Η «ανεξάρτητη» Σάρα Ντράιβερ μαγεύει τη Θεσσαλονίκη

«Προσπαθώ να χρησιμοποιώ τα οικονομικά όρια που μου τίθενται για κάθε ταινία, ως δυνατότητα όχι ως αδυναμία» δηλώνει η Σάρα Ντράιβερ στη συνέντευξη που παραχώρησε στο in.gr. Η δημιουργός σχολιάζει την κρίση στην Ελλάδα, τη σχέση της με τον σύντροφό της, Τζιμ Τζάρμους, το Φεστιβάλ, τα εναύσματα που είχε ώστε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο, τη σημασία του ήχου στις ταινίες της, την ανάγκη της να λέει ιστορίες…

Φαντασία, υπερφυσικό στοιχείο, παραμύθι, σουρεαλισμός, μύθος, μαγεία… Aυτά είναι τα κύρια «συστατικά» του σινεμά της Σάρα Ντράιβερ. Το 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζει σε αφιέρωμα τις ταινίες της, ενώ η ίδια βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη σκορπώντας χαμόγελο, φρεσκάδα, αισιοδοξία.

Μάς αφιέρωσε λίγο από τον τόσο πολύτιμο χρόνο της και μας είπε:

«Είναι υπέροχη γιορτή το φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, επικρατεί μια ισότητα: άλλοι παρουσιάζουν για πρώτη φορά τη δουλειά τους, άλλοι έχουν κάνει ήδη κάποιες ταινίες, όλοι είμαστε ίσοι και γι’ αυτό νιώθω εδώ πολύ άνετα. Έτσι θά ‘πρεπε να είναι τα πράγματα».

Στη διάρκεια της συζήτησής μας θυμάται την εποχή που ήταν στην Ελλάδα, λίγο μετά την πτώση της Χούντας. Θυμάται έντονα τη γεύση της ρετσίνας που έπινε τότε και πώς έψαχνε απεγνωσμένα να βρει το κρασί αυτό και στη Νέα Υόρκη. Ακόμη αναπολεί τον ενθουσιασμό και την ελπίδα που έφερναν στην Ελλάδα οι άνθρωποι των τεχνών και του πνεύματος που επέστρεφαν μετά τη Χούντα, σε αντίθεση με το κλίμα που επικρατεί τώρα, όχι μόνο εδώ αλλά σε όλο τον κόσμο και στις ΗΠΑ.

• Τι μπορούμε άραγε να κάνουμε σε αυτή τη δύσκολη εποχή, πώς μπορούμε να αντιδράσουμε;

Σ.Ντ.: Δεν έχω λύσεις… Στεναχωριέμαι φοβερά για τα νέα παιδιά που δεν μπορούν να σπουδάσουν, πώς να το κάνουν με τόσα χρέη; Νομίζω πώς εδώ στην Ελλάδα, βοηθά κάπως η Εκκλησία, στην Αμερική δεν υπάρχει ούτε αυτό…

Οι ταινίες της έχουν γυριστεί με πολύ λίγα χρήματα. Στην ταινία Πέρα απ’ τον Παράδεισο, εργάστηκαν μόλις οκτώ άτομα και τρεις ηθοποιοί και ο καθένας είχε οκτώ δουλειές να κάνει ταυτόχρονα!

Σ.Ντ.: «Δεν ξέραμε τότε αν η ταινία θα έχει επιτυχία, πιστεύαμε ότι θα τη βλέπουμε με την παρέα μας ή θα προβάλλεται στα μουσεία. Δεν περιμέναμε την επιτυχία που είχε όταν πήγε στις Κάννες και έτσι γίναμε διάσημοι από τη μία ημέρα στην άλλη εγώ και ο Τζιμ (Τζάρμους) και αναγκαστήκαμε να μάθουμε την κινηματογραφική βιομηχανία πολύ γρήγορα! Στο Όταν τα γουρούνια πετάξουν είχαμε πάλι περισσότερα χρήματα. Κάθε ταινία έχει τις δικές της απαιτήσεις. Κάποια στιγμή μου ζήτησαν να κάνω μια πραγματικά αστεία ταινία στη Γερμανία, αλλά δε μπόρεσα ποτέ να την κάνω γιατί θα ήταν επιζήμιο οικονομικά να μεταφέρω όλο το καστ στη Γερμανία. Τελικά, προσπαθώ να χρησιμοποιώ τα οικονομικά όρια που μου τίθενται για κάθε ταινία, ως δυνατότητα όχι ως αδυναμία… και προσπαθώ να βρω τον τρόπο.

• Θα μπορούσατε να κάνετε μια mainstream ταινία;

Σ.Ντ.: Στην Αμερική μόλις κάνεις λεφτά από τις παραγωγές, μετά σου στερούν κάθε έλεγχο στο δημιουργικό κομμάτι. Και πρέπει να δουλεύεις για να βγάζεις όλο και περισσότερα. Δεν ξέρω αν μπορώ να κάνω κάτι τέτοιο και αν θέλω ένας παραγωγός ας πούμε να ελέγχει και να ξαναμοντάρει το υλικό της δικής μου ταινίας. Δεν θα μπορούσα να το αντέξω. Εδώ έγκειται και η ομορφιά του να δουλεύει κανείς στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο μια και οι σκηνοθέτες χαίρουν περισσότερης εκτίμησης ως αφηγητές ιστοριών.

• Ο ήχος και η μουσική παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στις ταινίες σας…

Σ.Ντ.: Ναι, πράγματι. Προσπαθώ πάντα να εξοικονομώ χρήματα από το budget μου για τον ήχο και τη μίξη και λατρεύω τα ηχητικά εφέ και το πάντρεμα των ήχων με το μουσικό θέμα με το οποίο είναι επενδεδυμένη η ταινία. Πιστεύω ότι ο ήχος είναι το ήμισυ μιας ταινίας, αν και πολλοί σκηνοθέτες τον παραμελούν. Συνήθιζα να λέω στους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο: «Αν βγάλετε τον ήχο από τις ταινίες του Χίτσκοκ, δεν μένει τίποτα! Ο ήχος δείχνει το συναίσθημα και την ένταση. Λατρεύω για παράδειγμα τον τρόπο που τον χρησιμοποιεί ο Φελίνι στις ταινίες του, αν δεν του αρέσει μια φωνή, δίνει αλλού τον ρόλο! Μοιάζει με ζωγράφο που διαλέγει τα χρώματά του για να αποδώσει το αποτέλεσμα που θέλει.

• Έχετε σκεφτεί τι ήταν αυτό που σας έκανε να γίνετε σκηνοθέτις και ποια ήταν η στιγμή που το συνειδητοποιήσατε;

Σ.Ντ.: Όταν ήμουν τεσσάρων επινόησα ένα θεατρικό έργο κι έβαλα τη μητέρα μου να το γράψει για να το παίξουμε μετά στο υπόγειο με τους φίλους μου. Μάλλον εκεί έγινε η αρχή. Έπειτα {{{ moto }}} μεγάλωσα έξω από τη Νέα Υόρκη, γιατί ο πατέρας μου δούλευε εκεί, και μοιραία ήμουν εκτεθειμένη σε πάρα πολλές θεατρικές επιρροές και βλέπαμε πολλές ταινίες. Η μητέρα μου νόμιζε ότι θα μάθαινα γαλλικά αν παρακολουθούσα γαλλικό κινηματογράφο – εγώ βέβαια δεν πολυκαταλάβαινα – και τελικά ποτέ δεν τα έμαθα αρκετά καλά (γέλια). Όταν σπούδαζα στην Ελλάδα άρχισα να ασχολούμαι με μια πειραματική θεατρική ομάδα στην Αθήνα. Μην ξεχνάτε βέβαια ότι οι σπουδές μου στην αρχαιολογία με ώθησαν προς τον κινηματογράφο, γιατί τι άλλο είναι αυτή η επιστήμη από το να διηγείσαι ιστορίες για αρχαίους πολιτισμούς; Γυρνώντας στην Νέα Υόρκη δούλεψα στο θέατρο και ήταν φυσική συνέπεια οι σπουδές μου στον κινηματογράφο. Τότε κατάλαβα ότι αυτό που με ενδιαφέρει είναι να δημιουργώ έναν ολόκληρο καινούριο κόσμο.

» Μιλάω συνέχεια, στο δρόμο γύρω μου, στους ανθρώπους, λατρεύω να ακούω και να λέω ιστορίες. Η μητέρα μου όταν ήμουν μικρή χρησιμοποιούσε το θέατρο και τον κινηματογράφο ως μπέιμπι σίτερ!

» Όταν σκηνοθετώ, μου αρέσει να έχω τον έλεγχο του οράματός μου, ώστε να αποδώσω την ιδέα που έχω συλλάβει. Αν δεν «ονειρευτώ» την ιστορία με κάποιο τρόπο δε μου βγαίνει, δεν λειτουργεί! Όταν οραματίζομαι, κάτι άλλο με οδηγεί, σαν μία δύναμη να με ελέγχει, όπως η μουσική βγαίνει «φυσικά» από κάποιους ανθρώπους.

• Υπάρχει ανταγωνισμός ή εντάσεις στην επαγγελματική σας ζωή με τον σύντροφό σας, Τζιμ Τζάρμους;

Σ.Ντ.: Σταματήσαμε να δουλεύουμε μαζί γιατί αποφασίσαμε ότι θέλουμε να είμαστε ερωτευμένοι και όχι να μας συνδέουν επαγγελματικοί δεσμοί. Κι έτσι γυρίσαμε στο στάδιο που είμαστε όταν πρωτογνωριστήκαμε, δηλαδή συμπαραγωγοί ιδεών! Υπάρχει μια φοβερή χημεία ιδεών ανάμεσά μας κι έτσι αποφεύγουμε τις συγκρούσεις! Σεβόμαστε ο ένας τον άλλον ως καλλιτέχνη, γνωρίζοντας ότι έχουμε διαφορετικές καταβολές…

Η διάθεση για επικοινωνία ήταν κάτι παραπάνω από αισθητή κατά τη συζήτησή μας. Ο λόγος της, χειμαρρώδης και αβίαστος. Παρόλ’ αυτά, φεύγοντας, παρατήρησε γελώντας: «Θα ‘πρεπε μάλλον να μιλώ γρηγορότερα, έτσι θα προλαβαίναμε να πούμε περισσότερα!»

* Οι ταινίες που παρουσιάζονται στο Αφιέρωμα «Σάρα Ντράιβερ», στο 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που διαρκεί έως την Κυριακή είναι οι:

Διακοπές διαρκείας / Jim Jarmusch, HΠΑ
Εσύ δεν είσαι εγώ / Σάρα Ντράιβερ, ΗΠΑ
Όταν πετάξουν τα γουρούνια / Σάρα Ντράιβερ, ΗΠΑ-Γερμανία-Ολλανδία
Πέρα απ’ τον παράδεισο / Jim Jarmusch, ΗΠΑ
Το Μπάουερι την άνοιξη – Καρτ Ποστάλ από τη Νέα Υόρκη / Σάρα Ντράιβερ, Γαλλία
Υπνοβασία / Σάρα Ντράιβερ, ΗΠΑ-Δυτική Γερμανία

Τζένη Παπαγεωργίου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ