Σε κίνδυνο κατάρρευσης το διάσημο ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο

Βοήθησε στην ανακάλυψη των πρώτων εξωπλανητών· προσέφερε τις πρώτες αξιόπιστες ενδείξεις για την ύπαρξη των πάλσαρ· και τα δεδομένα που προσέφερε οδήγησαν σε τουλάχιστον ένα βραβείο Νόμπελ Φυσικής.

Σήμερα, όμως, το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο στο Πουέρτο Ρίκο βρίσκεται σε κακά χάλια.

Ακόμα ένα από τα καλώδια που στηρίζουν το γιγάντιο πιάτο του οργάνου έσπασε την περασμένη εβδομάδα και προκάλεσε νέες φθορές.

Πρόκειται «αναμφίβολα» για το χειρότερο ατύχημα στα σχεδόν 60 χρόνια ζωής του παρατηρητηρίου, δήλωσε στο περιοδικό Science o Ντόναλντ Κάμπελ του Πανεπιστημίου Κορνέλ, πρώην διευθυντής της εγκατάστασης.

Το γερασμένο τηλεσκόπιο, κατασκευασμένο σε μια φυσική κοιλότητα του εδάφους στους λόφους του Πουέρτο Ρίκο, έχει διάμετρο 307 μέτρων. Ήταν για δεκαετίες το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου, πριν τελικά χάσει τα σκήπτρα από το κινεζικό τηλεσκόπιο FAST, διαμέτρου 500 μέτρων, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2016.

Παρά τα χρόνια του, το ραδιοτηλεσκόπιο του Αρεσίμπο παραμένει πολύτιμο λόγω της υψηλής ευαισθησίας του. Παραμένει εξάλλου ένα από τα λίγα ραδιοτηλεσκόπια που μπορεί να εκπέμπει ραδιοκύματα, πέρα από τα να ανιχνεύει. Χρησιμεύει έτσι ως γιγάντιο ραντάρ για την παρακολούθηση αστεροειδών που θα μπορούσαν μια μέρα να απειλήσουν τη Γη.

Η αρχή της παρακμής ήρθε το 2017, όταν το παρατηρητήριο χτυπήθηκε από τον κυκλώνα Μάρια που σάρωσε το Πουέρτο Ρίκο. Οι εργασίες επισκευής συνεχίζονταν ακόμα όταν το πρώτο καλώδιο έσπασε τον περασμένο Αύγουστο. Το συρματόσχοινο, πάχους 13 εκατοστών, ήταν ένα από τα βοηθητικά καλώδια που εγκαταστάθηκαν το 1994 για να στηρίξουν το βάρος επιπλέον κεραιών.

Τμήμα του γιγάντιου πιάτου αποκολλήθηκαν μετά τη θραύση του πρώτου καλωδίου (Πηγή: Arecibo Observatory)

Το τελευταίο συμβάν, το οποίο καταγράφηκε την περασμένη Παρασκευή, αφορά τη θραύση ενός από τα 12 κύρια καλώδια που κρατούν το πιάτο αναρτημένο από τρεις πυλώνες. Και τα δύο σπασμένα καλώδια συνδέονταν στον ίδιο πυλώνα, οπότε τα υπόλοιπα συρματόσχοινα δέχονται πλέον επιπλέον βάρος –το πιάτο του τηλεσκοπίου ζυγίζει 900 τόνους.

«Παρακολουθούμε την κατάσταση και εξετάζουμε όλες τις δυνατές επιλογές για τη σταθεροποίηση της κατασκευής. Πρώτη προτεραιότητά μας είναι η υγεία και η ασφάλεια του προσωπικού» ανακοίνωσε το αμερικανικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (NSF) που είναι ο ιδιοκτήτης του τηλεσκοπίου.

Η διαχείριση του παρατηρητηρίου έχει ανατεθεί σε κοινοπραξία με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντα, το οποίο ζήτησε τον περασμένο μήνα έκτακτα επισκευαστικά κονδύλια 10,5 εκατ. δολαρίων. Ακόμα κι αν το αίτημα εγκριθεί, παραμένει άγνωστο αν το ποσό θα αρκέσει για την αποκατάσταση και της τελευταίας ζημιάς.

Το Αρεσίμπο παραμένει πολύτιμο για πολλούς τομείς της αστρονομίας και η τυχόν απώλειά του θα κόστιζε στην επιστήμη, σχολίασε ο Κάμπελ. Το οπτικό πεδίο του «εκτείνεται από τη στρατόσφαιρα μέχρι τις εσχατιές του Σύμπαντος» είπε.

«Θα ήταν τόσο κρίμα να το χάσουμε».