Μ.Pangalos: Η επιστημονική γνώση δεν πρέπει να μένει στο ράφι

Αν και ο συγκερασμός επιστήμης και αγοράς θεωρείται δύσκολος στον τομέα της Υγείας, ο Δρ Mene Pangalos, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Τμήματος Βιοτεχνολογίας Καινοτόμων Φαρμάκων και Πρώιμης Ανάπτυξης της Astrazeneca, το έχει καταφέρει και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Ο ελληνικής καταγωγής επιστήμονας, με εκατοντάδες δημοσιευμένες εργασίες και τιμημένος με το βραβείο «Καινοτομία στη Βιομηχανία» από τη Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης, είναι παγκοσμίως καταξιωμένος για την συμβολή του στην έρευνα της Νευροεπιστήμης και στην ανακάλυψη φαρμάκων.

Με αφορμή την επίσκεψή του στην Ελλάδα, την Πέμπτη 18 Ιουνίου και την εκδήλωση προς τιμήν του στην Πρεσβεία της Μ. Βρετανίας, μίλησε αποκλειστικά στο in.gr για τον καταλυτικό ρόλο που έχει παίξει στην δέσμευση της Astrazeneca στην Επιστήμη, καθώς και στην προσωπική του προσπάθεια για την ελεύθερη πρόσβαση όλων στην Καινοτομία.

Δρ Pangalos είναι γεγονός ότι από το 2010 που ενταχθήκατε στο δυναμικό της Astrazeneca η φιλοσοφία της έχει αλλάξει ριζικά.

Η εταιρία όντως έχει ξεκινήσει εδώ και περίπου πέντε χρόνια ένα «ταξίδι» μεταμόρφωσης σε κάτι νέο, χωρίς ωστόσο αυτό να οφείλεται αποκλειστικά σε μένα. Πολλοί άνθρωποι είναι συμμέτοχοι σ’ αυτό το εγχείρημα. Το βασικότερο δομικό στοιχεία της αλλαγής μας είναι ότι, απομακρυνόμαστε σταδιακά από τους αριθμούς, το κέρδος, τα ποσοτικά δεδομένα, όπως πόσα μόρια ή μελέτες έχουμε εν εξελίξει και τις μας στοιχίζουν όλα αυτά οικονομικά. Πλέον δίνουμε βάση στην βαθύτερη κατανόηση των μορίων που αναπτύσσουμε, των ασθενειών στις οποίες στοχεύουμε και στην ανθρώπινη βιολογία. Αυτά τα στοιχεία είναι πλέον η αφετηρία της δουλειά μας, μέσω μιας διαδικασίας διαρκούς αναζήτησης της γνώσης, αλλά και αμφισβήτησης όσων γνωρίζουμε ώστε να παράγουμε το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Ένα άλλο βασικό συστατικό της εταιρικής αλλαγής της Astrazeneca είναι η στροφή μας προς την εξατομικευμένη φροντίδα, δηλαδή η προσπάθεια να βρούμε ποιος ασθενής ανταποκρίνεται καλύτερα σε ποια θεραπεία. Και αυτό αφορά όλο τον εύρος των παθήσεων στις οποίες στοχεύουμε, ώστε να έχουμε τις περισσότερες πιθανότητες να εντοπίσουμε τις ομάδες των ασθενών που θα ανταποκριθούν καλύτερα στην αγωγή, για να πετύχουμε το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Μια άλλη βασική αλλαγή της Astrazeneca είναι ότι, πλέον επικεντρώνουμε την έρευνά μας σε τρεις συγκεκριμένους τομείς, την Ογκολογία, τις Αναπνευστικές Παθήσεις/Φλεγμονή και τις Καρδιαγγειακές Παθήσεις/Διαβήτης.

Φυσικά, μελετάμε και άλλους δυο τομείς, αλλά με διαφορετικό τρόπο, πρόκειται για την Νευροεπιστήμη και τις Λοιμώξεις. Στους τομείς αυτούς, έχουμε συστήσει μικρές ομάδες εργασίες που καλούνται να εργαστούν πάνω σε πρωτοπόρα προγράμματα, σε συνεργασία με άλλες εταιρίες. Για παράδειγμα, συνεργαζόμαστε με την Lilly η οποία είναι γνωστή στον τομέα της Νευροεπιστήμης, και μέσω της συνεργασίας πετυχαίνουμε την ανάπτυξη μορίων που έχουν ουσιαστικές πιθανότητες να μετασχηματιστούν σε φάρμακα ή θεραπείες.

Επιπλέον, να τονίσω ότι αυτή η αλλαγή της Astrazeneca δεν περιορίζεται μόνο στη συνεργασία με άλλες φαρμακευτικές εταιρείες. Αλλά, ηγούμαστε μιας παγκόσμιας προσπάθειας για την ελεύθερη πρόσβαση στην καινοτομία, όλων των εμπλεκόμένων φορέων, όπως πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα, νοσοκομεία, ομάδες ασθενών, και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Για παράδειγμα, μέσω του βρετανικού Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας (MRC) εκχωρήσαμε στον αντίστοιχο φορέα των ΗΠΑ, ερευνητικά και κλινικά δεδομένα για να τα αξιοποιήσουν κατά βούληση. Τους προσφέραμε την τεχνογνωσία, τα μόρια, τη βιβλιογραφία και οι αμερικανοί ανέπτυξαν επιστημονικές προτάσεις που μεταφράστηκαν σε κλινικές μελέτες. Και έτσι ένα μόριο που αρχικά είχε αναπτυχθεί για πιθανή θεραπεία της σχιζοφρένειας, βρήκε τελικά πρακτική εφαρμογή στην θεραπεία των εμμηνοπαυσιακών εξάψεων και του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Αντί λοιπόν να αφήνουμε στο ράφι την επιστημονική γνώση την καταστούμε διαθέσιμη σε όποιον μπορεί να την αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος της ανθρωπότητας.

Επιπλέον, στη Μ. Βρετανία στο πρωτοποριακό Ερευνητικό Κέντρο της Astrazeneca στο Κέιμπριτζ, ερευνητές του MRC σε λίγο καιρό θα εργάζονται με ερευνητές μας, μοιραζόμενοι πληροφορίες και εμπειρίες ώστε να προκύπτουν νέοι επιστημονικοί στόχοι και πεδία προς εξερεύνηση.

Στο ίδιο πλαίσιο υπάρχει συνεργασία με το Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουηδίας, στον τομέα των καρδιομεταβολικών παθήσεων. Οι ερευνητές μοιράζονται τη γνώση, και κανείς δεν κρύβει τίποτα από κανέναν.

Πρόκειται όπως καταλαβαίνετε για ένα πολύ διαφορετικό μοντέλο εταιρικής ανάπτυξης απ’ αυτό που ίσχυε μέχρι σήμερα στον χώρο των φαρμακευτικών εταιρειών. Και αυτό για μένα μεταφράζεται σε πραγματική χρησιμότητα της επιστήμης στο πεδίο της καθημερινής κλινικής πρακτικής, δηλαδή στα νοσοκομεία.

Το 2014 το Nature Reviews Drug Discovery δημοσίευσε το φιλόδοξο πρόγραμμα «5R» της Astrazeneca. Πάνω σ’ αυτό βασίστηκε ο μετασχηματισμός της εταιρείας;

Πράγματι, το πρόγραμμα περιγράφει ακριβώς αυτή τη διαδικασία μεταμόρφωσης της φιλοσοφίας της εταιρείας μας. Στο συγκεκριμένο δημοσίευμα περιγράφονται τα αποτελέσματα της ανασκόπησης όλων των προγραμμάτων ανάπτυξης μικρών μορίων το διάστημα 2005-10. Βάσει αυτής της μπορέσαμε να αναπτύξουμε ένα χρονοδιάγραμμα εργασίας πάνω σε πέντε σημαντικά τεχνικά χαρακτηριστικά, με έμφαση στην ποιότητα και την ασφάλεια. Τα «5R» λοιπόν αντιστοιχούν στον σωστό στόχο, τον σωστό ασθενή, τον σωστό ιστό, την σωστή ασφάλεια και την σωστή εμπορική προοπτική. Να συμπληρώσω, όμως, ότι για μας μεγάλο ρόλο παίζει και η σωστή φιλοσοφία, ώστε να παίρνουμε σωστές αποφάσεις βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών που προανέφερα.

Πιστεύετε ότι όλα αυτά μπορούν οδηγήσουν σε μια οικονομικά προσιτή εξατομικευμένη θεραπεία για όλους, στο εγγύς μέλλον;

Το στοίχημα και πάλι είναι να βρούμε τον σωστό ασθενή και το σωστό θεραπευτικό σχήμα που ταιριάζει σ’ αυτόν καλύτερα, ώστε να πετύχουμε αποτελεσματικότητα της θεραπείας με ελάχιστες παρενέργειες και προσιτό οικονομικό κόστος. Μόνο έτσι θα είναι πρόθυμος κάποιος να καλύψει το κόστος της θεραπείας. Έτσι, αν και στο μέλλον, λόγω των εξατομικευμένων θεραπευτικών μοντέλων, τα φάρμακα θα είναι πιο ακριβά, πιστεύω ακράδαντα ότι επειδή θα είναι αποτελεσματικότερα, οι εμπλεκόμενοι φορείς θα είναι σε θέση να καλύψουν το κόστος. Εξάλλου σκεφτείτε ότι, βρισκόμαστε πλέον στο μεταίχμιο της περιόδου, όπου απ’ κει που προσπαθούσαμε να θεραπεύσουμε μεγάλες ομάδες ασθενών με ένα φάρμακο και αυτό μας κόστιζε περισσότερο, τώρα πια κινούμαστε προς την αντίθετη κατεύθυνση, τη θεραπεία λίγων ατόμων με πολλά εξειδικευμένα σκευάσματα. Και πιστέψτε με, αυτό στοιχίζει σαφώς λιγότερα χρήματα στα εθνικά συστήματα υγείας των κρατών.

Μαίρη Μπιμπή

health.in.gr