% κατά την δεκαετία 2013 – 2023 και αυτά είναι τα στοιχεία που παραθέτει η ΕΛΑΣ. Το 2023 τα θύματα που καταγράφηκαν, δηλαδή που έφτασαν να καταγγείλουν τη βία, ήταν 9.886.

Ακραία αύξηση της έμφυλης βίας

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΑΣ, η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκε κατά 443,78% μέσα σε μόλις μία δεκαετία. Μία δεκαετία κατά την οποία τα διεθνή κινήματα έκαναν ακόμη πιο ορατό το πρόβλημα της έμφυλης βίας. Από την εξέγερση των γυναικών της Ινδίας ενάντια στους μαζικούς βιασμούς το 2014, έως το #metoo η παγκόσμια κοινή γνώμη, αν μη τι άλλο, ενημερώθηκε για την έμφυλη βία. Άκουσε τις γυναίκες. Και αποφάσισε αν θα τις πάρει σοβαρά ή όχι.

Σε απόλυτους αριθμούς, λοιπόν, έχουμε την εξής καταγραφή. Το 2013 οι καταγγελίες ήταν 1818 και 10 2023 ήταν 9.886. περίπου 8.000 γυναίκες περισσότερες, δηλαδή. Με βάση, όμως, τα στοιχεία της ίδιας της ΕΛΑΣ, στη χώρα μας οι καταγγελίες είναι ελάχιστες. Για την ακρίβεια, η χώρα μας είναι η τελευταία σε καταγγελίες στην ΕΕ, με πρώτη την Σουηδία. Σύμφωνα με τις Αρχές, εκτιμάται ότι καταγγέλλεται ένα στα 24 περιστατικά.

Τον Μάρτιο του 2020 και έως τον Μάιο του ίδιου έτους τετραπλασιάστηκαν οι καταγγελίες στις γραμμές SOS. Τον Μάρτιο καταγράφηκαν 325 κλήσεις, τον Απρίλιο ανήλθαν στις 1070 (με 648 από αυτές να αφορούν ενδοοικογενειακή βία), ενώ το Μάιο ο αριθμός εκτοξεύτηκε στις 1769 κλήσεις.

Από αυτές τις περιπτώσεις κακοποίησης δεν έχουμε εικόνα πόσες έφτασαν στις Αρχές.  Τεράστιο είναι και το πρόβλημα με τις καταγγελίες για τους βιασμούς, αφού μόλις ένα 7-10% καταγγέλλεται, ενώ ο ακριβής αριθμός εκτιμάται να ανέρχεται στους 5.000 βιασμούς ετησίως.

Γιατί δεν καταγγέλλονται οι βιασμοί; Γιατί είναι πολύ δύσκολο να μη σε πιστεύει κανένας. Τα θύματα προτιμούν τη σιωπή από την περεταίρω ψυχοφθόρα διαδικασία της καταγγελίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου με το νόμο Καλογήρου του 2018, επέτρεψε σε ακόμη περισσότερες γυναίκες να αναζητήσουν δικαιοσύνη. Πριν από το 2018 ο βιασμός εντός μίας σχέσης δεν είχε ποινική καταγραφή, ενώ η έννοια της ενδοοικογενειακής βίας αφορούσε μόνο στις παντρεμένες γυναίκες.

Η ρητορική του μίσους διεθνώς

Η αύξηση της έμφυλης βίας ήρθε παράλληλα με την αύξηση της ρητορικής του έμφυλου μίσους. Για πολύ λίγο, μάλιστα, φαίνεται πως η βία προηγήθηκε της μαζικής αύξησης του μίσους, καθώς ξεκίνησε η ανοδική της πορεία ενώ ήταν ενεργό το κίνημα #metoo. Όμως η αύξηση του σεξισμού και του μισογυνισμού είναι τώρα προφανέστερη, περισσότερο από ποτέ τις τελευταίες δεκαετίες.

Στην κορυφή του αρνητικού παραδείγματος βρίσκεται ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Ο Ντόναλντ Τραμπ εξελέγη με μια σαφή ρητορική κατά των γυναικείων διεκδικήσεων, θέτοντας ζητήματα για την «woke agenda». Δηλαδή, για οποιαδήποτε διεκδίκηση έρχεται στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με πρώτα τα γυναικεία και ΛΟΑΤΚΙ δικαιώματα. Ο δε πρόεδρος των ΗΠΑ έχει καταδικαστεί για κακοποίηση.

Τον πλαισιώνουν ο Ίλον Μασκ, με τη βαθιά του σεξιστική ρητορική και το παράδειγμα των δύο ακολουθούν οι στην Ευρώπη θιασώτες, με πρώτον τον Άντριου Τέητ, που κατηγορείται για βιασμούς, ξυλοδαρμούς γυναικών και εμπορία ανθρώπων.

Όσο αυξάνεται η ρητορική του μίσους, τόσο νομιμοποιείται ηθικά η βία. Και όσο τυπικά δεν απονομιμοποιείται με την εισαγωγή του όρου της γυανικοκτονίας στον ποινικό κώδικα, οι γυναίκες κινδυνεύουν διαρκώς. Για την ακρίβεια, κινδυνεύουν 443,78% περισσότερο σε σχέση με το 2013.

Στον περιορισμό των γυναικείων δικαιωμάτων ας σημειωθεί και η σταδιακή ποινικοποίηση των αμβλώσεων στις χώρες τις ΕΕ, με πρώτες τ5ην Μάλτα και την Πολωνία.

Τι θέλουν, τέλος πάντων, οι φεμινίστριες;

Χρειάζεται ο φεμινισμός σήμερα; Όχι, απαντούν κυρίως οι υποστηρικτές της ρητορικής του μίσους. Είτε αντιλαμβάνονται ότι στηρίζουν, διαιωνίζουν την βία, είτε όχι.  Αλλά ας δούμε τι λένε τα στοιχεία.

Στην ΕΕ μία στις τρεις γυναίκες θα πέσει θύμα έμφυλης βίας. Μία στις δύο θα πέσει θύμα ψυχολογικής βίας από το σύντροφό της. Επίσης στην ΕΕ οι γυναίκες αμείβονται κατά 12,7% λιγότερο.  από τους άντρες.

Εντός του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, οι γυναίκες ευρωβουλεύτριες είναι 277, δηλαδή ένα 38,5% σε σχέση με τους άντρες συναδέλφους τους. Και από αυτές  εκείνες που στηρίζουν τα γυναικεία δικαιώματα, δηλαδή όσες δεν ανήκουν σε ακραία και συντηρητικά κόμματα, είναι ακόμη λιγότερες.

Εν ολίγοις, εντός της ΕΕ οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται, αμείβονται χειρότερα και είναι συχνά θύματα έμφυλης βίας.

Κι ενώ ο φεμινισμός δεν είναι ένα οριζόντιο ρεύμα ιδεών, καθώς υπάρχουν στο εσωτερικό του ριζοσπαστικές και συντηρητικές ιδέες, σε μία πρώτη ανάγνωση της κατάστασης, τα αιτήματα των φεμινιστριών είναι τα εξής: να μη μας δέρνετε, να πληρωνόμαστε εξίσου καλά και να εκπροσωπούμαστε ισόνομα. Τα δύο τελευταία είναι προαπαιτούμενα ώστε τα θύματα της βίας να μπορούν να καταγγείλουν ή ακόμη και να μπορούν να ξεφύγουν από το βασανιστή τους.

Και καθώς η πραγματικότητα μπορεί να χαρακτηριστεί ως υποκειμενική, αλλά οι αριθμοί είναι πάντοτε αντικειμενικοί, τα στοιχεία `διαμορφώνουν την εικόνα της ανισότητας.

Τα έμφυλα δικαιώματα δεν είναι προτεραιότητα

Το γεγονός παραμένει ένα: τα έμφυλα και γυναικεία δικαιώματα δεν είναι προτεραιότητα. Είναι μάλλον πολύ χαμηλά στην ατζέντα σε σχέση με το μέγεθος του προβλήματος. Το επιχείρημα ότι «δεν είναι όλοι οι άντρες κακοποιητικοί» είναι ακριβές: φυσικά και δεν είναι κακοποιητικοί όλοι οι άντρες. Αλλά ακόμη και έτσι, μία στις τρεις γυναίκες είναι θύμα βίας. Και όλες αμείβονται χειρότερα. Και κέντρα υποδοχής κακοποιημένων γυναικών δεν υπάρχουν και, φυσικά, η εκπροσώπηση των γυναικών είναι χαμηλή.

Επίσης, ο ποινικός κώδικας δεν αναγνωρίζει τη γυναικοκτονία ως ξεχωριστό έγκλημα και συγκεκριμένα ως έγκλημα έμφυλου μίσους. Καθώς νομοθέτης αρνείται να συμμεριστεί το κοινωνικό πρόβλημα, η κοινωνία έχει μία επιπλέον αφορμή να αρνείται την πραγματικόητα. Ακόμη και αν οι αριθμοί παραμένουν αμείλικτοι.

Αλλά τα έμφυλα δικαιώματα δεν είναι προτεραιότητα. Παρόλο που οι νεκρές γυναίκες  υπάρχουν και μάλιστα χωρίς να μειώνεται ο αριθμός τους.