«Μπείτε στη θέση μας, τη θέση των μουσουλμάνων»

Με 12 διηγήματα για την Ινδία που δεν γνωρίζουμε, τη θέση των μουσουλμάνων γυναικών και τις φωνές όσων δεν ακούγονται στην επίσημη Ιστορία η συγγραφέας Μπανού Μούστακ κέρδισε χθες, Τετάρτη, το Διεθνές Μπούκερ. Τη συλλογή της με τίτλο «Heart lamp» μετέφρασε η Ντίπα Μπάστι, με την οποία μοιράζεται εξ ημισείας το έπαθλο των 50.000 αγγλικών λιρών. Πρόκειται για το πρώτο βιβλίο γραμμένο στην Κανάντα – γλώσσα που μιλιέται στο νότιο ινδικό κρατίδιο Καρνατάκα – το οποίο κερδίζει το διεθνώς αναγνωρισμένο λογοτεχνικό βραβείο. Στον ιστότοπο του βραβείου Μπούκερ (thebookerprizes.com) υπάρχει ενημερωτικό υλικό, συνέντευξη της Μούστακ, αλλά και ένα απόσπασμα από το εναρκτήριο κεφάλαιο του βιβλίου. Το μεταφέρουμε εδώ για τη στήλη του in.gr, προφανώς σε ελεύθερη μετάφραση.

«Από την τσιμεντένια ζούγκλα, από τις φανταχτερές πολυκατοικίες, τις στοιβαγμένες σαν σπιρτόκουτα με φόντο τον ουρανό, από τ’ αυτοκίνητα που ξερνούσαν καυσαέριο και τις κόρνες τους μοιάζοντας να κινούνται για πάντα,  οχήματα που κινούνταν πάντα, μέρα νύχτα, σαν να ήταν η συνεχής κίνηση ο μόνος στόχος στη ζωή. Κι ύστερα από τους ανθρώπους, τους ανθρώπους, τους ανθρώπους – ανθρώπους χωρίς αγάπη μεταξύ τους, χωρίς αμοιβαία εμπιστοσύνη, χωρίς αρμονία, ούτε καν ένα χαμόγελο αναγνώρισης. Ήθελα να ξεφύγω από εάν τόσο ασφυκτικό περιβάλλον. Όταν έφτασε, λοιπόν, ο Μουτζαχίντ ήρθε με τα νέα της μετάθεσής του, ήμουν πολύ χαρούμενη, πραγματικά.

Α, το ξέχασα. Πρέπει να σας πω τα πάντα για τον Μουτζαχίντ – ή όχι; Ο Μουτζαχίντ είναι ο άνθρωπός μου στο σπίτι. Ωχ. Αυτό ακούγεται περίεργο. Η σύζυγος είναι συνήθως αυτή που μένει στο σπίτι, οπότε αυτό την κάνει τον άνθρωπο του σπιτιού. Ίσως τότε ο Μουτζαχίντ είναι ο άνθρωπος στο γραφείο μου. Μπα! Έχω κάνει ξανά λάθος. Το γραφείο δεν είναι δικό μου έτσι κι αλλιώς. Πώς να το πω με άλλο τρόπο; Αν τον αποκαλέσω ιδιοκτήτη, τότε θα πρέπει να είμαι υπηρέτρια, κάτι σαν ζώο –σκύλος, για παράδειγμα. Δεν είμαι καν μορφωμένη. Ένα πτυχίο έχω πάρει. Δεν μου αρέσει να κρατάω αυτούς τους ρόλους ιδιοκτήτη και υπηρέτη. Να προτιμήσω τη λέξη “γκάντα”, που σημαίνει σύζυγος; Είναι επίσης πολύ βαριά λέξη, σαν να με περιμένει μια μεγάλη καταστροφή, μια “γκανταρά”. Αλλά γιατί να μπω σε όλο αυτό τον κόπο; Θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω την ωραία λέξη “pati”, επίσης για τον σύζυγο – και πάλι, καμία γυναίκα που έρχεται στο σπίτι σας δεν συστήνει τον σύζυγό της λέγοντας “αυτός είναι ο pati μου” – σωστά; Αυτή η λέξη δεν είναι πολύ δημοφιλής στην καθομιλουμένη. Είναι μια πολύ λόγια λέξη. Όταν τη χρησιμοποιεί κάποιος θέλει να προσθέσει τη λέξη “ντεβαρού”: μια συνήθεια που εξισώνει τον σύζυγό του με τον Θεό. Δεν είμαι διατεθειμένος να δώσω στον Μουτζαχίντ τόσο ανεβασμένη θέση.

Μπείτε στη θέση μας, εννοώ τη θέση των μουσουλμάνων: λέγεται ότι, εκτός από τον Αλλάχ στον ουρανό, ο pati μας είναι ο Θεός στη γη. Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει μια κατάσταση όπου το σώμα του συζύγου είναι γεμάτο πληγές, με πύον και αίμα να αναβλύζει από αυτές. Λέγεται ότι ακόμα κι αν η σύζυγος χρησιμοποιήσει τη γλώσσα της για να γλείψει και να καθαρίσει τις πληγές, δεν θα μπορέσει να ξεπληρώσει πλήρως το χρέος απέναντί του. Αν είναι μεθύστακας ή μουρντάρης ή αν την ενοχλεί κάθε μέρα για να κερδίσει την προίκα– ακόμα κι αν όλα αυτά τα «αν» έχουν κάποια βάση, εξακολουθεί να είναι ο σύζυγος. Σε όποια θρησκεία κι αν ανήκει κανείς, είναι αποδεκτό ότι η σύζυγος είναι η πιο υπάκουη υπηρέτρια του συζύγου, η δεσμώτρια της εργασίας του.

Μέχρι τώρα πρέπει να έχετε καταλάβει ποια είναι η σχέση μου με τον Μουτζαχίντ. Ταυτόχρονα, πρέπει να έχετε καταλάβει τι σκέφτομαι για όλα αυτά. Δεν είναι δικό μου λάθος. Όταν ο Μουτζαχίντ, δηλαδή ο σύντροφος της ζωής μου πήρε μετάθεση, μετακομίσαμε σε μια όμορφη συνοικία στο εργοτάξιο του φράγματος Κρισναράγια Σαγκάρα. Στη συνέχεια, με άφησε με τα ζαχαρωτά και τις λεμονιές, την ντάλια, το γιασεμί, το χρυσάνθεμο και τις τριανταφυλλιές στην μπροστινή αυλή, τα φύλλα κάρυ, τα φυτά φασολιών και τα αναρριχητικά φυτά πικρής κολοκύθας που φυτρώνουν στο πίσω μέρος. Αυτός, από την άλλη, απασχολούνταν 28 από τις 24 ώρες κάθε μέρα, είτε εργαζόταν στο γραφείο είτε κάνοντας έρευνα στον Ερευνητικό Σταθμό Μηχανικών Καρνατάκα.

Το ίδιο είναι και τώρα. Ένα δροσερό αεράκι γαργαλάει το σώμα και το μυαλό μου. Επειδή δεν έχω κανέναν να μιλήσω, κάθομαι εδώ στη μέση του κήπου και φωνάζω για αυτόν τον λεγόμενο σύζυγο σε όλους σας. Αλλά…άντε πάλι! Τι είναι αυτό; Το σκούτερ του Μουτζαχίντ, και αυτό μέσα σ’ όλα τέτοια ώρα! Κοίταξα το ρολόι. Ήταν μόλις πέντε η ώρα. Ανασήκωσα τα φρύδια μου. Δεν κουνήθηκα από τη θέση μου. Ο Μουτζαχίντ άφησε να φανούν τα δόντια του. Τα δικά μου τα φυλάκισα σφιχτά πίσω από τα χείλη μου. Υποκλίθηκε, έβαλε το κράνος στο κεφάλι μου, με τράβηξε από το χέρι και είπε: «Χμ, γρήγορα! Θα σου δώσω οκτώ λεπτά. Πρέπει να ετοιμαστείς μέχρι τότε και να βγεις έξω. Αν δεν…»

Περιμένετε ένα λεπτό. Επιτρέψτε μου να σας πω όλη την ιστορία. Είμαστε νεόνυμφοι. Αν πρέπει να γίνω συγκεκριμένη, είμαστε παντρεμένοι δέκα μήνες και δεκατρείς μέρες. Ο Μουτζαχίντ είχε κάνει αρκετά κολπάκια πριν από τον γάμο. Μια μέρα, προσπάθησε πολύ και έπλεξε τα μαλλιά μου, κολλώντας εκατόν δεκαοκτώ καρφίτσες στο κεφάλι μου για να τα κρατήσει ψηλά. Ικανοποιημένος που φαινόταν πολύ όμορφο, έβγαλε και φωτογραφία. Έμοιαζα με μαϊμού. Μια άλλη μέρα προσπάθησε να φορέσω παντελόνι, αλλά έσπασαν οι ραφές ακόμη και στο πιο χαλαρό που είχε, οπότε εγκατέλειψε την προσπάθεια. Ύστερα ήθελε να μ’ ενθαρρύνει να καπνίσω, ώστε οι άνθρωποι να τον θεωρούν πολύ κοινωνικό και φιλελεύθερο. Εκνευρίζομαι πολύ όταν καπνίζουν οι άλλοι, οπότε αντί να φυσήξω τον καπνό, τον κράτησα μέσα και έκανα σαν να μ’ έπιασε αδιάκοπος βήχας και ότι δυσκολευόμουν να αναπνεύσω. Ο καημένος. Ήταν τόσο αναστατωμένος. Αλλά όλες αυτές οι καταστροφές πέρασαν μέσα σε τρεις μήνες από τον γάμο μας, και είμαστε ένα πολύ “φυσιολογικό” ζευγάρι πλέον».