Η Τουρκία, οι ΗΠΑ και η στρατηγική ευκαιρία της Ελλάδας

Η Τουρκία αποτελούσε μεταπολεμικά και σε όλη την διάρκεια του δευτέρου ημίσεως του 20ου αιώνα, τον σημαντικότερο γεωστρατηγικά σύμμαχο των ΗΠΑ στο δυτικό στρατόπεδο του ΝΑΤΟ. Το γεγονός της γειτνίασης της Άγκυρας με την Μόσχα, καθώς και ο έλεγχος των Στενών του Βοσπόρου, συνιστούσε ένα γεωπολιτικό δεδομένο αναμφισβήτητης υπεραξίας στα μάτια της Ουάσιγκτον. Τούτο δε αξιοποιείτο κατά καιρούς στο έπακρον, εν είδει πολιτικής εκμετάλλευσης από την Άγκυρα, ενίοτε δε και με κινήσεις εις βάρος των συμφερόντων του ελληνισμού, της Κύπρου προεξαρχούσης.

Η Τουρκία μέχρι και την πρώτη περίοδο του 21ου αιώνα, κατά τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όπου και σημειώθηκε μια ουσιαστική αλλαγή στην τουρκική ηγεσία διά της ανόδου του Ερντογάν στην εξουσία και της κατά ταύτα σταδιακής απάλειψης του κεμαλισμού και αντικατάστασής του από έναν επερχόμενο «ερντογανισμό», τηρούσε μια σχέση νομιμόφρονος, πλην σκληρά διεκδικούσης τα εθνικά της συμφέροντα εταίρου προς τις ΗΠΑ.

Είναι γεγονός πως η Άγκυρα προέβαλλε πάντοτε και ανεξαρτήτως κυβερνήσεων ή πολιτικών σχηματισμών την δική της εθνική γραμμή. Ακολουθούσε με συνέπεια και σε διάρκεια μια κοινή στρατηγική που εξυπηρετούσε σταθερά το τουρκικό εθνικό συμφέρον. Κλασσικό παράδειγμα εν προκειμένω συνιστά η περίπτωση της εφαρμογής εθνικής τουρκικής στρατηγικής έναντι της Κύπρου δια του σχεδίου Αττίλας, το οποίο εκπονήθηκε το 1956. Ο εντολέας του παραπάνω σχεδίου, τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αντνάν Μεντερές, εκτελέστηκε δια απαγχονισμού το 1961, το σχέδιο του όμως παρέμεινε εν ζωή, επιχειρήθηκε η εφαρμογή του το 1964 και 1967 ανεπιτυχώς και εν τέλει υλοποιήθηκε με τα γνωστά αποτελέσματα το 1974.

Η παρούσα κρίση Ουάσιγκτον – Άγκυρας είχε ως αφετηριακό στρατηγικό της μομέντουμ την απόφαση του Τούρκου ηγέτη να παραγγείλει από την Μόσχα το πυραυλικό σύστημα   S-400. Το γεγονός και μόνον ότι η Άγκυρα πραγματοποιεί βηματισμούς, όχι απλά απεξάρτησής της από την Ουάσιγκτον, αλλά κινείται στοχεύοντας στην μετεξέλιξή της σε μια κατά ταύτα ανεξάρτητη ηγεμονική περιφερειακή δύναμη, όπου η δημιουργία ενός πλαισίου αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ διά της παραγγελίας ενός στρατηγικά εχθρικού προς αυτές οπλικού συστήματος, συνιστά από μόνο του ένα δυνάμει και εν διαρκεία πλαίσιο στρατηγικής σύγκρουσης.

Υπάρχει μια συγκρουσιακή διαπλοκή που συνδέεται με την ρωσική πολιτική στη Συρία και κατ΄ επέκταση στην κουρδική ζώνη, η οποία υποστηρίζεται και από τις ΗΠΑ, που αγγίζει το μαλακό υπογάστριο της τουρκικής επικράτειας, κατάσταση που ανησυχεί τα μάλα, εδώ και πολλές δεκαετίες την τουρκική πολιτική, στον βαθμό που το Κουρδικό ζήτημα παραδοσιακά κινείται αναπτυσσόμενο και προσανατολιζόμενο στην οικοδόμηση ενός εθνικού κουρδικού κράτους. Εάν επιτευχθεί κάτι τέτοιο, πράγμα που στην τουρκική πρόσληψη υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ, η Τουρκία προώρισται να απολέσει τμήματα της επικράτειάς της, τα οποία και υπάγονται στην πολιτική αντίληψη ενός κουρδικού εθνικού κράτους.

Ανοιγμα στη Μόσχα

Σήμερα, το άνοιγμα Ερντογάν προς την Μόσχα διαταράσσει μεν τις περιφερειακές ισορροπίες σε σχέση με τα δυτικά συμφέροντα και την στρατηγική της Ουάσιγκτον στην περιοχή, ανοίγει όμως ταυτόχρονα παράθυρο ευκαιρίας για τον ελληνισμό. Αθήνα και Λευκωσία μπορούν συγκροτημένα και διατυπώνοντας κοινό στρατηγικό σχεδιασμό και στόχευση, να αξιοποιήσουν, ως οφείλουν, το μομέντουμ μιας γεωπολιτικής αναβάθμισης των δύο κρατών του ελληνισμού και σύμπλευσης τους με τα αμερικανικά συμφέροντα εν προκειμένω, διεκδικώντας κατά ταύτα στρατηγικά ανταλλάγματα για τον ελληνισμό. Ελλάδα και Κύπρος συνιστούν από την θέση, τον ρόλο και την διαδρομή τους έναν άνευ εταίρου γεωστρατηγικά και γεωπολιτικά αναβαθμισμένο χώρο, ο οποίος συνδέει το Αιγαίο με την Μεσόγειο και την Μεσόγειο με την Μέση Ανατολή, χώρους δεδομένης γεωπολιτικής υπεραξίας και σημασίας για το δυτικό στρατόπεδο.

Το πλέον αναμενόμενο ως εθνική επιταγή αντάλλαγμα ως επόμενο βήμα πολιτικής του ελληνισμού σε στρατηγική συνεννόηση με την Ουάσιγκτον θα ήταν ο σχεδιασμός και η πολιτική δράση αποκατάστασης της διεθνούς νομιμότητας στην κατεχόμενη Κύπρο. Αυτό σημαίνει την εκπόνηση σχεδίου που να περιλαμβάνει την δημιουργία προϋποθέσεων αξιοποίησης μιας ευκαιρίας, όπου ο ελληνισμός με την στήριξη του δυτικού παράγοντα και δη των ΗΠΑ, θα μπορέσει να οδηγήσει τα πράγματα στην ανατροπή των δεδομένων της εισβολής και κατοχής.

Αυτό θα σήμαινε, όχι μόνο την απάλειψη ενός διεθνούς εγκλήματος εις βάρος του ελληνισμού και της ανθρωπότητας, αλλά και την αποκατάσταση της κυριαρχίας, της ισχύος και της παρουσίας του ελληνισμού στην νοτιοανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας σεναριακής εξέλιξης οι ΗΠΑ θα κέρδιζαν σε μεγιστοποίηση επιρροής στην κρίσιμη αυτή περιοχή του κόσμου, ενώ η ενίσχυση του ελληνισμού στην περιοχή θα συνιστούσε και έναν αποτελεσματικό στρατηγικό μοχλό αποδυνάμωσης του τουρκικού ηγεμονικού μεγαλοϊδεατισμού.

Η Ουάσιγκτον σήμερα εκδηλώνει την πρόθεσή της για υποστήριξη ενός μεσογειακού μετώπου Ελλάδας – Κύπρου, όχι μόνο σε αντιπαράθεση προς την ρωσο-τουρκική σύμπραξη, αλλά και εξαιτίας του μεγίστου ενδιαφέροντος συμφερόντων που υφίστανται στην κυπριακή ΑΟΖ σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες και την αμερικανική Exxon Mobil. Έχει μεγάλη σημασία εν προκειμένω, να υπογραμμίσει κανείς, υπενθυμίζοντας τον Θουκυδίδη, πως η δύναμη της πολιτικής συνίσταται στην πρόβλεψη και στον σχεδιασμό των επομένων βημάτων, που συνιστούν μια εθνική στρατηγική, τομέα στον οποίο υπολοιπόμεθα σταθερά.

Τέλος δε, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε πως τα πράγματα στην διεθνή πολιτική κινούνται με άξονα την δραστηριοποίηση και ενεργοποίηση των πρωταγωνιστών, που στοχεύουν στην υπεράσπιση του εθνικού συμφέροντος και εν προκειμένω σε ότι αφορά στην εθνική υπόθεση της Κύπρου, τούτο θα παρέπεμπε όλως ιδιαιτέρως στις αρχές της υπεράσπισης της ιστορίας, της εθνικής ελευθερίας και της εμπέδωσης της δημοκρατικής αρχής, αξίες που εδώ και τέσσερις και πλέον δεκαετίες παραβιάζονται κατάφωρα.

Ο Χριστόδουλος Κ. Γιαλλουρίδης είναι Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής, Διευθυντής Κέντρου Ανατολικών Σπουδών Για τον Πολιτισμό και την Επικοινωνία, Πάντειο Πανεπιστήμιο