«Γαλάζια Πατρίδα»: Υπερβολές, εντυπώσεις και ουσία

Η στρατιωτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» είναι μία εμφατική επίδειξη δύναμης της τουρκικής ηγεσίας με πολλαπλούς αποδέκτες. Συνάμα, «κουμπώνει» με τα σύνορα της καρδιάς του τούρκου προέδρου και τις ηγεμονικές του φιλοδοξίες, καταδεικνύοντας πως οι ένοπλες δυνάμεις (ειδικότερα δε το ναυτικό) είναι σε θέση να στηρίξουν τις βλέψεις της ηγεσίας. Στην πραγματικότητα αποτελεί και μία τονωτική ένεση για το στράτευμα καθώς και υπόμνηση του ιδιαιτέρως αναβαθμισμένου ρόλου της αμυντικής βιομηχανίας.

Παράλληλα, ο φόβος από τις εκκαθαρίσεις στελεχών του, υποχρεώνει αρκετούς στρατιωτικούς να επιδεικνύουν υπερβάλλοντα ζήλο ώστε να καταδείξουν τον πατριωτισμό τους και την ταύτιση απόψεων με τον πρόεδρο. Ακριβώς επειδή ο τελευταίος, έχοντας συμπράξει με τον Μπαχτσελί, έχει υιοθετήσει απόψεις του πιο ακραίου κεμαλικού εθνικισμού, τις οποίες και διατυπώνει συχνά για να κρατά υψηλό το ηθικό των συμπατριωτών του, οι στρατιωτικοί αισθάνονται ότι πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Δημιουργείται έτσι ένας επικίνδυνος φαύλος κύκλος, όπου ο μαξιμαλισμός και η αίσθηση του μεγαλείου της χώρας αλληλοτροφοδοτούνται από δηλώσεις και ενέργειες της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Το ακόμη πιο ανησυχητικό είναι πως οι ένοπλες δυνάμεις έχουν πάρει πλέον τα ηνία στην άσκηση (ίσως και τη διαμόρφωση) της εξωτερικής πολιτικής, με το υπουργείο Εξωτερικών υποστελεχωμένο και ξεδοντιασμένο να «αναφέρεται» απευθείας στο προεδρικό παλάτι.

Η «Γαλάζια Πατρίδα», στην οποία τα τουρκικά μέσα αποδίδουν σχεδόν μυθικές διαστάσεις, εξυπηρετεί και τις προεκλογικές σκοπιμότητες των Ερντογάν – Μπαχτσελί. Ενα μήνα πριν από τις κρίσιμες αυτοδιοικητικές εκλογές και ενώ κατόπιν αυτών αναμένεται η λήψη σκληρών δημοσιονομικών μέτρων προκειμένου να μην εκτροχιαστεί περαιτέρω η οικονομία, η προβολή επί σχεδόν δέκα μέρες μιας μεγαλοπρεπούς άσκησης, συνοδευόμενης από αναλύσεις περί των δυνατοτήτων και της ετοιμότητας των ενόπλων δυνάμεων λειτουργεί αποπροσανατολιστικά.

Ενώ, λοιπόν, χιλιάδες Τούρκοι κάνουν ουρές για να προμηθευθούν σε χαμηλή τιμή φρούτα, λαχανικά και όσπρια και ενώ η κυβέρνηση υπόσχεται στους ψηφοφόρους της μέχρι και αποπληρωμή των λογαριασμών ρεύματος, το εθνικό φρόνημα (με το οποίο τακτικά «παίζει» ο Ερντογάν) ενισχύεται. Και αυτό γίνεται σε μία χρονική στιγμή πολλαπλών ανοιχτών μετώπων στο εγγύς εξωτερικό αλλά και στις σχέσεις με τη Δύση.

Η Αγκυρα εμπλέκεται στρατιωτικά σε τρία μέτωπα: στα νοτιοανατολικά της ενδοχώρας της, στη Συρία και στο Ιράκ, όπου διεξάγει επιχειρήσεις σε βάρος του PKK. Δυσκολεύεται να συνεννοηθεί με τις ΗΠΑ σε σειρά ζητημάτων και να ξαναπιάσει το νήμα των σχέσεων με την ΕΕ. Στην Ανατολική Μεσόγειο, στερούμενη συνομιλητών, δεν μπορεί παρά να δείχνει τα δόντια της, ποντάροντας στις απειλές και τη «διπλωματία της πλωτής πλατφόρμας» ώστε να διαρρήξει το υφιστάμενο μέτωπο κρατών της περιοχής και εταιρειών.

Μετά τις ανακοινώσεις της Exxon-Mobil, η πίεση προς την Τουρκία αυξάνεται. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η πλάστιγγα γέρνει (60% πιθανότητες) στη μεταφορά γεωτρύπανου σε ένα μη αδειοδοτημένο τεμάχιο της κυπριακής ΑΟΖ (εκ των 1, 4, 5, 7), όπου η Αγκυρα διατείνεται ότι εφάπτεται της υφαλοκρηπίδας της. Τότε θα δοκιμάσει αντοχές και προθέσεις όσων θεωρεί ότι βρίσκονται απέναντί της, δείχνοντας ότι είναι αποφασισμένη να κάνει πράξη τις απειλές της. Το ερώτημα είναι αν κάποιοι εξ αυτών είναι διατεθειμένοι και ικανοί να την αποτρέψουν.