Λιγότερη φαγούρα υπόσχεται το γονιδίωμα της ψείρας
Η δημοσίευση του πλήρους γονιδιώματος της ψείρας του σώματος, στενής
ξαδέλφης της ψείρας του κεφαλιού, υπόσχεται νέες μεθόδους αντιμετώπισης
του επικίνδυνου παράσιτου, ενώ παράλληλα προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για
την εξέλιξη των εντόμων.
Η δημοσίευση του πλήρους γονιδιώματος της ψείρας του σώματος, στενής ξαδέλφης της ψείρας του κεφαλιού, υπόσχεται νέες μεθόδους αντιμετώπισης του επικίνδυνου παράσιτου, ενώ παράλληλα προσφέρει πολύτιμα στοιχεία για την εξέλιξη των εντόμων.
Η ψείρα του σώματος επηρέασε την ανθρώπινη ιστορία, σχολιάζει ο δικτυακός τόπος του περιοδικού Nature. Είναι παλιός και αχώριστος σύντροφος, καθώς παρασιτεί στους ανθρώπους από την εφεύρεση των ρούχων πριν από περίπου 70.000 χρόνια. Πιο πρόσφατα, κατηγορήθηκε ότι αποδυνάμωσε τους στρατιώτες του Ναπολέοντα όταν βρίσκονταν στη Ρωσία, και θεωρήθηκε ύποπτη για την εξάπλωση της βουβωνικής πανώλης.
Ευτυχώς σήμερα είναι σπάνιο παράσιτο και εμφανίζεται κυρίως σε άτομα με κακές συνήθειες υγιεινής.
Σε αντίθεση με την ψείρα του τριχωτού της κεφαλής, που είναι ενοχλητική αλλά μάλλον ακίνδυνη, η ψείρα του σώματος είναι φορέας σοβαρών ασθενειών όπως ο τύφος.
Και οι δύο ψείρες ανήκουν στο ίδιο είδος αλλά σε διαφορετική ράτσα ή υποείδος (η επιστημονική ονομασία της ψείρας του σώματος είναι Pediculus humanus humanus, ενώ της ψείρας του κεφαλιού Pediculus humanus capitis. Η ψείρα των γεννητικών οργάνων είναι εντελώς διαφορετικό παράσιτο).
Και οι δύο ποικιλίες έχουν πανομοιότυπη εμφάνιση και διαφέρουν μόνο στο γεγονός ότι η ψείρα του κεφαλιού γεννά αβγά πάνω σε τρίχες, ενώ η ψείρα του σώματος μέσα στις ίνες των ρούχων.
Εξέλιξη
Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες έχουν προσδιορίσει τη γενετική αλληλουχία αρκετών εντόμων, η ψείρα όμως είναι το μόνο από αυτά που ανήκει στην κατηγορία των «ημιμετάβολων» εντόμων, τα οποία δεν περνούν από πλήρη μεταμόρφωση κατά την ανάπτυξή τους -αυτό σημαίνει ότι τα νεαρά και τα ενήλικα άτομα διαφέρουν στο μέγεθος αλλά όχι στην εμφάνιση.
Τα ημιμετάβολα έντομα πιστεύεται ότι αντιστοιχούν σε ένα πιο πρωτόγονο στάδιο της εξέλιξης των αρθρόποδων, οπότε το γονιδίωμα της ψείρας είναι θησαυρός για τους εντομολόγους.
«Το γονιδίωμα αυτό είναι χρυσωρυχείο γονιδίων για τον προσδιορισμό της εξελικτικής συγγένειας ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες ομάδες εντόμων» σχολιάζει ο Ντέιλ Κλέιτον, εξελικτικός παρασιτολόγος στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα.
Τι αποκαλύπτει η ανάλυση:
Δεδομένου ότι ζει σε σταθερό περιβάλλον, η ψείρα του σώματος έχει χάσει πολλά από τα γονίδια που συνδέονται με τις αισθήσεις και τις αντιδράσεις σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα, κυρίως όσα σχετίζονται με την όσφρηση και την γεύση.
Ένα βακτήριο που ζει στο πεπτικό σύστημα της ψείρας της προσφέρει την απαραίτητη βιταμίνη Β5, η οποία απουσιάζει από το (θρεπτικά πτωχό) ανθρώπινο αίμα.
Η ψείρα του σώματος έχει λιγότερα γονίδια για την εξουδετέρωση τοξικών ουσιών, και για το λόγο αυτό είναι πιθανότατα πιο ευαίσθητη στα εντομοκτόνα σε σχέση με την ψείρα της κεφαλής.
Η γενετική αναζήτηση συνεχίζεται τώρα προκειμένου να εξακριβωθεί γιατί η ψείρα του σώματος είναι φορέας παθογόνων βακτηρίων, ενώ η ξαδέλφη της που ζει στα μαλλιά δεν μπορεί να μεταδώσει ασθένειες.
Το γονιδίωμα δημοσιεύεται από ερευνητές διαφόρων αμερικανικών πανεπιστημίων και ιδρυμάτων στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.