Η ισχύς ενός νοσηρού δημόσιου λόγου

Προεκτείνοντας τους συλλογισμούς και τους προβληματισμούς που διατύπωσα στο προχθεσινό άρθρο μου αναφορικά με τη διαδικασία αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, και θέλοντας να καταδείξω, στο μέτρο των δυνατοτήτων μου, ότι τα βαθύτερα και ουσιαστικότερα προβλήματα που σχετίζονται με τη λειτουργία του εκπαιδευτικού μας συστήματος απαιτούν πολύ περισσότερα από άτολμα βήματα και εφεκτική στάση στη διαχείριση της μίζερης κατάστασης των δημόσιων σχολείων μας, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας λιγοστές σκέψεις ενός πνευματικού ανθρώπου που δεν είναι πλέον εν ζωή:

«Είναι βαθιά μου πεποίθηση ότι πίσω από μια κακή άρχουσα κουλτούρα κρύβεται μια χωλή και καταστρεπτική παιδεία. Αυτή η άρχουσα κουλτούρα υπονομεύει την ύπαρξη δημιουργικών δυνάμεων, υγιών δομών, λειτουργίες θεσμών, συμπεριφορές ηγεσιών κτλ. Γι’ αυτό όλες οι προσπάθειες που γίνονται είναι βραχύβιες και η κυρίαρχη κουλτούρα εύκολα τις ανατρέπει. Υπάρχουν, βέβαια, άνθρωποι με σωστές, ακόμη και αντιτιθέμενες μεταξύ τους απόψεις, αλλά διαχρονικά είναι μειοψηφικές δυνάμεις και δεν μπορούν να ανατρέψουν την κουλτούρα της παρακμής, των αγκυλώσεων και των στρεβλώσεων.

»Όταν αναφέρομαι στην παιδεία δεν εννοώ μόνον αυτή των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ένα ριάλιτι σόου μιας ώρας μπορεί να ακυρώσει 24 ώρες διδασκαλίας αξιακών συστημάτων, ηθικών συμπεριφορών και άλλων αξιόλογων εννοιών σε ένα λύκειο. Και δεν αναφέρομαι μόνον στην τηλεόραση, αλλά σε κάθε είδους δημόσιο λόγο που εκπέμπει σήματα διαμόρφωσης προσωπικοτήτων και ιδεολογιών. Τι θα προσλάβει το παιδί όταν βλέπει ότι σημασία έχουν τα κονέ, η αρπαχτή του μπαμπά, η φοροδιαφυγή, ο ατομισμός, ο καταναλωτισμός της μαμάς, τα έξι κινητά που δεν μπορούν να γίνουν οχτώ… Όσες αλλαγές και να κάνεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, αν υπάρχει το κοινωνικό και οικογενειακό αντιπαράδειγμα, τίποτε δεν θα αλλάζει».

Τα ανωτέρω είναι ένα μικρό απόσπασμα από τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στην εφημερίδα «Το Βήμα» και τον Γιάννη Μπασκόζο τον Οκτώβριο του 2010 ο διανοούμενος, πεζογράφος και πολιτικός Νίκος Θέμελης.

Στα λόγια του Θέμελη, που έμελλε να αποβιώσει λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2011, αποτυπώνεται με απαράμιλλη ευστοχία το έλλειμμα παιδείας και πολιτισμού στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, αναδεικνύεται η ισχύς ενός νοσηρού δημόσιου λόγου που διαμορφώνει χείριστα μοντέλα σκέψης και συμπεριφοράς, περιγράφεται η δυσάρεστη κοινωνική πραγματικότητα χωρίς καμία προσπάθεια εξωραϊσμού.

Δεδομένου ότι το κατά Θέμελη κοινωνικό και οικογενειακό αντιπαράδειγμα εξακολουθεί να ασκεί κυριαρχική επιρροή στην καθημερινότητά μας, αποδυναμώνοντας σε μεγάλο βαθμό ή και καθιστώντας τελείως ανενεργά τα θετικά μηνύματα που εκπέμπονται από τους ποικιλώνυμους εκπαιδευτικούς φορείς, αποφάσεις όπως αυτή που αφορά την αναβολή της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών φανερώνουν ότι η πολιτική ηγεσία είναι, άλλη μια φορά, αποστασιοποιημένη από τις ανάγκες, τα προτάγματα και τις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας μας.