Βόλτα στην Αλεξανδρούπολη

Η άφιξη του σιδηρόδρομου το 1871 μετέτρεψε το μικρό οικισμό σε διαμετακομιστικό κόμβο και σημαντικό λιμάνι, πόλο έλξης εμπόρων από όλα τα σημεία της οθωμανικής επικράτειας, επέτρεψε τη δημιουργία σημαντικών κοινοτήτων διαφόρων θρησκευμάτων και γλωσσικών ιδιωμάτων και συνετέλεσε στην εγκατάσταση ξένων προξενείων, τα οποία το 1912 αριθμούν τα οκτώ.
Κατά το ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877-78, η πόλη περιέρχεται στη Ρωσική κυριαρχία στη διάρκεια της οποίας κατασκευάζονται φαρδείς δρόμοι και από τη Γαλλική Εταιρεία των Οθωμανικών Φάρων το 1880 κατασκευάζεται ο φάρος που έγινε σύμβολο της πόλης. Το 1885 η πόλη καταλαμβάνεται από τους Βούλγαρους, στη συνέχεια περιέρχεται στους Τούρκους για να τη ξανακατακτήσουν οι Βούλγαροι το 1912-1913 και να ενσωματωθεί οριστικά στην Ελλάδα στις 14 Μαίου 1920 οπότε και αποκτά το πρώτο ελληνικό της όνομα, Ελευθερούπολη. Μετονομάσθηκε σε Αλεξανδρούπολη προς τιμήν του βασιλιά Αλέξανδρου.
Σήμερα, η Αλεξανδρούπολη αποτελεί το μοναδικό μεγάλο λιμάνι της Θράκης, με σημαντική εξαγωγική κίνηση και το σπουδαιότερο συγκοινωνιακό και εμπορικό κόμβο της περιοχής. Συγχρόνως προσφέρεται ως βάση εξορμήσεων προς διάφορα σημεία του Νομού Εβρου, όπως τον υγρότοπο του Δέλτα του Εβρου ή το Δάσος της Δαδιάς.

Αισύμη
Εδρα της ομώνυμης κοινότητας, η Αισύμη (πρώην Doganhisar) βρίσκεται 23χμ. βόρεια από την Αλεξανδρούπολη διασχίζοντας εντυπωσιακό τοπίο και έχει 419 κατοίκους. Σε απόσταση 1χμ. νοτιοανατολικά από το χωριό, στην κορυφή του λόφου Αρχάγγελος σώζονται τα λείψανα μικρής μεσαιωνικής οχύρωσης.
Στην κοινότητα υπάγεται και ο οικισμός Λευκοκαρυά, 12χμ. βορειοανατολικά της Αισύμης, με 89 κατοίκους. Κτισμένος σε υψόμετρο 650μ., ο οικισμός περιλαμβάνει αναπαράσταση παραδοσιακού σαρακατσανικού καταυλισμού, που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Εβρου και αποτελεί τόπο συνάντησης και πολιτιστικών εκδηλώσεων των Σαρακατσάνων του νομού.

Κίρκη
Η Κίρκη είναι χωριό 199 κατοίκων, κτισμένο στους πρόποδες της οροσειράς Ροδόπης, σε τοπίο που χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή καλλιεργήσιμων εκτάσεων, λόφων και βραχωδών εξάρσεων. Οδικά απέχει 38χμ. από την Αλεξανδρούπολη, προς τα βορειοδυτικά. Η τουρκική της ονομασία ήταν Kirka, ενώ, όπως αποδεικνύουν διάφορα ευρήματα, η περιοχή κατοικείται από την αρχαιότητα. Στους κυριότερους χώρους συγκαταλέγονται ο -άγνωστης χρονολογίας- οχυρωματικός περίβολος της κορυφής Σκοτεινό (2χμ. βορειοανατολικά της Κίρκης), συνολικού μήκους 198μ. και πάχους έως και 2,6μ. κτισμένος από ασύμμετρες πέτρες, και η περιοχή Μοναστήρι Λόφος (10χμ. ανατολικά από την Κίρκη) όπου ανάμεσα στους βράχους διακρίνονται τοίχοι που δημιουργούν περίβολο, στο εσωτερικό του οποίου υπάρχουν λαξευτά σκαλοπάτια και κοιλότητες, λαξευτό πιθάρι μέσα στο βράχο και τα θεμέλια κυκλικών κτισμάτων. Στο χώρο βρέθηκαν άβαφα χονδροειδή αγγεία ασαφούς χρονολόγησης.
Πιο πρόσφατα, η Κίρκη ήταν γνωστή για τα ορυχεία σιδηρομεταλλεύματος, τα οποία λειτουργούσαν μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας 1960. Μάρτυρες αυτής της εποχής παραμένουν οι εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις τους, καθώς και σημάδια του ορυκτού μέσα στους βράχους.

Μάκρη
Εδρα της ομώνυμης κοινότητας, στην οποία ανήκουν τα χωριά Εννατο, Μεσημβρία, Πλάκα και οι οικισμοί Δίκελλα, Παραλία Δικέλλων και Πανόραμα, η Μάκρη βρίσκεται 12χμ. δυτικά από την Αλεξανδρούπολη και είναι κτισμένη σε απόσταση 1χμ. από την παραλία. Στα βόρεια της περιοχής δεσπόζει το όρος Τσοπάν (628μ.) όπου, επί Τουρκοκρατίας, εκτεινόταν το δάσος του Σουλτάνου και στο οποίο η κοπή έστω και ενός δένδρου τιμωρούνταν με ποινή θανάτου, ενώ σήμερα πρόκειται για βοσκότοπο με πυκνούς θάμνους. Το κεφαλοχώρι Μάκρη έχει 738 κατοίκους, ενώ ο συνολικός πληθυσμός της κοινότητας (συμπεριλαμβανομένων των 35 μοναχών της Παναγίας Εβρου) ανέρχεται στα 1.434 άτομα.
Η Μάκρη εικάζεται ότι αντιστοιχεί στην αρχαία Ορθαγορία, κτισμένη κοντά στην Εγνατία Οδό, ενώ είναι γνωστό ότι ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη βυζαντινή Βήρα και την Τραϊανούπολη, καθώς πρωτοαναφέρεται στη Διατύπωση του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ (9ος αιώνας μ.Χ.). Εξάλλου, στην άκρη του σημερινού οικισμού σώζονται τα ερείπια του βυζαντινού τείχους της πόλης, με κυκλικούς και ορθογώνιους πύργους.

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης-Έβρου